Ngày 25/12, lễ khởi công tuyến đường sắt Lào-Trung Quốc đã diễn ra tại tỉnh Luang Prabang, Bắc Lào.
Khởi công xây dựng tuyến đường sắt Lào – Trung Quốc
Phát biểu tại buổi lễ, Bộ trưởng Công chính – Vận tải Lào Bounchanh Sinthavong cho biết sau một năm tổ chức lễ động thổ (2/12/2015), việc xây dựng tuyến đường sắt nối Lào và Trung Quốc sẽ chính thức được khởi công trong những ngày tới.
Tuyến đường sắt Lào-Trung có chiều dài 417 km với tổng vốn đầu tư dự kiến khoảng 5,8 tỷ USD. Sẽ có 6 nhà thầu của Trung Quốc tham gia xây dựng 6 đoạn tuyến của tuyến đường sắt đơn này và thời gian xây dựng dự kiến kéo dài 5 năm.
Khi đi vào vận hành vào năm 2021, tuyến đường này sẽ là một phần trong tuyến đường sắt nối Trung Quốc với Singapore, qua Lào, Thái Lan và Malaysia.
Các quan chức Lào kỳ vọng tuyến đường này sẽ giúp biến Lào từ một quốc gia không có biển trở thành quốc gia kết nối khu vực, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tăng cường trao đổi thương mại, đầu tư, du lịch
Trước đó, các quan chức Lào cho hay, dự án được phía Trung Quốc tài trợ đến 70% và đã được lên kế hoạch từ năm 2010.
Việc Trung Quốc mạnh chi cho Lào, Campuchia, Thái Lan được cho là nằm trong chiến lược phát triển miền Tây mà Bắc Kinh đang tiến hành.
Nói về dự án trên, PGS. TS Nguyễn Huy Quý, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Trung Quốc cho rằng, dự án sẽ là nút thắt buộc chặt Lào với TQ. Tình trạng này không chỉ xảy ra với riêng các dự án ở các nước Đông Nam Á, nó còn bao gồm cả những nước Châu Phi, Trung Đông khác.
PGS.TS Nguyễn Huy Quý khẳng định ngay dự án tác động trực tiếp tới quyền lợi của Trung Quốc; tác động tới các nước sở tại và tác động tới các nước khác trong khu vực.
Về mặt khách quan, dự án nằm trong chuỗi hệ thống đường sắt do Trung Quốc xây dựng sẽ tạo kết nối hạ tầng, xây dựng các tuyến metro gắn kết hoạt động thương mại giữa các nước trong khu vực. Tạo điều kiện thuận lợi trong giao thương, phát triển kinh tế. Nhưng lợi thế này trước tiên thuộc về Trung Quốc chứ không nhằm mục đích phục vụ riêng cho mối quan hệ kinh tế Trung Quốc- Lào.
Đối với nước sở tại, cụ thể ở đây là Lào, họ có thể tận dụng cơ hội để tạo việc làm; hình thành các khu công nghiệp, khu chế xuất; thu thêm phí vận chuyển thông qua các tuyến hàng chạy qua lãnh thổ đất nước mình. Tăng nguồn lợi, tạo đà cho phát triển kinh tế.
Nhưng ngược lại, nếu không có biện pháp cũng như không có đủ trình độ năng lực để kiểm soát, Lào sẽ phải đối diện với nhiều nguy cơ lớn. Bài học đầu tiên là nguy cơ trở thành bãi rác công nghệ của Trung Quốc; thứ hai, Lào phải đối diện với khả năng phân hóa cơ cấu dân số; thứ ba, đối diện với gánh nặng nợ nần… tất cả những yếu tố trên có thể đẩy kinh tế Lào ngày càng bị phụ thuộc sâu hơn vào Trung Quốc.
Dễ thấy khi dự án đường sắt chạy tới đâu, kết cầu hạ tầng xây dựng, văn hóa, kết cấu dân số của Lào dọc các tuyến đường sắt sẽ bị thay đổi. Quan trọng hơn, nếu Trung Quốc đưa 50.000 lao động đi theo dự án, cũng có nghĩa 50.000 lao động này có thể định cư, sinh sống, và trở thành 50.000 cư dân Trung Quốc tại Lào. Như vậy, nguy cơ phải đối diện với việc bị phân hóa văn hóa, dân số là khó tránh khỏi.
Thông qua dự án đường sắt, công nghệ Trung Quốc sẽ đàng hoàng tràn vào cung cấp máy móc, thiết bị, công nghệ cho các dự án này. Vì thế mới nói, Lào có thể trở thành bãi rác công nghệ của Trung Quốc là như vậy.
“Dự án đường sắt 7 tỷ đô chỉ là một dự án nằm trong cả chuỗi dự án mở rộng, bành trướng của Trung Quốc. Tất cả không nằm ngoài ý đồ thực hiện cho được chiến lược “một trục hai cánh”, tư duy quy hoạch hợp tác với các nước ASEAN trước đây của Trung Quốc”, ông Quý phân tích.
Trong khi, Th.S Bùi Ngọc Sơn – Viện kinh tế chính trị thế giới không nằm ngoài quan điểm chung khi nói rằng, mưu đồ xây dựng dự án đường sắt cao tốc 7 tỷ đô của TQ cho Lào đầu tiên, là muốn gắn quyền lợi của Lào với TQ nhằm gia tăng sự ảnh hưởng, chi phối Lào.
Thứ hai, TQ rất ưa chuộng đầu tư xây dựng hạ tầng ở nước ngoài vì TQ muốn tiêu thụ công nghệ lạc hậu cùng với khối lượng nguyên vật liệu dư thừa quá lớn trong nước như sắt, thép, xi măng.
Thứ ba, với tỉ lệ dân số khoảng 6 triệu dân, tuyến đường sắt lại không vận chuyển hàng hóa về cơ bản là TQ muốn tăng sự ảnh hưởng về văn hóa mà trực tiếp là di dân.
“Nhưng cơ hội luôn đi cùng với những thách thức. Cùng với hi vọng đổi đời Lào cũng sẽ phải đối diện với những nguy cơ lớn. Dễ thấy thời gian qua TQ đầu tư rất mạnh vào Lào trên mọi phương diện. Khi đứng trước áp lực trả nợ, kinh tế bị lệ thuộc, TQ sẽ dễ chi phối cả chính trị”, ông Sơn chỉ rõ.