Khả năng Tổng thống Donald Trump đến Đài Loan không phải là không thể, nhất là sau khi giải quyết xong vấn đề Triều Tiên.
Đài Tiếng nói Hoa Kỳ bản tiếng Trung Quốc ngày 23/3 đưa tin, phóng viên VOA đã có cuộc phỏng vấn người bảo trợ của đạo luật Du lịch Đài Loan hôm 21/3, Hạ nghị sĩ Steve Chabot của Đảng Cộng hòa.
Bình luận về đạo luật này, Hạ nghị sĩ Steve Chabot cho biết:
“Tôi vô cùng mong muốn nhìn thấy Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn đến thăm Washington và gặp Tổng thống Donald Trump.
Tôi cũng hy vọng Tổng thống Donald Trump có thể đến Đài Loan và gặp Tổng thống Thái Anh Văn.
Tôi hy vọng những điều này thành hiện thực, từ Phó tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng, Ngoại trưởng, quốc vụ khanh và quan chức chính phủ hai bên từ trên xuống dưới đều có thể gặp nhau.
Chúng tôi biết Trung Quốc chắc chắn không thích đạo luật này, có điều nó không liên quan gì đến Trung Quốc, mà đây là đạo luật về việc Đài Loan và Hoa Kỳ cải thiện như thế nào mối quan hệ mật thiết lâu nay.
Cho nên Trung Quốc có nói gì cũng không khiến người ta ngạc nhiên, chúng tôi biết thừa chuyện này sẽ xảy ra, và nó đã xảy ra. Nhưng nó không thay đổi được gì cả.
Họ đã lấn lướt Đài Loan trong bao nhiêu năm qua, chúng tôi cho rằng họ sẽ tiếp tục làm điều đó. Nhưng tôi nói thật, Đài Loan nên được xem như tấm gương của Trung Quốc.
Thay vì thù địch hay ‘xâm lược’ Đài Loan, Trung Quốc nên phản vấn chính mình, tại sao không cải cách như Đài Loan đã làm, để người dân của mình được sống tốt hơn, tự do hơn, được tự bầu tự chọn các quan chức chứ không phải từ trên xuống dưới đều do chỉ định như bây giờ.
Đây là khác biệt giữa Trung Quốc và Đài Loan.”
Xung quanh việc Tổng thống Donald Trump ký ban hành đạo luật Du lịch Đài Loan, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuan Oánh nhắc lại:
Trung Quốc yêu cầu Mỹ đình chỉ mọi hoạt động bang giao chính thức với Đài Loan. Bà nhắc bất kỳ ai có ý đồ dùng con bài Đài Loan, hãy cẩn thận trong ăn nói và hành động.
 |
| Hạ nghị sĩ Steve Chabot, ảnh: VOA Chinese. |
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng nhắc lại phát biểu của Chủ tịch Tập Cận Bình trong phiên bế mạc kỳ họp Quốc hội: Một tấc lãnh thổ cũng tuyệt đối không được phép, tuyệt đối không thể bị cắt lìa khỏi Trung Quốc”. [1]
Tiến sĩ Kuang-shùn Yáng, Đại học bang Arizona và Tiến sĩ Austin Horng-En Wang, Đại học Duke ngày 22/3 phân tích 3 lý do Tổng thống Donlad Trump nên đến thăm Đài Loan trước hoặc sau khi diễn ra hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều.
Hai nhà nghiên cứu này bình luận, nếu hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều được xem như sự kiện “Nixon đi Trung Quốc” đối với Tổng thống Donald Trump, thì 1 chuyến thăm Đài Loan sẽ là một bước đi tốt đẹp cho chính quyền Mỹ.
Trước hết, chuyến thăm này nếu diễn ra sẽ tôn vinh đạo luật Du lịch Đài Loan mà cả Thượng viện, Hạ viện Mỹ nhất trí thông qua đầu năm 2018, trong đó tuyên bố:
Chính phủ Hoa Kỳ nên khuyến khích các chuyến thăm mọi cấp độ giữa Hoa Kỳ và Đài Loan.
Thứ hai, ông Donald Trump thăm Đài Loan sẽ giảm thâm hụt thương mại, điều này rất quan trọng cho sự ổn định của quá trình phát triển kinh tế lâu dài ở cả Đài Loan lẫn Hoa Kỳ.
Đài Loan là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Mỹ, thâm hụt thương mại khoảng 13,2 tỉ USD vào năm 2016. Đầu năm nay Bộ trưởng kinh tế Đài Loan Shen Jong-chin đã cam kết giảm thâm hụt bằng cách tiêu thụ nhiều hơn năng lượng từ Mỹ.
Tháng 5/2018 Đài Loan sẽ tổ chức hội nghị Công nghiệp quốc phòng Mỹ – Đài lần đầu tiên trong 6 năm qua. Hội nghị này là nền tảng quan trọng nhất cho Đài Loan và Mỹ thảo luận về việc mua bán vũ khí.
