Chuyến thăm của Tổng thống Duterte tới Trung Quốc là động thái cho thấy Manila đang xích lại gần Bắc Kinh nhưng Trung Quốc sẽ vẫn không cho phép ngư dân Philippines lại gần bãi cạn Scarborough đánh bắt.
Ngư dân Philippines than phiền bị tàu chính phủ Trung Quốc ngăn cản hoạt động ở bãi cạn Scarborough.
Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte sẽ thực hiện chuyến thăm đầu tiên tới Trung Quốc vào cuối tháng 10. Theo giới chuyên gia, trong chuyến thăm lần này, nhà lãnh đạo Philippines sẽ thảo luận với giới chức Trung Quốc về cách thức giải quyết khủng hoảng cũng như quyền lợi đánh bắt ở bãi cạn Scarborough, khu vực đang xảy ra tranh chấp chủ quyền giữa Manila và Bắc Kinh trên Biển Đông.
Bưu điện Hoa Nam buổi sáng cho hay chi tiết ngày giờ về chuyến thăm tới Trung Quốc của ông Duterte không được công bố nhưng giới quan sát ngoại giao cho biết ông này sẽ ở lại Bắc Kinh trong 2 ngày.
Trong bối cảnh đồng peso của Philippines liên tục rớt giá và rơi xuống mức thấp nhất trong vòng 7 năm qua hôm 26/9, Tổng thống Duterte nhấn mạnh Philippines sẽ “mở rộng liên minh thương mại” với Nga và Trung Quốc. Cũng theo Tổng thống Philippines, ông này đã có buổi nói chuyện riêng với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev.
Ông Wu Shicun, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Biển Đông tại Trung Quốc đồng thời là người đã gặp gỡ phái đoàn đặc biệt của Philippines do cựu Tổng thống Fidel Ramos dẫn đầu hồi tháng Tám, cho hay các cuộc thảo luận sắp tới giữa hai nhà lãnh đạo Trung Quốc và Philippines sẽ chú trọng vào quyền đánh bắt tại bãi cạn Scarborough đồng thời đề ra giải pháp hạ nhiệt căng thẳng trên Biển Đông.
Trong khi đó, ngư dân Philippines nhiều lần lên tiếng than phiền về sự xuất hiện của các tàu chính phủ Trung Quốc, ngăn cản và tấn công họ lại gần bãi cạn Scarborough.
“Trung Quốc muốn hợp tác với Manila lên kế hoạch giải quyết khủng hoảng và sẵn sàng mở rộng hợp tác với Philippines trên nhiều lĩnh vực nhưng không liên quan tới bãi cạn Scarborough. Trung Quốc sẽ không nhất thiết phải cho phép ngư dân Philippines tiếp cận bãi cạn Scarborough như Manila đề xuất”, ông Wu nói.
Cũng theo ông Wu, sau chuyến thăm của Tổng thống Duterte, nhiều du khách Trung Quốc sẽ tới Philippines đi du lịch và Trung Quốc cũng sẽ nới lỏng việc hạn chế nhập khẩu các mặt hàng nông nghiệp của Philippines.
Mối quan hệ giữa Bắc Kinh và Manila rơi vào cảnh đóng băng dưới thời Tổng thống Benigno Aquino sau khi Philippines đệ đơn kiện Trung Quốc lên Tòa án quốc tế hồi năm 2013. Tới ngày 12/7, Tòa trọng tài quốc tế đã ra phán quyết phủ nhận tuyên bố “đường chín đoạn” phi lý của Trung Quốc trên Biển Đông. Tuy nhiên Bắc Kinh đã không công nhận phán quyết trên.
Kể từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Duterte đã nhiều lần có những tuyên bố chỉ trích Mỹ và đỉnh điểm là xúc phạm nghiêm trọng người đồng cấp Tổng thống Barack Obama. Ông Duterte còn có những động thái “chia tay” Mỹ để xích lại gần Nga và Trung Quốc.
Phó Giáo sư Richard Heydarian tại Đại học De La Salle ở Manila cho rằng Trung Quốc và Philippines hiện có thêm động lực để đàm phán về cách thức giải quyết xung đột có lợi cho đôi bên nhằm tránh làm căng thẳng trên Biển Đông leo thang.
“Một hiệp ước cùng chung đánh bắt ở bãi cạn Scarborough và thỏa thuận không xung đột tại các vùng tranh chấp là những chủ đề các nhà lãnh đạo đưa ra thảo luận trong khi vấn đề chủ quyền và phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế sẽ bị gạt sang một bên”, ông Heydarian nhận định.