Thứ Tư ngày 7/2 là một ngày kỳ lạ và đáng sợ ở Syria, thậm chí theo các tiêu chuẩn của Trung Đông – tờ Washington Post bình luận.
Binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ ở gần núi Barsaya,phía Đông Bắc Afrin, Syria, ngày 23/1/2018 (Ảnh: Khalil Ashawi/Reuters)
Vào đầu buổi chiều ngày 7/2 (giờ địa phương), các chỉ huy quân đội Mỹ đứng tại một điểm quan sát trên đỉnh đồi ở đây phàn nàn về các đám khói che khuất tầm nhìn của các đối tác người Kurd gốc Syria – do lực lượng nổi dậy được Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn gây ra.
Chỉ vài giờ sau đó, khoảng hơn 1 km về phía đông nam, lực lượng bộ binh ủng hộ chính phủ của tổng thống Syria Bashar al-Assad đã tấn công trụ sở của các tay súng người Kurd gốc Syria và các đồng minh trong lực lượng đặc nhiệm Mỹ tại phía đông sông Euphrates, tiếp giáp các mỏ dầu của Syria.
Liên quân quốc tế do Mỹ dẫn đầu đã trả đũa mạnh mẽ bằng các trận không kích.
Quân đội Mỹ không công bố bất kỳ chi tiết nào, nhưng các lực lượng Nga vẫn luôn yểm trợ quân chính phủ Syria ở khu vực Deir al-Zour. Các trận đánh kéo dài tới tận đêm và đánh dấu sự leo thang đáng kể tại đây.
Điều rút ra đối với cả hai phía sau các trận chiến ngày 7/2 là các cuộc tấn công dễ dàng bị mở rộng thành xung đột quy mô lớn.
Mối quan hệ giữa Mỹ và Thổ Nhĩ Kỳ đang ngày càng có nhiều bất đồng kể từ khi Mỹ quyết định tham chiến tiêu diệt nhóm Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) cách đây hơn ba năm. Đồng minh Syria duy nhất của Mỹ là Các lực lượng Dân chủ Syria (SDF) của người Kurd.
Trong khi đó, chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ vô cùng tức giận và tuyên bố Các đơn vị bảo vệ nhân dân (YPG) – nòng cốt của SDF – là “tổ chức khủng bố”. Nhưng Ankara chưa bao giờ đề xuất một nhân tố thay thế đáng tin cậy khác trong cuộc chiến chống IS. Do vậy, giới chức Washington vẫn tiếp tục hợp tác với SDF.
Khi người Nga bắt đầu can dự vào cuộc khủng hoảng Syria từ tháng 9/2015, Mỹ đã cố gắng thiết lập những ranh giới phi xung đột, nhưng việc này trở nên vô cùng khó khăn. Những mối quan hệ với phía Nga hiện tại đang trở nên vô cùng quan trọng.
Mỹ cần thoát “mớ bòng bong”
Theo Trung tướng Paul Funk, chỉ huy các lực lượng Mỹ tại Syria và Iraq, cho rằng Mỹ cần nhanh chóng “đối thoại” và “mềm mỏng hơn” với Thổ Nhĩ Kỳ.
Tướng Funk cũng cảnh báo cuộc chiến chống IS đang “ở giai đoạn thoái trào”, và những khoảng thời gian ngưng chiến “sẽ là cơ hội hoàn hảo để các tay súng IS trốn thoát sang” Thổ Nhĩ Kỳ, và từ đó nhập cảnh bất hợp pháp vào châu Âu.
Chỉ cách địa điểm tướng Funk họp báo với các phóng viên hơn 1 km về phía tây, ai cũng có thể nhìn thấy mũi tấn công của lực lượng đối lập Syria do chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ. Còn cách vị trí đó 60 km về phía tây là khu vực người Kurd gọi là Afrin, nơi máy bay chiến đấu và pháo binh Thổ Nhĩ Kỳ đã liên tục tấn công kể từ khi phát động chiến dịch Cành Ô-liu ngày 20/1.
Đặc nhiệm Mỹ cùng với lực lượng người Kurd tại Syria đã đạt được những thành tựu đáng kể tại đây, khi góp phần quét sạch IS ở phía đông Syria. Nhưng đó là những gì sức mạnh quân sự có thể làm được. Bước tiếp theo đòi hỏi nỗ lực ngoại giao giữa các bên.
Tín hiệu đáng mừng là Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ H.R. McMaster sẽ có chuyến công du tới thủ đô Ankara cuối tuần này. Đây là cơ hội tốt để tìm ra tiếng nói chung về lợi ích giữa hai quốc gia.
Mỹ đứng giữa lựa chọn đồng minh: Thổ Nhĩ Kỳ hay người Kurd?
Những gì đang diễn ra tại thành phố Manbij là minh hoạ chính xác nhất quá trình hồi sinh thời hậu IS đang diễn ra như thế nào tại Syria.Trên tuyến phố Jalla ở trung tâm thành phố có rất đông người đi mua sắm, đến nỗi họ còn phải đi xuống cả dưới đường. Phụ nữ đang mua những chiếc váy sặc sỡ bằng vải lụa và những quần bò rách gối. Có lẽ điểm sáng nhất trong thành phố mới được giải phóng này là sự kiện ngôi trường của nữ sinh đã hoạt động trở lại sau nhiều năm gián đoạn. Trong giờ học tiếng Pháp, những nữ sinh cuối cấp hăng say chia sẻ kế hoạch của bản thân. Họ còn trang điểm và diện những bộ trang phục sặc sỡ. Thậm chí, một nữ sinh tên là Aisha còn đeo khăn trùm đầu màu hồng.
Mỗi chiến thắng lại đặt ra những vấn đề thời hậu chiến cần giải quyết, nhưng không trở ngại nào là không thể vượt qua.
Ngày 7/2, khi các lực lượng do Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ nổ súng vào điểm kiểm soát của SDF, hàng loạt xe tải đã xếp hàng để vượt qua Manbij vào khu vực do Thổ Nhĩ Kỳ kiểm soát. Mặc dù giới chức Syria cho phép những người Kurd đối lập đi qua địa bàn của mình để tới được Afrin, nhưng cùng ngày đó, các lực lượng ủng hộ chính phủ đã tấn công lực lượng người Kurd ở những nơi khác.
Theo Washington Post, dù lực lượng người Kurd Syria là một đồng minh tốt của Mỹ, nhưng đang trở thành rào cản lớn cho mối quan hệ song phương giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ. Tuy vậy, ngừng hợp tác với SDF ngay cũng sẽ là một sai lầm tồi tệ.
Quân đội Mỹ đã hoàn thành sứ mệnh của họ tại Syria và bây giờ cuộc chiến là trên các bàn đàm phán.