Ngày 11-12 Bắc Kinh bất ngờ thông báo tạm đóng cửa cây cầu hữu nghị nối với Triều Tiên để sửa chữa. Cây cầu này bắc qua sông Áp Lục, nối TP Đan Đông, tỉnh Liêu Ninh – Trung Quốc với TP Sinuiju – Triều Tiên.
Thành phố Đan Đông là nơi diễn ra 70% hoạt động thương mại giữa Trung Quốc với Triều Tiên. Còn cây cầu hữu nghị là con đường duy nhất kết nối trực tiếp thành phố cảng này với Triều Tiên. Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, cầu hữu nghị sẽ tạm đóng cửa trong vòng 10 ngày để “phía Triều Tiên tiến hành sửa chữa”.
Bắc Kinh phủ nhận thông tin nói rằng quyết định đóng cửa cầu hữu nghị liên quan đến lệnh trừng phạt của cộng đồng quốc tế với chương trình hạt nhân của Bình Nhưỡng. Mặc dù tuyên bố như vậy nhưng giới quan sát nhận định, tuyên bố tạm đóng cửa cầu là một thông điệp răn đe của Trung Quốc đối với Triều Tiên.
Cây cầu cũ xây năm 1937, khi Triều Tiên bị Nhật đô hộ, có cả đường sắt, đường bộ. Nhưng chỉ có thể lưu thông một chiều. Thường thì luồng xe lưu thông từ Trung Quốc qua Triều Tiên vào buổi sáng, đến chiều mới quay về.
Sau 70 năm hoạt động, cầu hữu nghị đã cho thấy những dấu hiệu tuổi tác. Trước đây, cây cầu này từng bị đóng cửa để sửa chữa và bảo trì khi cần thiết.
Dẫn nguồn tin mật về các vấn đề Trung Quốc-Triều Tiên, tờ Japan News cho biết, Bắc Kinh trước đó từng thông báo với Bình Nhưỡng về kế hoạch đóng cửa cầu vào cuối tháng 11. Song Bình Nhưỡng đã phản đối, khiến quyết định đóng cửa cầu bị trì hoãn.
Đến bao giờ thì cây cầu hữu nghị được mở lại? Theo một nguồn tin địa phương, cầu này sẽ được mở lại ngay khi quá trình sửa chữa hoàn tất, dự kiến vào ngày 20-12. Đương nhiên thời gian sửa chữa cầu có thể ngắn hơn hoặc dài hơn tùy thuộc vào tiến độ công việc.
Trước đây cây cầu Hữu Nghị Trung – Triều là một dự án khá “nổi tiếng” bởi đã lãng phí tới 350 triệu USD của Trung Quốc. Thế nhưng Cộng hòa DCND Triều Tiên lại nồng nhiệt chào đón cây cầu, bởi nó được kỳ vọng sẽ là những nhịp cầu đoàn kết, hữu nghị.
Cả hai nước đều hướng đến mục tiêu cây cầu hữu nghị sẽ tạo một sự kết nối chủ đạo cho thương mại và giao thông giữa các tỉnh đông bắc Trung Quốc kém phát triển và một đặc khu kinh tế ở Triều Tiên. Thế nhưng cách đây vài năm theo báo chí nước ngoài, các phóng viên chỉ trông thấy một con dốc bẩn ở chân cầu phía Triều Tiên, xung quanh là những cánh đồng. Không có cửa khẩu hải quan, cơ quan di trú và những con đường dẫn vào cầu chưa làm xong.
Hoàn Cầu Thời Báo – phụ san của Nhân dân Nhật báo, cơ quan ngôn luận của Đảng Cộng sản TQ – đã có một bài phóng sự liên quan đến sự việc Trung Quốc sửa chữa cầu hữu nghị với Triều Tiên. Tờ báo dẫn lời cư dân thành phố Dandong bực bội vì sự chậm trễ, trong khi họ hy vọng cây cầu sẽ là một sự bùng nổ kinh tế cho thành phố của họ.
Chuyên gia về Triều Tiên Hajime Izumi ở đại học Shizuoka (Nhật Bản) nói việc hoãn đưa cầu vào hoạt động xảy ra vào thời điểm Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đang xét lại quan hệ, chuyển từ việc tập trung vào sự liên minh và hữu nghị song phương của quá khứ sang một quan hệ thực tế hơn, dựa trên quyền lợi song phương. Có lẽ Triều Tiên chỉ muốn chờ Trung Quốc đổ thêm tiền… nên công trình mới chậm tiến độ.
Từ khi lập quốc, Triều Tiên luôn cảnh giác để không quá lệ thuộc vào hai cường quốc láng giềng là Nga và Trung Quốc. Bình Nhưỡng thường chọn cách chỉ chơi với một trong hai nước này. Gần đây xem ra Triều Tiên đang tăng cường quan hệ với Nga. Thậm chí lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un còn gởi cán bộ cấp cao Đảng Lao động làm đặc sứ sang Nga đàm phán tăng cường quan hệ này, khiến cho Bắc Kinh nóng mặt.
Mối quan hệ tốt hơn với Nga sẽ giúp Triều Tiên giảm sức ảnh hưởng của Bắc Kinh, nơi đã liên tục yêu cầu Triều Tiên từ bỏ vũ khí hạt nhân nhưng không được lắng nghe. Bình Nhưỡng cũng tăng tốc trong việc tự xây dựng nhiều công trình lớn, gồm sân bay quốc tế mới cùng các dự án nhà ở cao cấp.
Trở lại với cây cầu Hữu nghị Trung – Triều, ngay từ đầu nó sinh ra nhằm phục vụ quyền lợi Trung Quốc nhiều hơn. Trung Quốc muốn phát triển đường sá với Triều Tiên, để cho phép các tỉnh vùng cao đông bắc nước này có thể tiếp cận các cảng biển Triều Tiên, làm cho hàng hóa Trung Quốc có thể xuất khẩu hoặc xuống tàu đến vùng ven biển, nhằm có giá thành rẻ hơn.
Theo các cán bộ Triều Tiên tham gia dự án đặc khu kinh tế Sinuiju thì cây cầu mới là một thành tố quan trọng trong một kế hoạch tham vọng: đem ngoại thương và đầu tư đến một vùng mang tầm chiến lược của Triều Tiên.
Thế nhưng niềm hy vọng thu hút đầu tư nước ngoài vào Sinuiju, nơi vẫn còn rất nhiều đất ruộng chưa thể thành hiện thực.
Chưa thể thành hiện thực khi tên lửa hạt nhân của Triều Tiên vẫn giương oai tác quái. Và đồng minh chiến lược Trung Quốc buộc phải ra đòn. Chưa nghĩ gì được những đòn hiểm để chặn tay “ông bạn vàng” thì phải nghĩ ra mẹo nhỏ để dằn mặt: sửa chữa cầu.
Xưa nay Bắc Kinh rất giỏi trong việc thăm dò đối phương. Nhưng xem ra Triều Tiên đã lì đòn, chả thấy phản ứng gì. Cũng như Bắc Kinh đã không lên án các vụ phóng tên lửa của Bình Nhưỡng, thay vào đó, họ lớn tiếng kêu gọi các bên kiềm chế và tích cực đối thoại.