Các tuyên bố của Trump trong chiến dịch tranh cử có vẻ có lợi cho Trung Quốc, nhưng sự khó đoán của ông cho thấy Bắc Kinh khó có thể vui mừng sớm.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Gage Skidmore
Việc tỷ phú Donald Trump đắc cử tổng thống Mỹ được cho là tin vui đối với Trung Quốc, theo Time.
Về mặt chiến lược và an ninh, giới lãnh đạo Trung Quốc thích ông Trump hơn bà Clinton. Khi giữ chức ngoại trưởng Mỹ, bà Clinton là kiến trúc sư và người thúc đẩy chính sách tái cân bằng châu Á, chiến lược được cho là nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc. Còn ông Trump được đánh giá là người mang tư duy của một doanh nhân, từng cho rằng Nhật Bản và Hàn Quốc phải bỏ tiền để san sẻ gánh nặng chi phí an ninh với Mỹ.
“Người Trung Quốc thích việc ông Trump muốn Mỹ thu mình lại, rằng Mỹ đang can thiệp quá đà ở Trung Đông, rằng ông muốn hủy bỏ Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và không chú ý nhiều đến châu Á”, Paul Haenle, giám đốc Trung tâm Chính sách Toàn cầu Carnegie – Thanh Hoa ở Bắc Kinh, nói. “Tất cả những điều đó nghe thật du dương trong tai người Trung Quốc”.
Một số người trong giới lãnh đạo Trung Quốc nghĩ rằng với kinh nghiệm đàm phán hợp đồng của một doanh nhân, ông Trump có thể bắt đầu lại từ đầu quan hệ với Trung Quốc và tạo cơ hội để Bắc Kinh đạt được nhiều lợi ích hơn, theo ABC.
Giáo sư Xie Tao tại Đại học Ngoại ngữ Bắc Kinh cho rằng việc Trump đắc cử là “của trời cho” đối với Trung Quốc. “Nếu Mỹ xa lánh Nhật Bản, Hàn Quốc và quân đội Mỹ rời khỏi khu vực, đó sẽ là cơ hội rất lớn cho Trung Quốc”, ông nói.
Nhiều học giả Trung Quốc cũng tin rằng sau khi nhậm chức, ông Trump sẽ không còn quan tâm đến vấn đề tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, rút khỏi khu vực này để chú trọng phát triển kinh tế trong nước theo phương châm “Nước Mỹ trên hết”.
Các học giả này tin rằng sự rút lui của Mỹ sẽ để lại khoảng trống rất lớn trên Biển Đông, và Trung Quốc sẽ dễ dàng lấp khoảng trống đó mà không còn phải lo lắng về các hoạt động “tuần tra tự do hàng hải” của hải quân Mỹ và các nước đồng minh nữa.
Vui mừng sớm
Tuy nhiên, ông Xie thừa nhận rằng Trump là một người rất khó đoán, bởi tỷ phú không hề có kinh nghiệm làm chính trị. “Ở giai đoạn này, mọi chuyện vẫn là chờ đợi và xem xét. Ông Trump chưa chọn đội Trung Quốc”, giáo sư Xie nhận xét.
Trong chiến dịch tranh cử, ông Trump từng chỉ trích Bắc Kinh với những thông điệp thẳng thừng như Trung Quốc đánh cắp hàng triệu công ăn việc làm của người Mỹ và là quốc gia thao túng tiền tệ. Ông cũng đe dọa sẽ áp thuế 45% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
“Chiến thắng của ông Trump có tác động trực tiếp đến quan hệ thương mại của chúng ta”, Shen Minggao, một nhà kinh tế Trung Quốc tại trung tâm nghiên cứu Caixin, nói. “Đó sẽ là đòn giáng mạnh cho nền kinh tế Trung Quốc”.
Trong khi đó, tỷ phú Trung Quốc Jack Ma, ông chủ tập đoàn Alibaba, cho rằng lời đe dọa áp đặt mức thuế 45% đáng lo ngại nhưng “không nghiêm trọng đến như vậy”. “Ông Donald Trump là người thông minh, ông ấy sẽ điều chỉnh. Ông ấy không nên và sẽ không bao giờ từ bỏ mối quan hệ Mỹ – Trung”, tỷ phú nói.
Về đối ngoại, tiến sĩ Adam Lockyer, chuyên gia an ninh tại Đại học Macquarie, Australia, cho rằng các chính sách của ông Trump vẫn còn rất mơ hồ, nên khó biết lập trường của ông về vấn đề Biển Đông.
Lockyer cho rằng ngay cả khi Trump rút lực lượng Mỹ khỏi Biển Đông, một biến cố bất ngờ mang tính toàn cầu có thể dễ dàng thay đổi chính sách đối ngoại của ông, đặc biệt là ở châu Á.
“Tổng thống Mỹ gần đây nhất chủ yếu tập trung vào vấn đề trong nước là George W. Bush. Ban đầu ông tập trung vào việc hạn chế sự can dự quốc tế của Mỹ, nhưng khi vụ khủng bố 11/9 xảy ra, ông đã trở thành một trong những tổng thống có chính sách chuyên sâu nhất về các vấn đề bên ngoài”, Lockyer cho biết.
“Ông Trump tuyên bố rằng ông ấy sẽ là một tổng thống tập trung vào các vấn đề trong nước, nhưng điều đó có thể thay đổi khi có các diễn biến mới”, ông nói thêm.
Giáo sư Lockyer cho rằng Trung Quốc sẽ không có nhiều thay đổi trong giai đoạn này. “Trung Quốc sẽ phải cẩn thận để không khiêu khích Mỹ hay tạo ra bất kỳ sự kiện nghiêm trọng nào. Họ có thể làm những điều tương tự như những gì họ đang làm – bồi đắp đảo nhân tạo phi pháp và từ từ gia tăng ảnh hưởng nhưng sẽ không làm điều gì lớn”.
“Họ sẽ cẩn thận để không làm Mỹ phản ứng, bởi vì ông Trump là người khó đoán – ông có thể phản ứng bằng một cơn thịnh nộ”, Lockyer nhấn mạnh.