Thứ ba, nếu thăm Đài Loan, Tổng thống Donald Trump có thể khẳng định lại sự quan tâm của Hoa Kỳ trong việc duy trì hiện trạng eo biển Đài Loan và Biển Đông.
Tháng 11/2015 Chủ tịch Tập Cận Bình đã gặp Chủ tịch Quốc dân đảng Đài Loan Mã Anh Cửu. Hai tháng sau, ông Mã Anh Cửu thất bại trong tranh cử nhiệm kỳ thứ hai trong vai trò lãnh đạo tối cao Đài Loan.
Kết quả này phản ánh mối quan tâm của cử tri Đài Loan, họ lo ngại cuộc họp Mã – Tập có thể ảnh hưởng đến hiện trạng eo biển Đài Loan.
Tháng 10/2017 Chủ tịch Tập Cận Bình nhấn mạnh mục tiêu thống nhất Đài Loan trong Đại hội 19 Đảng Cộng sản Trung Quốc.
Đầu năm nay, Quốc hội Hoa Kỳ đã thông qua đạo luật Ủy nhiệm quốc phòng năm 2018, bao gồm việc bình thường hóa các dịch vụ quốc phòng cho Đài Loan.
Tháng trước, một phái đoàn của Thượng viện và Hạ viện Mỹ đã đến Đài Loan gặp Tiến sĩ Thái Anh Văn để thảo luận về mối đe dọa quân sự ngày càng tăng từ Trung Quốc, Triều Tiên.
Mặc dù Tiến sĩ Thái Anh Văn đã công khai tuyên bố lập trường duy trì nguyên trạng eo biển Đài Loan, nhưng dường như cục diện hiện tại sẽ không thể duy trì nếu cân bằng lực lượng bị phá vỡ.
Trong bối cảnh này, nếu Tổng thống Donald Trump thăm Đài Loan trước hoặc sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều sẽ có lợi cho chính sách “nước Mỹ trên hết”, cũng như các đồng minh ở xung quanh vành đai Thái Bình Dương. [2]
Chúng tôi cho rằng, đã đến lúc Tổng thống Donald Trump sử dụng con bài Đài Loan với Trung Quốc để gây sức ép giảm thâm hụt thương mại trong quan hệ Mỹ – Trung cũng như hạn chế việc phá vỡ quy tắc, luật pháp và trật tự quốc tế trên Biển Đông.
Ngày 13 tháng Giêng năm ngoái, ông Donald Trump đã nói với tờ The Wall Street Journal, ông sẽ chỉ tôn trọng cam kết của Mỹ rằng Đài Loan không được công nhận về mặt ngoại giao, trừ phi ông nhìn thấy những tiến bộ của Bắc Kinh trong chính sách về tiền tệ, thương mại.
“Mọi thứ đang được đàm phán, bao gồm nguyên tắc một nước Trung Quốc”, The Wall Street Journal dẫn lời Tổng thống Donald Trump cho hay. [3]
Tuy nhiên dường như ông chủ Nhà Trắng đã mất kiên nhẫn với Trung Quốc chỉ hứa mà không làm. Các quan chức Nhà Trắng đã khẳng định điều này trong bản tin trên South China Morning Post hôm nay. [3]
Lời hứa của ông Tập Cận Bình rằng Trung Quốc sẽ không quân sự hóa Biển Đông đã được thực tiễn chứng minh, chỉ là lời hứa suông mà thôi.
Còn ông Donald Trump thì ngược lại, dùng hành động nếu lời nói không phát huy tác dụng.
Nước Mỹ dưới thời ông Donald Trump đã tiến hành cách hoạt động tự do hàng hải trên Biển Đông nhiều hơn bất kỳ chính quyền tiền nhiệm nào.
Ngày hôm qua, Mỹ cho tàu khu trục USS Mustin tiến vào 12 hải lý xung quanh đá Vành Khăn mà Trung Quốc chiếm đóng, quân sự hóa bất hợp pháp.
Đây là hoạt động tự do hàng hải thứ 2 trong năm nay, sau chuyến đi Scarborough ngày 17/1.
Tuy nhiên chỉ dừng ở các hoạt động tự do hàng hải là không đủ. Rất có thể đạo luật Du lịch Đài Loan sẽ cung cấp những công cụ mới để Mỹ đối phó với Trung Quốc.
Câu trả lời “ngang tàng” của Hạ nghị sĩ Steve Chabot dường như phản ánh những đánh giá và nhận thức chung trong giới hoạch định chính sách Hoa Kỳ về giá trị của Đài Loan và cách sử dụng vấn đề này của Mỹ trong quan hệ với Trung Quốc.
Khả năng Tổng thống Donald Trump thăm Đài Loan như ý tưởng của 2 vị Tiến sĩ chúng tôi dẫn phía trên, vào trước hoặc ngay sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ – Triều là khó, nhưng không phải không thể xảy ra.
Nhưng chắc chắn sau khi vấn đề Triều Tiên được giải quyết, Đài Loan sẽ là đòn bẩy chính của Mỹ trong quan hệ với Trung Quốc.