Phải tìm bằng được những lý do làm cho nước nhà Việt Nam yếu kém, từ đó phải tự tìm cách khắc phục, không thể đổ thừa rằng do “lệ thuộc Trung Quốc” trong một thời gian dài.
Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và ông Dương Khiết Trì, Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc.
Một trong những vấn đề quan trọng trong bảo vệ an ninh quốc gia là bảo vệ và quản lý biên giới, mốc giới quốc gia, các hoạt động của cộng đồng dân cư qua lại biên giới, sự cần thiết của bất kỳ một quốc gia nào và đòi hỏi phải có sự hợp tác chặt chẽ với quốc gia láng giềng theo một quy chế quản lý biên giới hết sức chặt chẽ và chi tiết.
Khu vực biên giới giữa các quốc gia sau khi đã hoàn thành giai đoạn hoạch định, phân giới cắm mốc quốc giới, là Vùng biên giới. Trong Vùng biên giới có thể có khu vực biên giới, vành đai biên giới, vùng cấm, cửa khẩu, được thiết lập theo sự cần thiết của mỗi một quốc gia liên quan.
Vùng biên giới
Thực tiễn quốc tế cho thấy không phải quốc gia nào cũng đều có nhu cầu thiết lập khu vực biên giới, vành đai biên giới, vùng cấm. Điều này chỉ xuất hiện vào thời kỳ có sự xung đột hay tranh chấp căng thẳng giữa các quốc gia có chung đường biên giới, nhưng không chung lợi ích địa-kinh tế, địa-chính trị, địa- chiến lược…
Các khu vực này thường được thiết lập với những quy định hết sức chặt chẽ và khắt khe; có thời kỳ, hầu như tạo ra một “vùng trắng”, không có dân cư, không có sinh hoạt giao lưu kinh tế, văn hóa…. để các lực lượng vũ trang dễ bề kiểm soát, khống chế đối phương…
Quan hệ giữa Việt Nam và Trung Quốc trong lĩnh vực bảo vệ, quản lý biên giới đất liền trong một thời gian dài đã phản ánh thực trạng này.
Tuy nhiên, sự phát triển của quan hệ quốc tế trong kỷ nguyên hội nhập, hợp tác, phát triển vì lợi ích chung của nhân loại, việc bảo vệ, quản lý biên giới cũng đã có một số chuyển biến mới về tư duy và phương thức hành xử trên thực tế.
Chiến lược “biên giới mềm” của Trung Quốc
Theo giáo sư Josheph Nye, học giả chính trị Đại học Harvard, đối với mỗi quốc gia, dân tộc, “sức mạnh mềm” được tạo dựng trên 3 yếu tố: văn hóa quốc gia, giá trị quốc gia và chính sách quốc gia. Ông từng chỉ ra rằng, “quyền lực mềm” của Trung Quốc đang gia tăng mạnh mẽ ở châu Á và Mỹ nên có động thái trước sự gia tăng này.
Nhiều người nói rằng, sự giàu có về kinh tế đã tạo điều kiện để Bắc Kinh triển khai mạnh mẽ việc truyền bá văn hóa Trung Quốc ra bên ngoài. Và sự phát triển nhanh chóng của Trung Quốc đã khiến các nước láng giềng lo ngại cho dù Bắc Kinh đưa ra thuyết “phát triển hòa bình”.
Bên cạnh văn hóa, hàng hóa Trung Quốc cũng tràn ngập Đông Nam Á. Các nhãn hiệu hàng hóa của Trung Quốc như TCL, Haier, Huawei, Lenovo… ngày càng trở nên phổ biến với người tiêu dùng Đông Nam Á.
Tuy nhiên, giới nghiên cứu cho rằng, người Trung Quốc nói chung chưa tạo được ấn tượng tốt đối với thế giới. Bởi mỗi khi nói tới người Trung Quốc, người ta vẫn nghĩ chủ yếu đến sự thô lỗ, sự vô cảm và sự gian lận.
Mặc dù thế giới hiện dùng khá nhiều hàng hóa Trung Quốc, nhưng người ta vừa dùng vừa cảm thấy bất an.
Trung Quốc được đánh giá có một nền văn hóa lâu đời và đặc sắc, là một trong hai nền văn hóa cổ đại đặc sắc và có ảnh hưởng nhất nhân loại, bên cạnh nền văn hóa cổ đại Hy Lạp.
Tuy nhiên, hầu như tất cả những tinh hoa và tinh túy của văn hóa Trung Quốc đều thuộc thời Trung Đại nên khó khiến mọi người ngưỡng mộ và theo đuổi. Hơn 2000 năm trước, Trung Quốc tự hào vì tạo ra “Con đường tơ lụa” kết nối với Myanmar và Ấn Độ.
Nếu tuyến đường này thành công sẽ là cây cầu trên bộ nối liền các quốc gia Nam Á với vùng huyết mạch và các địa phương duyên hải phía đông Trung Quốc. “Con đường tơ lụa” này sẽ được mở ra hướng biển với tên gọi mới là “con đường tơ lụa trên biển”, được Trung Quốc ra sức quảng bá như là một “sáng kiến vĩ đại” của thế kỷ XXI.
Và, đây được coi là “biên giới mềm” của đại Trung Hoa. Trung Quốc hy vọng, tỉnh Vân Nam sẽ trở thành cầu nối giữa Ấn Độ cùng các quốc gia Nam Á với Trung Quốc.
Việt Nam với chiến lược “biên giới mềm” của Trung Quốc?
