Sáng nay (15/11), trả lời chất vấn, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết có thể xem xét xử lý hình sự sai phạm tại các siêu dự án thua lỗ như xơ sợi Đình Vũ, đạm Ninh Bình…
Sáng nay (15/11), Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã đăng đàn trả lời chất
vấn các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) về những vấn đề “nóng” được cử tri quan tâm.
Mở đầu phiên chất vấn, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh chia sẻ: Mặc dù đã đi qua hai nhiệm kỳ nhưng thực tế mới đảm nhận chức vụ Bộ trưởng trong 7 tháng, trong khi đó, Bộ Công Thương là một Bộ quản lý đa lĩnh vực với nhiều vấn đề sâu và rộng.
Với sự chuẩn bị và hiểu biết của mình trong quá trình công tác ở ngành, Bộ trưởng cho biết sẽ cố gắng cung cấp đầy đủ nhất những vấn đề mà ĐBQH chất vấn, đồng thời với nhiều vấn đề cần làm rõ hơn sẽ có văn bản giải trình sau đó.
Cũng theo Bộ trưởng, sau phiên chất vấn sẽ tiếp thu ý kiến ĐBQH, tiếp tục hoàn thiện bộ máy, góp phần tạo nên một Chính phủ liêm chính, hành động.
Trả lời chất vấn của các đại biểu, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay, 5 dự án thua lỗ, tồn đọng nhiều vướng mắc nằm trong lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Công Thương.
“Bộ cũng đã có báo cáo gửi Chính phủ và ĐBQH tuy nhiên ở đây chúng tôi hiểu rằng, ĐHBH và cử tri muốn làm rõ hơn hướng xử lý và bài học kinh nghiệm. Năm dự án này đều được phê duyệt từ khoảng năm 2003 đến 2008 kéo dài đến nay, trên nhiều lĩnh vực từ xơ sợi phục vụ cho dệt may đến đạm, gang thép, ethanol. Vì tính chất đặc thù của ngành, lĩnh vực và tính chất của các dự án khác nhau, có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến thua lỗ, nên để có đánh giá cụ thể thì khó. Nhưng qua phân tích cho thấy các dự án này đều có nhiều vấn đề…”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Theo vị trưởng ngành Công Thương, tất cả các dự án đều có thời gian thực hiện kéo dài hơn so với thời hạn đã được phê duyệt, như dự án Xơ sợi Đình Vũ và xăng ethanol, Đạm Ninh Bình… Thậm chí, dự án Đạm Ninh Bình không những kéo dài mà đến nay còn không quyết toán được đầu tư dù nhà máy đã đi vào vận hành.
Các dự án này do có thời gian thực hiện kéo dài nên đều trải qua những biến động của thị trường và bị tác động mạnh vào việc triển khai: thị trường nguyên nhiên liệu có biến động, như dầu thô từ mức trên 100 USD/thùng thậm chí 147 USD/thùng trước năm 2008 nay đã giảm chỉ còn hơn 40 USD/thùng nên tác động và ảnh hưởng đến tính khả thi của dự án. Dự án Đạm Ninh Bình và Xơ sợi Đình Vũ sẽ không thể cạnh tranh được với các sản phẩm khác được sản xuất từ sản phẩm dầu mỏ.
Các dự án này có những tồn đọng và thậm chí là có những vi phạm trong quản trị, quản lý, năng lực của chủ đầu tư hạn chế. Theo phân cấp, các tập đoàn, tổng công ty khi được phê duyệt chủ trương đầu tư đều là người phụ trách, nên là người chịu trách nhiệm về quyết định đầu tư và tính khả thi của dự án đó cũng như vấn đề khác. Ngoài ra, còn do sự hạn chế trong năng lực của nhà thầu và ban quản lý dự án; năng lực trong đàm phán ký kết…
Điều này đã dẫn đến việc dự án không được thực hiện suôn sẻ và thậm chí là không đúng hợp đồng và nội dung đã được phê duyệt. Các dự án có tổng mức đầu tư lớn, có yếu tố nước ngoài và mặc dù có sự can thiệp của các bộ ngành nhưng lại không mang lại hiệu quả, có tồn đọng vướng mắc, hiệu quả kinh tế không còn. Nếu vận hành thương mại thì cũng không đủ sức cạnh tranh, thậm chí doanh thu không bù được chi phí. Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho rằng, khi đánh giá, phải đánh giá đầy đủ cả nguyên nhân khách quan, chủ quan, căn cứ vào quy định pháp lý để làm rõ trách nhiệm.
Cũng theo Bộ trưởng, Chính phủ đã có chỉ đạo, yêu cầu các giải pháp đối với các dự án phải phù hợp với khung khổ pháp lý nhưng phải đảm bảo được bảo toàn vốn và lợi ích của Nhà nước và DNNN trong các dự án này; phù hợp với kinh tế thị trường và cam kết hội nhập quốc tế. Bên cạnh làm rõ trách nhiệm thì có thể tính đến việc bán dự án, hoặc thậm chí có thể tuyên bố phá sản. Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành báo cáo với Chính phủ, riêng về dự án Gang thép Thái Nguyên, Xơ sợi Đình Vũ và ethanol đã có báo cáo với Chính phủ và sau phiên họp này sẽ có biện pháp tháo gỡ.
Về xử lý trách nhiệm và bài học kinh nghiệm để không xảy ra tái diễn cần làm cẩn trọng và làm theo đúng quy định pháp lý. Từng giai đoạn khác có những quy định pháp lý, có những thay đổi và điều chỉnh, phải xem xét trách nhiệm trong từng giai đoạn của các tổ chức và cá nhân; phải làm rõ những nguyên nhân khách quan và chủ quan, có cố tình hay vô tình.
“Chúng tôi cho rằng không loại trừ có sự cố tình làm sai”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh. Các dự án khác nhau và có đặc thù khác nhau, nên một số dự án có kết luận của thanh tra Chính phủ, có dự án mới chỉ có kết luận kiểm toán, thanh tra Bộ Tài chính, thanh tra Bộ Công Thương… và sẽ có báo cáo Quốc hội. Nhưng nếu có trách nhiệm, có cố tình làm sai thì thậm chí có thể sẽ xem xét xử lý hình sự.