Bản tin Biển Đông ngày 05/01/2016.
Ngoại trưởng Perfecto Yasay (Ảnh: AFP)
1) Ngoại trưởng Philippines khẳng định Philippines sẽ không đưa Phán quyết Trọng tài vụ kiện Biển Đông ra khối ASEAN
Ngày 05/01, tờ The Manila Times đưa tin:
Ngày 04/01, Ngoại trưởng Philippines Perfecto Yasay cho biết Philippines sẽ đảm nhận cương vị Chủ tịch Hiệp hội các nước Đông Nam Á (ASEAN) trong năm 2017, song nước này sẽ không đề cập vấn đề Phán quyết Trọng tài vụ kiện Biển Đông bất lợi cho Trung Quốc với các nước thành viên ASEAN, theo lập trường của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte. Bên cạnh đó, ông Yasay cho rằng, do hành động ngang ngược không chịu công nhận Phán quyết Trọng tài, việc thực thi Phán quyết sẽ là điều bất khả thi kể cả khi có sự tác động của ASEAN. Cụ thể, ông nhấn mạnh “Toà Trọng tài không có khả năng cưỡng chế việc thực thi Phán quyết nên để thực thi Phán quyết, Philippines và Trung Quốc đã nhất trí tạm hoãn lại vấn đề này cho đến khi hai bên sẵn sàng đi đến một giải pháp không làm xói mòn hay nhượng bộ các yêu sách của nhau”. Mặt khác, ông nói rõ “bất cứ thành viên ASEAN nào cũng có thể bày tỏ quan ngại về hành động quân sự hoá ở Biển Đông như một vấn đề tách rời khỏi Phán quyết. Tuy nhiên, tổ chức của khu vực này chỉ có thể đưa vấn đề ra chương trình nghị sự sau khi có được sự đồng thuận nhất trí”.
Tuy nhiên, các chuyên gia lại cho rằng vụ kiện Trọng tài có liên quan đến tất cả các bên, bao gồm 9 nước thành viên ASEAN. Trong đó, chuyên gia Richard Javad Heydarian cho biết, nguyên nhân là “bởi nó liên quan đến các yêu sách của Trung Quốc trên tuyến giao thông trên biển của thế giới, chưa kể những hậu quả về môi trường và quân sự do hành động bồi đắp và xây dựng đảo nhân tạo quy mô lớn”. Ông nhấn mạnh, Philippines với tư cách chủ nhà sẽ có quyền lên tiếng và gây sức ép để Trung Quốc phải tuân thủ Phán quyết của Toà Trọng tài.
2) Cựu Cố vấn An ninh Mỹ: Mỹ đang cân nhắc việc triển khai lực lượng cảnh sát biển ở Biển Đông
Ngày 05/01, tờ The Phil Star đưa tin:
Theo một báo cáo trên tờ Breaking Defense của Mỹ, ngày 04/01, ông Roilo Golez, cựu Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ cho biết, Mỹ có thể sẽ triển khai các tàu cảnh sát biển tới Biển Đông. Bài báo cũng trích dẫn lời Đô đốc John Richardson, Tư lệnh Hải quân Mỹ cho hay Mỹ sẽ thiết lập sự hiện diện thường xuyên của lực lượng cảnh sát biển ở Biển Đông. Đô đốc Paul Zukunft, Tư lệnh Lực lượng Tuần duyên Mỹ cũng tiết lộ, việc này sẽ cho phép lực lượng của ông mở rộng quan hệ phối hợp với Việt Nam, Philippines và Nhật Bản, trong đó có việc thực hiện “các cuộc tập trận tự do hàng hải”. Báo cáo nhấn mạnh, cơ sở của Mỹ nằm ở chỗ, khi không có tàu Cảnh sát biển nào của Mỹ ở khu vực, Mỹ sẽ rơi vào thế bí khi phải đối mặt với các tàu dân sự của Trung Quốc. Tuy nhiên, một số người lại lo ngại rằng việc triển khai thêm nhiều tàu hải quân đến tuần tra có thể sẽ bị Trung Quốc lợi dụng để làm ầm ĩ lên rằng đây là hành động gây hấn.