Người Kurd ở Iraq trưng cầu độc lập, người Kurd ở Syria xây dựng nền tự trị, xem ra bàn cờ chính trị cho người Kurd tại Trung Đông đã thành hình…
Người Kurd ở Iraq quyết tâm trưng cầu dân ý cho nền độc lập
Ngày 7/6, chính quyền khu tự trị của người Kurd tại Iraq thông báo sẽ tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về nền độc lập cho cộng đồng người Kurd, động thái mà chính quyền trung ương tại Baghdad phản đối mạnh mẽ.
Nhà lãnh đạo người Kurd Massoud Barzani viết trên Twitter: “Tôi vui mừng thông báo, cuộc trưng cầu dân ý về nền độc lập sẽ được tổ chức vào ngày 25/9/2017.”
Thời điểm tổ chức trưng cầu được quyết định sau cuộc họp của đại diện các đảng chính trị của người Kurd ở Iraq do ông Barzani chủ trì.
Trợ lý của ông Barzani cho biết việc bỏ phiếu sẽ diễn ra tại khu vực tranh chấp Kirkuk và 3 khu vực khác, gồm Makhmour ở miền Bắc, Sinjar ở Tây Bắc và Khanaqin ở miền Đông.
Trước đó, ngày 30/3, phát ngôn viên chính quyền khu vực tự trị Kurdistan (KRG), ông Safe Guard Dizayee, cho rằng đã tới lúc KRG và chính quyền Iraq phải xúc tiến các cuộc thảo luận nghiêm túc về cuộc “ly hôn thân thiện” giữa Erbil và Baghdad.
“Chúng ta có thể là hai người hàng xóm tốt và đây là cách duy nhất để giải quyết tình trạng bất ổn trong đời sống chính trị tại Iraq”.
Iraqi News dẫn lời ông Safe Guard Dizayee cho biết : “Nguyên tắc đồng thuận là điều mà tất cả các phe phái tại Iraq đã chấp thuận vào năm 2003, nhưng bây giờ nguyên tắc đó không còn phù hợp nữa. Bây giờ luôn là thiểu số phục tùng đa số, vì vậy ngay cả khi người Kurd có 65 ghế ở Baghdad, chúng tôi cũng luôn là những người thiểu số”.
Nhà chính trị của Kurdistan nhận định, khi Erbil và Baghdad không thể làm việc cùng nhau thì người Kurd phải tìm kiếm một giải pháp cho sự ổn định của mình và cách duy nhất để có được điều đó là Kurdistan phải là một thực thể chính trị độc lập với Iraq.
Người Kurd đang đóng vai trò quan trọng trong cuộc chiến chống tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng do Mỹ hậu thuẫn tại cả Iraq và Syria. Và người Kurd đã từng cho biết khi chiến thắng IS thì sẽ quyết định vấn đề độc lập cho mình.
Khi chính quyền khu vực Kurdistan muốn “ly hôn thân thiện” với chính quyền Baghdad thì tình trạng vô định của nhà nước Iraq thời hậu Saddam sẽ rơi vào vòng xoáy mới, vốn chưa một ngày ổn định kể từ khi được người Mỹ trao trả lại cho người Iraq.
Vì vậy, chính phủ Iraq phản đối việc người Kurd trưng cầu dân ý và đặc biệt cảnh báo người Kurd về bất kỳ động thái nào nhằm sáp nhập khu vực nhiều trữ lượng dầu mỏ Kirkuk.
 |
| Nâng tầm cho người Kurd tại Trung Đông là chiến chiến lược xuyên suốt của Washington |
Song, theo Reuters, trong một động thái đặc biệt, Giám đốc Cơ quan Tình báo Quân đội Mỹ Vincent Stewart cho biết nỗ lực giành độc lập của người Kurd ở Iraq khỏi chính quyền Baghdad chỉ còn là vấn đề thời gian mà thôi.
“Độc lập cho người Kurd sẽ đi theo chiều hướng khi nào, chứ không phải có khả thi hay không. Vì vậy cuộc trưng cầu dân ý sắp tới là rất quan trọng”, Reuters dẫn lời ông Stewart tại một phiên điều trần trước Thượng viện Mỹ hồi tháng 5.
Điều đó cho thấy bước thứ hai của Washington trong chiến lược nâng cao địa vị chính trị cho người Kurd tại Iraq đã chính thức được khởi động.