Cũng như các quốc gia khác trong khu vực Nam Á, Đông Bắc Á và Đông Nam Á, Việt Nam cũng đã và đang đứng trước những thách thức to lớn do chiến lược “biên giới mềm” này gây ra.
Vì vậy, hiện nay trong khi gìn giữ và phát triển bang giao với Trung Quốc, tâm lý của đa số người dân Việt Nam không ưa Trung Quốc, cảnh giác với Trung Quốc là một thực tế hiển nhiên.
Vấn đề là Việt Nam nên ứng xử như thế nào để vừa bảo vệ, quản lý vững chắc biên giới, lãnh thổ, chủ quyền quốc gia vừa tạo môi trường thuận lợi cho phát triển kinh tế, ổn định chính trị, xã hội, củng cố an ninh quốc phòng, nhất là ở vùng biên giới, hải đảo.
Ở thời điểm hiện nay, Việt Nam không nên thái quá trong khi xử lý mọi tình huống. Trước hết, Việt Nam cần một tinh thần thật sự khiêm tốn cầu thị, nếu Trung Quốc có những kinh nghiệm gì hay thì Việt Nam có thể học hỏi họ, như chống tham nhũng hay phát triển kinh tế.
Việt Nam nên sòng phẳng, chuyện nào ra chuyện đấy. Cái gì hợp tác được, ta cứ hợp tác. Nhưng cái gì phải đấu tranh, thì quyết đấu tranh đến cùng, đặc biệt là về độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, an ninh quốc gia…
Mọi hành xử của Việt Nam với Trung Quốc, đặc biệt là trong quan hệ đối ngoại cần hết sức tỉnh táo và thận trọng, làm sao khôn khéo trong đấu tranh bảo vệ, quản lý biên giới quốc gia trước sức ép chiến lược “biên giới mềm” của Trung Quốc.
Chiến tranh, xung đột xảy ra chưa biết ai thắng ai thua, nhưng tổn thất là không thể tránh khỏi, hao người tốn của, gây thù chuốc oán giữa người dân hai nước đó là điều không ai mong muốn.
Việt Nam không nên tạo ra các tình huống không đáng có để đối phương lấy cớ rằng mình khiêu chiến với họ. Công cuộc đấu tranh trong việc bảo vệ độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ không phải học đâu xa, Việt Nam nên học chính những thế hệ trước với lịch sử hàng ngàn năm dựng và giữ nước.
Trung Quốc là nước lớn, Việt Nam phải tìm cách giữ được độc lập tự chủ, hòa bình phát triển, độc lập tự chủ một cách thực sự, thực chất, dù “trong xưng Đế, ngoài xưng Vương”.
Việt Nam phải vượt lên chính mình
Ngày nay, Việt Nam đấu tranh bảo vệ độc lập chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, quyền và lợi ích hợp pháp của Việt Nam trên các hướng biên giới đất liền và trên biển, Việt Nam phải tính đến Thế và Lực của mình, cũng như cục diện khu vực, thời thế quốc tế để vận dụng, tìm kiếm những nhân tố nào có lợi nhất cho mình.
Có nhiều người vì bức xúc với các hành động của Trung Quốc ở Biển Đông trong những thời điểm nhất định nên đòi hỏi Việt Nam phải “thoát Trung”. Dù ngàn năm Bắc thuộc dài dằng dặc, nhưng khát vọng độc lập tự chủ trong dòng máu Việt chưa khi nào nguôi ngoai. Những chính sách đối ngoại mềm dẻo, biểu hiện thiện chí của Việt Nam không thể xem đó là thái độ “thần phục” như ai đó vẫn nói.
Tất nhiên, những vấn đề nội tại của Việt Nam làm cho nước nhà yếu kém, thì phải tự tìm cách khắc phục, không thể đổ thừa rằng do “lệ thuộc Trung Quốc” để mà phải tìm cách “thoát Trung”.
Công nghệ nào lạc hậu của Trung Quốc, hàng hóa nào độc hại của Trung Quốc Việt Nam có quyền và có khả năng từ chối. Nguồn nguyên liệu hay thị trường của Việt Nam thì phải chủ động mở rộng. Đó là những yếu tố mang thuần túy tính chất kinh tế – thương mại – đầu tư chứ không phải “lệ thuộc” hay “thần phục” như hàm nghĩa về mặt chính trị, tư tưởng.
Đó là bài toán bất cứ quốc gia nào cũng phải đưa lên cân nhắc, đặc biệt là Việt Nam tiếp giáp một thị trường lớn, nguồn cung nguyên liệu lớn và cũng là đại công xưởng hàng giá rẻ, chất lượng thấp của thế giới là Trung Quốc. Tuy nhiên, Trung Quốc không thể ép được Việt Nam dùng hàng giá rẻ độc hại, trừ khi chính Việt Nam “tặc lưỡi” dễ dãi với chính mình.
Có chăng, Việt Nam phải tìm cách thoát khỏi chính những tư duy lạc hậu kìm hãm sự phát triển của đất nước, làm sao xây dựng nước nhà cường thịnh, phát triển trong hòa bình, hữu nghị, hợp tác.
Tranh chấp biên giới lãnh thổ giữa hai nước đã diễn ra với quá nhiều biến cố thăng trầm của lịch sử và có nhiều bài học đã được viết nên bằng máu, nước mắt của biết bao thế hệ người Việt Nam và Trung Quốc, qua rất nhiều nỗ lực của hai bênmới có được tuyến biên giới công bằng, hòa bình, hữu nghị như hiện nay. Trung Quốc và Việt Nam cần phải coi đó là một tài sản vô giá cần gìn giữ, bảo vệ và phát huy!