Trước thái độ nghiêng ngả ngày càng tỏ rõ sự bán mình cho Bắc Kinh của Tổng thống Philippines Duterte, nhiều quan chức nước này đã lập tức uốn lưỡi theo ông chủ. Rằng câu nói đùa của Tổng thống sẵn sàng trở thành một tỉnh của Trung Quốc có thể “chấp nhận được”, khi Trung Quốc ngày càng mạnh đủ sức làm mưa làm gió trên Biển Đông.
Hôm 19/2 một nhà ngoại giao hàng đầu của Philippines ở Bắc Kinh đã nói toẹt ra rằng: Nguy cơ từ “các tính toán sai lầm” và xung đột đã gia tăng ở Biển Đông. Hiện tại Trung Quốc nay mạnh hơn về quân sự, có thể thách thức Hoa Kỳ, vốn từng thống trị ở vùng biển chiến lược này. Ai mạnh thì theo người ấy đó là thái độ “khôn ngoan” (!)
Trước đó, phát biểu trước các doanh nhân Trung Quốc và Philippines, ông Duterte cho rằng, Bắc Kinh phải cương quyết chống Mỹ, thay vì đương đầu với các quốc gia láng giềng. Ông Duterte cũng đổ lỗi cho các chính phủ tiền nhiệm đã không xây dựng tuyến phòng thủ của Philippines ở quần đảo Trường Sa ngay lúc Bắc Kinh mới bắt đầu xây các đảo nhân tạo và biến chúng thành các căn cứ quân sự (!)
Hãng AP dẫn lời Đại sứ Chito Sta. Romana: cán cân quyền lực đang dịch chuyển khi hai cường quốc cùng tìm cách kiểm soát vùng lãnh hải quan trọng này. Vì vậy, Philippines không nên bị vướng vào cuộc cạnh tranh lãnh hải đang căng như dây đàn.
“Trước đây, Hạm đội 7 của Mỹ thống trị Biển Đông, giờ thì hải quân Trung Quốc đã bắt đầu thách thức sự thống trị đó… Tôi nghĩ chúng ta sẽ chứng kiến một sự dịch chuyển cán cân quyền lực”. Ông Sto. Romana nói tại một diễn đàn ở Manila.
Nhà ngoại giao này đề cập tới sự kiện hàng không mẫu hạm USS Carl Vinson mới tuần tra Biển Đông và hiện thăm Philippines. Ông ta nói vớt vát, sợ Mỹ mếch lòng: “Tuy nhiên hoàn toàn không phải Biển Đông là ao hồ của Trung Quốc. Hãy nhìn hàng không mẫu hạm của Mỹ vẫn băng qua Biển Đông”.
Đúng là thời gian qua Hoa Kỳ đã tăng cường đưa tàu chiến tới gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng ở Biển Đông. Lí do của Mỹ là để thực thi “quyền tự do hàng hải” và đương nhiên nước này đã vấp phải sự phản đối dữ dội của Trung Quốc.
Cuộc đối đầu của hai cường quốc như là hai con voi đánh nhau và dẫm đạp nát cỏ! Philippines không muốn làm cỏ dưới chân voi chiến…
Giống như giọng điệu của nhà ngoại giao nêu trên, đại sứ của Philippines minh họa: chính sách làm bạn với Trung Quốc của Tổng thống Rodrigo Duterte đã có kết quả, với việc Bắc Kinh quyết định gỡ bỏ việc phong tỏa bãi Second Thomas Shoal mà Việt Nam gọi là Bãi Cỏ mây.
Trước tình hình Biển Đông Chính phủ Mỹ đã vạch chiến lược an ninh mới, nhấn mạnh việc ngăn chặn sự trỗi dậy của Trung Quốc; củng cố sự hiện diện của Mỹ ở khu vực Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, nơi Bắc Kinh và Mỹ thường chỉ trích nhau gây ra cuộc chạy đua vũ trang và tìm cách gây ảnh hưởng rộng lớn.
Khi Trung Quốc càng tỏ rõ hành động bành trướng, các lực lượng Hoa Kỳ không nao núng trước hành động quân sự hóa các đảo nhân tạo của Trung Quốc. Mỹ sẽ tiếp tục tuần tra ở bất kỳ nơi nào “luật pháp quốc tế cho phép” trên vùng biển chiến lược này, Thiếu tá Tim Hawkins, sĩ quan hải quân Mỹ, tuyên bố.
Tuy một vài quan chức tỏ rõ sự xu nịnh ông Duterte nhưng dư luận Philippines thì có nhiều phản ứng trái chiều. Cách đây mấy tháng Quốc hội Philippines đã mở phiên điều trần về một đơn kiện của một nghị sĩ – ông Alejano – thẳng thắn yêu cầu phế truất Tổng thống Duterte. Theo nghị sĩ này ông Duterte phạm nhiều “tội nghiêm trọng” bao gồm che giấu tài sản, ra lệnh cho cảnh sát giết người và thể hiện rõ ràng ý định không bảo vệ chủ quyền của Philippines trên biển.
Nghị sĩ Alejano cho rằng Tổng thống Duterte đã phản bội niềm tin của nhân dân với cách tiếp cận “như một kẻ bại trận” trước Bắc Kinh về vấn đề Biển Đông. Tổng thống cũng đã lạm dụng quá mức quyền lực khi tiến hành cuộc chiến chống ma túy.
Ông Alejano đã tỏ ra giận dữ: “Tôi đảm bảo với các bạn rằng nếu chúng ta cứ để cho tổng thống sử dụng quyền lực như thế, vi phạm hiến pháp… Nếu chúng ta để sự việc này tiếp diễn, kết quả sẽ là một chế độ độc tài”.