Người Kurd ở Syria ráo riết xây dựng cơ chế tự trị
Trong khi người Kurd ở Iraq chuẩn bị cho nền độc lập thì người anh em của họ ở Syria ráo riết xây dựng cho mình một cơ chế tự trị khi hoà bình tại Syria được tái lập và bàn cờ chính trị tại quốc gia Trung Đông này được sắp xếp lại.
“Cộng đồng người Kurd ở Syria và đồng minh của họ đã xem xét phê duyệt kế hoạch chi tiết cho một hệ thống chính quyền ở miền bắc Syria. Các quan chức người Kurd tại Syria cho biết kế hoạch đi tìm một cơ chế tự trị của họ cũng chỉ như cách Nga và Thổ Nhĩ Kỳ hồi sinh bang giao mà thôi”, theo Reuters.
Mục đích để có được cơ chế tự trị tại khu vực phía bắc Syria đã được cộng đồng người Kurd ở Syria theo đuổi kể từ khi bắt đầu bùng nổ cuộc nội chiến tại Syria vào năm 2011, mặc dù lãnh đạo người Kurd cho biết một nhà nước độc lập không phải là mục tiêu của họ.
Kế hoạch chi tiết cho ra đời một khế ước xã hội được xem là luật cơ bản, có giá trị như một bản Hiến pháp được Hội đồng lâm thời gồm 151 thành viên, đóng tại thành phố Rmeilan thông qua, theo bà Hadiya Yousef, Chủ tịch Hội đồng cho Reuters biết.
 |
| Khát vọng của người Kurd được cộng hưởng bởi sự trợ giúp của người Mỹ |
“Chúng tôi thảo luận, thoả thuận và thông qua khế ước – nền tảng cho sự hình thành các tổ chức và hệ thống hành chính. Chúng tôi cũng chuẩn bị cho các cuộc bầu cử. Các cuộc bầu cử đầu tiên hướng tới thành lập chính quyền khu vực, sau đó bầu cử để thành lập chính quyền trung ương”, Reuters dẫn lời bà Hadiya Yousef.
Các hội đồng và một quốc hội lập hiến cho định chế chính trị tự trị của người Kurd sẽ gồm đại diện của tất cả các nhóm chính trị và tôn giáo chính trong khu vực.
Chuyển động đơn phương của các nhóm người Kurd trong cộng đồng người Kurd ở Syria là nhằm khẳng định vị thế của mình khi quốc tế đang thúc đẩy một giải pháp chính trị cho đất nước Syria sau 6 năm nội chiến đẫm máu.
“Chúng tôi đã sẵn sàng thương lượng trong bất kỳ hội nghị khu vực hoặc quốc tế, đề xuất các kế hoạch của chúng tôi và tầm nhìn của chúng tôi cho một giải pháp ở Syria”, bà Fawza Ahmad, một thành viên của hội đồng lâm thời nói với Reuters.
Bà Fawza Ahmad cho rằng đại diện người Kurd bị loại khỏi cuộc đàm phán do Liên Hợp Quốc bảo trợ trước đây về Syria là không công bằng và đó cũng là lý do cộng đồng người Kurd ở Syria phải xây dựng định chế chính trị căn bản cho mình.
Theo Reuters, tộc người Kurd tại Trung Đông có khoảng 30 triệu người, sinh sống tại Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Iraq và Syria. Cộng đồng người Kurd ở Iraq đã được hưởng quyền tự trị kể từ năm 1990 và nay đang chuẩn bị trưng cầu dân ý về một nền độc lập cho dân tộc mình.
 |
| Washington tạo điều kiện cho người Kurd tham gia vào cuộc chiến chống IS nhằm giúp nâng cao vị thế cho tộc người này tại Trung Đông |
Việc cộng đồng người Kurd ở Syria chủ động xây dựng cơ chế tự trị cho mình là một bước đi cực kỳ quan trọng tiếp theo của người Kurd trong việc hình thành bàn cờ chính trị cho mình tại Trung Đông.
Đây là những động thái nguy hiểm cho Iraq, Syria, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran, do vậy cả Baghdad, Damascus lẫn Ankara và Tehran đều phản đối người Kurd ở Iraq trưng cầu dân ý cho nền độc lập cũng như phản đối cơ chế tự của người Kurd ở Syria.
Song có lẽ các chính quyền tại những quê hương của người Kurd khó có thể cưỡng lại được sức mạnh từ khát vọng của người Kurd cộng hưởng với sự trợ giúp của người Mỹ khi Washington đươc cho là có chiến lược sử dụng người Kurd để vẽ lại bàn cờ chính trị tại Trung Đông theo ý đồ của họ.