Nga đau đầu biến bánh vẽ của TQ thành bánh thật?

Phải chăng cắt giảm những ưu đãi cho Trung Quốc là cách Moscow buộc Bắc Kinh phải biến bánh vẽ thành bánh thật cho người Nga?

Theo hãng thông tấn TASS, trước khi tham dự Diễn đàn “Vành đai và Con đường”, theo sáng kiến của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhận định: “Tôi nghĩ việc phối hợp giữa hai nước sẽ đưa mối quan hệ Nga – Trung Quốc lên mức cao nhất trong lịch sử”.

Sau khi tham dự Diễn đàn “Vành đai và Con đường”, nhà lãnh đạo Nga đã khẳng định: “Nga là đất nước cởi mở dành cho sự hợp tác với tất cả các quốc gia và Trung Quốc hôm nay cũng đang thể hiện sự cởi mở như vậy với toàn thế giới”, TASS tường thuật.

Với chiều hướng phát triển của quan hệ Nga – Trung, ông Sergei Sanakoyev, Giám đốc Trung tâm phân tích các vấn đề Trung Quốc tại Moscow đã nhận định rằng Nga và Trung Quốc đang đi vào giai đoạn liên minh chiến lược toàn diện, theo Sputnik.

Sự hợp tác giữa Moscow và Bắc Kinh nhanh chóng phát triển cùng với đó là hàng loạt những dự án khổng lồ thể hiện sự hợp tác lớn mạnh giữa hai quốc gia chiếm gần 1/3 diện tích thế giới này đã ra đời.

Tuy nhiên, dù quan hệ Nga – Trung phát triển vượt bậc và có sự đồng điệu cao, song lợi ích mà nước Nga có được trong quan hệ với đối tác Trung Quốc không hề tương xứng với quy mô những siêu dự án biểu trưng cho sự hợp tác lớn mạnh giữa hai nước.

Những chiếc bánh vẽ: Lập dự án rất nhanh nhưng tiền rất chậm

Tỷ phú Gennady Timchenko – một trong những người bạn thân nhất của của Tổng thống Putin được giao nhiệm vụ thúc đẩy quan hệ thương mại với Bắc Kinh cho biết, khi lập dự án thì Trung Quốc xúc tiến rất nhanh, dù dự án hoành tráng như thế nào đi nữa, nhưng tiền thật từ Trung Quốc thì rất chậm.

“Trong số hàng chục các dự án hợp tác với Trung Quốc chỉ có một ít được thực hiện. Trong đó có khoản ứng trước cho Rosneft trong dự án một đường ống dẫn dầu cỡ vừa và đường ống dẫn độc quyền Transneft, vốn đầu tư 25 tỷ USD”, theo The Moscow Times tường thuật.

Cũng theo tờ báo của Nga, tổng trị giá những dự án hợp tác đầu tư giữa Liên bang Nga và Trung Quốc đã lên tới 113 tỷ USD, tính đến tháng 8/2015.

Song cuộc khủng hoảng kinh tế tại Nga và sự suy giảm tăng trưởng của kinh tế Trung Quốc đã làm cho các dự án hợp tác đầu tư Nga – Trung hầu hết bị đình lại.

Dự án Yamal LNG với quy mô 27 tỷ USD kết hợp với Total của Pháp và CNPC của Trung Quốc, đang triển khai thì phải đình lại do khó khăn tài chính. Trung Quốc cho biết sẽ cho vay 20 tỷ USD trong năm 2014 để tiếp tục dự án, nhưng đến tháng 8/2015 vẫn chưa được giải ngân, dù đã bị giảm xuống 15 tỷ USD.

Và khi nào Yamal hỗ trợ tài chính thì cũng chưa biết được.

Những chiếc bánh của Trung Quốc luôn hoành tráng

Trong một diễn biến khác, Gazprom đã phải từ bỏ hy vọng nhận được 25 tỷ USD trong khoản tín dụng 55 tỷ USD từ Bắc Kinh để xây dựng đường ống dẫn khí qua Siberia đến Trung Quốc.

Dự án Siberia dự kiến hoàn tất và ​​sẽ bắt đầu hoạt động vào cuối năm 2018, nhưng nay thì không thể biết đến bao giờ.

Trong khi hợp tác trong lĩnh vực năng lượng được Moscow xem là xương sống của quan hệ kinh tế giũa Nga và trung Quốc, vậy mà gần như tất cả các dự án đường ống dẫn khí đốt cho tới lưới điện đều bị trì hoãn, chậm trễ.

Giám đốc Sở Âu – Á của Bộ Thương mại Trung Quốc, ông Ling Ji, cho biết, giá dầu giảm sâu đã làm cho tình hình các dự án khí đốt vùng Altai trở nên phức tạp hơn và sự bất ổn của đồng rúp được cho là mang đến nhiều rủi ro cho sự hợp tác Nga – Trung, theo Ria Novostia.

Tuy nhiên, không chỉ các siêu dự án về năng lượng mà trong các lĩnh vực khác thì nhà đầu tư Trung Quốc cũng tỏ ra chậm trễ không kém.

Một dự án của Trung Quốc với tham vọng cung cấp lượng điện trị giá trị 1.5 tỷ USD/năm cũng không có nhiều tiến bộ trong một thập kỷ qua.

Bên cạnh đó các khoản đầu tư khác của Trung Quốc như nhà máy gỗ 1tỷ USD tại thành phố Tomsk ở Siberia, một cây cầu lớn nối Nga với Crimea, một tuyến đường sắt cao tốc nối Moscow với Kazan phục vụ cho World Cup 2018 và cả ý tưởng về một trạm nghiên cứu chung về vụ trụ cũng rất mờ mịt, theo The Moscow Times.

