Mặc dù cùng tập trận hải quân chung tại vùng biển Baltic song Nga vẫn tập luyện chuẩn bị tình huống xung đột với Trung Quốc.
Thể hiện tình thân
Tờ The Economist của Anh đưa ra nhận định mối quan hệ giữa Nga và Trung Quốc đang trở thân thiết hơn, hoặc chí ít là được thể hiện như vậy. Tuy nhiên, tờ báo này cho rằng thực tế là Nga cần Trung Quốc hơn là Trung Quốc gần Nga.
Ngày 21/7 vừa qua, 3 tàu chiến của Trung Quốc lần đầu tiên tham gia tập trận chung với các tàu chiến của Nga tại vùng biển Baltic. Thông qua cuộc tập trận hải quân chung mang tên Hợp tác trên biển, 2 cường quốc này muốn gửi thông điệp tới Mỹ cũng như người dân của mình rằng Nga-Trung đang đoàn kết với nhau để chống lại sự lấn lướt của phương Tây, và rằng Moscow cũng như Bắc Kinh không hề ngần ngại để phô trương sức mạnh tại “sân sau” của NATO.
Cuộc tập trận hải quân chung này nhằm chứng tỏ mức độ thân thiết giữa Nga và Trung Quốc, một sự thay đổi lớn so với thời kỳ quan hệ lạnh nhạt giữa hai nước những năm1960-1980.
The Economist liệt kê hàng loạt biểu hiện thân thiết khác giữa Nga và Trung Quốc trong những tuần gần đây: Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ghé thăm Nga trên đường đi dự hội nghị thượng đỉnh G20 tại Đức hồi đầu tháng 7; Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Huân chương St.Andrew hạng nhất – phần thưởng cao quý nhất của Nhà nước Nga – cho ông Tập Cận Bình…
Theo tờ báo Anh, hai nhà lãnh đạo Nga và Trung Quốc có xu hướng học hỏi kinh nghiệm của nhau. Trung Quốc đã học theo những luật lệ hà khắc của Nga đối với các tổ chức phi chính phủ (NGO), trong khi Moscow học hỏi kinh nghiệm quản lý Internet từ Bắc Kinh.
Khi mối quan hệ của Nga với các nước phương Tây đổ vỡ sau cuộc xung đột tại Ukraine, Nga đã xích lại gần Trung Quốc hơn. Thế nhưng, The Economist cho rằng thực tế là Nga cần Trung Quốc hơn là Trung Quốc gần Nga.
 |
| Lãnh đạo Nga và Trung Quốc liên tục thể hiện tình thân |
Điều đó khiến Moscow cảm thấy không thoải mái về mối quan hệ không cân bằng này. Nga thấy cần phải đề phòng sự lớn mạnh về kinh tế, vị thế đang lên cũng như sự gia tăng sức mạnh quân sự của Trung Quốc.
Mặc dù cùng tập trận hải quân chung tại vùng biển Baltic trong tuần trước, song Nga vẫn tập luyện chuẩn bị tình huống xung đột với Trung Quốc, do Moscow lo ngại nước láng giềng đông dân nhất thế giới đến một ngày nào đó có thể quyết định chiếm vùng đất thưa thớt dân cư của Nga ở phía Đông.
Về phần mình, Trung Quốc cũng lo lắng Nga có thể sẵn sàng thách thức lại trật tự thế giới thời hậu chiến tranh Lạnh. Trung Quốc được hưởng lợi từ toàn cầu hóa nhiều hơn Nga, do vậy Trung Quốc không muốn làm thay đổi xu hướng toàn cầu hóa.
Đối với vấn đề Nga can dự vào Ukraine, Trung Quốc có quan điểm “nhắm mắt làm ngơ”, giống như thái độ của Nga đối với hành động của Trung Quốc ở Biển Đông. Tuy nhiên, Trung Quốc không chính thức công nhận việc Nga sáp nhập Crimea vì giới chức Trung Quốc lo ngại vấn đề Đài Loan, Tây Tạng hay Tân Cương.
Trong quan hệ thương mại với Moscow, Bắc Kinh đặc biệt quan tâm đến lĩnh vực dầu khí của Nga. Năm ngoái, Nga đã vượt Angola và Saudi Arabia trở thành nước cung cấp dầu thô lớn nhất cho Trung Quốc.
Năm 2014, Nga và Trung Quốc đã ký một thỏa thuận trị giá 400 tỷ USD để cung cấp khí đốt tự nhiên đến Trung Quốc từ hai mỏ ở phía Đông Siberi bằng một đường ống dẫn khí đốt mới. Việc cung cấp khí đốt này dự kiến sẽ thực hiện vào tháng 12/2019.
Nga muốn chuyển sang cung cấp dầu và khí đốt cho Trung Quốc thay vì hiện giờ cung cấp cho châu Âu từ các mỏ phía Tây Siberi. Tuy nhiên, hai nước vẫn chưa thống nhất được việc góp vốn để lắp đường ống dẫn mới.
 |
| Dầu khí trở thành một trong những trọng tâm hợp tác Nga-Trung |
Xuất khẩu vũ khí của Nga sang Trung Quốc cũng khá lớn. Từ khi Liên Xô tan rã năm 1991 đến nay, Nga đã bán cho Trung Quốc vũ khí có tổng giá trị lên tới 32 tỷ USD, chiếm tới 80% lượng vũ khí nhập khẩu của Trung Quốc.
Mới đây, Nga cung cấp cho Trung Quốc tổ hợp tên lửa hiện đại S-400 và các máy bay chiến đấu tối tân Sukhoi Su-35. Nga có thể sẽ vẫn tiếp tục kiếm được tiền từ việc bán vũ khí cho Trung Quốc.
The Economist cho rằng việc Nga quan tâm đến bán vũ khí cho Trung Quốc thiên về thương mại hơn là vấn đề chiến lược. Nga cũng bán vũ khí cho các “đối thủ” của Trung Quốc như Ấn Độ và Việt Nam.
 |
| Máy bay chiến đấu Su-35 của Nga |
Trung Quốc và Nga có ảnh hưởng ngang nhau tại khu vực Trung Á. Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của tất cả các nước cộng hòa thuộc Liên Xô trước đây (trừ Uzbekistan) và là nhà đầu tư lớn nhất khu vực, còn Nga là thế lực quân sự và có ảnh hưởng chính trị tại Trung Á.
The Economist dẫn nhận định của giới phân tích phương Tây cho rằng mối quan hệ Nga-Trung không bền vững, bởi sáng kiến “Vành đai và Con đường” của ông Tập Cận Bình nhằm kết nối Trung Quốc với các nước Trung Á và các nước khác thông qua các dự án năng lượng và cơ sở hạ tầng sẽ đem lại ảnh hưởng chính trị của Trung Quốc tại khu vực này. Và điều đó chắc chắn sẽ không khiến Nga hài lòng chút nào.
Nhận định của tờ báo Anh về việc Nga cần Trung Quốc hơn có vẻ như đang được chứng minh thông qua những biểu hiện từ Moscow khi không ngớt lời ca ngợi Bắc Kinh.