Hàng Thái Lan, Nhật Bản và Hàn Quốc dần dần nổi lên trong sự lựa chọn của người tiêu dùng Việt Nam, trong đó có liên quan đến tâm lý thận trọng trong lựa chọn của khách khi ‘e dè’ hàng Trung Quốc cũng như phần nào niềm tin của người tiêu dùng vào uy tín của hàng Việt bị xói mòn.
Đây là một trong những nội dung đáng chú ý trong kết quả khảo sát cuộc điều tra Hàng Việt Nam Chất lượng cao (HVNCLC) 2018 được công bố vào ngày 30-1 tại TPHCM.
Uy tín hàng trong nước đang bị xói mòn
Kết quả khảo sát HVNCLC 2018 cho thấy, sản phẩm trong nước dù còn chiếm ưu thế trên thị trường với tỷ lệ số đông người tiêu dùng yêu thích (51%) và thường mua dùng (60%), nhưng so với kết quả năm trước đó tỷ lệ này đã bị sụt giảm (lần lượt giảm 27% và 32%).
Theo kết quả khảo sát, một trong những vấn đề nổi cộm gần đây là “niềm tin của người tiêu dùng vào thương hiệu Việt” có phần bị lung lay. Nhiều doanh nghiệp Việt làm ăn không minh bạch và thiếu chân chính, đã gây ảnh hưởng đến uy tín của hàng Việt trong lòng người tiêu dùng, như trường hợp một chiếc khăn hai nhãn mác của thương hiệu Khaisilk. Hay những thương hiệu Việt càng có uy tín trên thị trường lại phải đối diện với mức độ rủi ro nhiều hơn, bởi nạn hàng gian, hàng giả.
Khảo sát trên còn cho thấy tỷ lệ người tiêu dùng yêu thích sản phẩm ngoại nhập có xuất xứ từ Thái, Nhật, Hàn cao hơn so với tỷ lệ mua dùng; tức là trong tương lai gần tỷ lệ mua dùng vẫn sẽ tăng lên khi người tiêu dùng có đủ các điều kiện tiếp cận sản phẩm.
Bên cạnh việc tận dụng tốt tâm lý “sính hàng ngoại” của người tiêu dùng Việt, các doanh nghiệp Thái, Nhật, Hàn còn tận dụng được tâm lý thận trọng trong lựa chọn của khách khi “e dè” hàng Trung Quốc (0,6%), bởi nhiều tai tiếng về chất lượng và sự an toàn.
Ngoài ra, ở đây còn ẩn chứa nhiều nguyên nhân chủ quan, trong đó phải kể đến chiến lược thâm nhập thị trường rất căn cơ của doanh nghiệp Thái, Nhật, Hàn; đi liền với sự lơ là và thiếu thận trọng của người Việt, theo kết quả khảo sát.
Điều này dẫn đến hàng hóa của ba nước này ngày càng có mặt khắp nơi và thị phần tăng lên ở thị trường trong nước. Nếu như kết quả khảo sát HVNCL năm 2017 cho thấy hàng nhập từ Thái, Nhật, Hàn được người tiêu dùng thường mua chỉ dưới 3% đến nay đã tăng lên 8-10%, thậm chí có những sản phẩm như bánh kẹo, đồ uống, chiếm tỷ lệ mua dùng sản phẩm có xuất xứ từ Thái, Nhật, Hàn 12-17%.
Ưu thế kênh bán lẻ
Theo giới phân tích, hàng hóa của Thái Lan, Hàn Quốc và Nhật Bản… tiếp tục “bành trướng” ở thị trường trong nước là nhờ sự hỗ trợ của các nhà bán lẻ của ba nước này. Sự thâu tóm hệ thống các kênh bán lẻ tạo lợi thế rất lớn đối với sự góp mặt, cũng như gia tăng giành thị phần cho sản phẩm. Nói cách khác, sản phẩm có xuất xứ từ các quốc gia thâu tóm được hệ thống các kênh bán lẻ sẽ có lợi thế cạnh tranh trên thị trường.
Cụ thể, tính đến thời điểm hiện tại, bốn đại siêu thị được coi là lớn nhất Việt Nam, là Mega Market (tên gọi cũ là Metro) với 19 siêu thị, B’smart có 75 cửa hàng tiện lợi (định hướng mở 3.000 cửa hàng), Big C có 32 siêu thị, Robinson với chuỗi siêu thuộc doanh nghiệp Thái Lan, chưa kể Central Group nắm 49% cổ phần hệ thống siêu thị điện máy Nguyễn Kim…
Nhật Bản có hệ thống đại siêu thị Aeon Mall, trung tâm thương mại Saigon Centre, hệ thống cửa hàng tiện ích như Family Mart, mới nhất là hệ thống 7-Eleven… Hàn Quốc gắn liền với tên tuổi của Lotte, Emart, mới đây nhất là GS25… hệ thống bán lẻ là nhân tố quan trọng tạo được không gian để sản phẩm có thể tiếp cận, kết nối và từng bước chinh phục người tiêu dùng.
Không chỉ dừng lại ở việc thâu tóm không gian kết nối người tiêu dùng với sản phẩm, các doanh nghiệp Thái, Nhật, Hàn còn chủ động thực hiện nhiều chương trình kích hoạt nhằm đánh động “xúc cảm” để thu hút và chinh phục người tiêu dùng, cùng với đó là sự hỗ trợ cần thiết và hiệu quả từ phía các cơ quan hữu trách của họ.
Năm 2018 Hội doanh nghiệp HVNCLC tìm ra 640 doanh nghiệp đạt danh hiệu HVNCLC, đặc biệt, có 39 doanh nghiệp đạt liên tiếp 22 năm. Đây là kết quả sau 3,5 tháng điều tra, diễn ra 3.000 điểm bán tại 12 tỉnh, thành phố, với 17.300 phiếu đạt chuẩn, thực hiện phỏng vấn trực tiếp 13.000 hộ gia đình.
Ngoài ra, cuộc điều tra năm nay còn thực hiện ghi nhận ý kiến bình chọn đánh giá của người tiêu dùng thông qua kênh trực tuyến. Đây là căn cứ đối chiếu với kết quả điều tra trực tiếp nhằm đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của kết quả bình chọn.
Cuộc điều tra HVNCLC 2018 còn có nhiều thông tin mới như xu hướng mua bán online ngày càng rõ rệt, đặc biệt với giới tiêu dùng trẻ. Nếu như kết quả khảo sát năm 2017 về chọn nơi mua sắm cho thấy mua sắm online chỉ chiếm 0,9% thì đến năm 2018 số người tiêu dùng chọn mua online đã tăng gấp ba lần.
Kết quả khảo sát còn cho thấy, tất cả các sản phẩm tiêu dùng ít nhiều đều được người tiêu dùng chọn mua online. Trong đó các dòng sản phẩm thuộc các ngành hàng như thiết bị đồ điện tử, văn phòng phẩm, các mặt hàng thời trang người tiêu dùng chọn mua online với tỷ lệ từ 10 – 30%