Người Nga lại luôn dành bánh ngọt cho người Trung Quốc?

“Một miếng khi đói bằng một gói khi no”, vậy mà Bắc Kinh gửi tới cho Moscow cả “một gói khi đói” thì có lẽ ơn nghĩa không thể cân đong đo đếm được. Do vậy việc Kremlin trả ơn Trung Nam Hải là đương nhiên, và sự ưu đãi dành cho doanh nghiệp xứ Trung Hoa được xem là sự trả ơn nghĩa ấy.

Ưu đãi mà doanh nghiệp Trung Quốc được hưởng sẽ bao gồm cả trong hợp tác đầu tư lẫn hoạt động đổi thương mại.

Dự án đầu tư càng lớn, hợp đồng mua bán càng lớn thì ưu đãi càng nhiều. Do vậy, những gì biểu trưng cho hợp tác kinh tế Nga – Trung luôn ở mức khủng.

Khi cơ hội từ Bắc Kinh được nhận diện thì Moscow vận dụng phương châm “đồng tiến đi trước đồng tiền khôn” qua việc dành chế độ ưu đãi cho các doanh nghiệp Trung Quốc, nhằm tăng khả năng hiện thực hoá cơ hội.

Trong khi cơ hội từ Bắc Kinh hầu như đang là những chiếc bánh vẽ, đồng tiền đi trước của Moscow lại là những chiếc bánh thật. Doanh nghiệp Trung Quốc nhanh chóng hưởng bánh thật của Moscow bằng việc khai thác những ưu đãi của nhà nước Nga, còn doanh nghiệp Nga thì ngồi đợi.

Trung Quốc cần dầu, khí song các dự án hợp tác với Nga trong lĩnh vực này lại đình trệ, thế là Trung Quốc gia tăng nhập khẩu dầu của Nga, thậm chí lên mức kỷ lục 5,2 triệu tấn trong tháng 5/2016 – tương đương 1,24 triệu thùng dầu/ngày, tăng 33,7% so với cùng kỳ năm 2015.

Không những vậy, Bắc Kinh còn tăng 33,6% lượng dầu nhập Saudi Arabia, lên 961.000 thùng/ ngày, tăng 19,5% lượng dầu nhập từ Iran, lên 619.300 thùng/ngày, theo Reuters.

Theo giới phân tích, qua động thái này cho thấy, Bắc Kinh nhập khẩu dầu kỷ lục từ Nga vì lợi ích từ dầu giá rẻ + ưu đãi từ Moscow, còn Bắc Kinh tăng nhập khẩu dầu từ các đối thủ của Moscow nhằm tạo sự cạnh tranh khiến Moscow phải giảm giá thêm.

Trao đổi thương mại Nga – Trung có giá trị rất khiêm tốn

Như vậy, trong trường hợp này Bắc Kinh “lợi đa” nhưng Moscow “thiệt kép”. 

RIA Novosti dẫn lời Phó Tổng thư ký Hiệp hội phát triển các doanh nghiệp Trung Quốc ở nước ngoài He Chzhenvey cho biết: “Các công ty Trung Quốc sẵn sàng xây dựng đường cao tốc ở Nga, người Trung Quốc có thể thi công đường nhựa ở Nga, nhưng sau khi hoàn thành những con đường này phải đem lại lợi nhuận cho người Trung Quốc”.

Trong khi dành ưu đãi cho doanh nghiệp Trung Quốc thì người Moscow không đặt ra những điều kiện ngặt nghèo nào cả.

Theo Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Viễn Đông, Học viện Khoa học Nga Andrei Ostrovski, trong khi Trung Quốc đầu tư ra nước ngoài trên 880 tỷ USD, nhưng đầu tư vào Nga rất nhỏ giọt, chưa đầy 8 tỷ USD, theo Vlast Magazine ngày 16/6/2016.

Còn theo số liệu mới nhất của Cơ quan Thống kê Trung Quốc cho thấy, trong 4 tháng đầu năm 2017, tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc đạt tới 1.220 tỷ USD, nhưng trao đổi thương mại giữa Trung Quốc và Nga trong cùng kỳ chỉ đạt 24,73 tỷ USD.

Một con số rất khiêm tốn so với tiềm năng của hai nước.

Moscow đã thua thiệt rất nhiều trong quan hệ Nga – Trung, vậy nhưng theo giới phân tích thì điều đó có thể còn chưa tệ hại bằng việc kinh tế nước Nga có thể thiệt hại từ những cái bánh vẽ gây ra.

Bởi sự sự hoành tráng từ những dự án của “Dòng chảy phương Đông” mà Bắc Kinh vẽ ra có thể khiến cho những “dòng chảy khác” bị ảnh hưởng.

Khi “Dòng chảy phương Đông” mãi không được khơi dòng thì những “dòng chảy khác” cũng dù không cùng chung số phận nhưng việc khơi dòng sẽ chậm lại, từ đó nhiều kế hoạch kinh tế của Moscow vô tình bị những “siêu dự án” của Bắc Kinh làm giảm tính khả thi.

Dư luận đặt câu hỏi: người Nga sẽ làm gì để biến những chiếc bánh vẽ của người Trung Quốc thành bánh thật?

Theo Reuters, Nga được cho là có kế hoạch cắt giảm lượng khí đốt cung cấp cho Trung Quốc và có thể đây là cách Moscow buộc Bắc Kinh phải biến bán vẽ thành bánh thật cho người Nga.