Quan hệ Mỹ – Trung những ngày qua khiến Thế giới khó đoán định về bản chất thực và những toan tính của mỗi bên. Có 4 vấn đề chi phối trực tiếp đến mối quan hệ này.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tiếp Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis. Ảnh: Kyodo
Thứ nhất, vấn đề thương mại Mỹ – Trung đang căng thẳng mà nhiều người dự đoán có thể dẫn đến chiến tranh thương mại. Hai nước đang dùng đòn đánh thuế và hàng hóa của nhau. Điều này đang ảnh hưởng đến thị trường chứng khoán toàn cầu.
Thứ hai, quan hệ Mỹ – Triều đã đạt được kết quả ngoài mong đợi của Trung Quốc. Trung Quốc vội vã can thiệp, kể lể với Triều Tiên về công lao của họ trong cuộc chiến tranh Mỹ – Triều; về việc bảo trợ của Trung Quốc với Triều Tiên trong thương mại. Họ quyết không để Triều – Hàn ký kết hiệp ước hòa bình dưới sự sắp xếp của Mỹ mà không có vai trò của Bắc Kinh.
Thứ ba, vấn đề Đài Loan, đồng minh của Mỹ. Trung Quốc dằn mặt Đài Loan bằng cuộc tập trận quy mô lớn áp sát vùng biên Đài Loan. Lãnh đạo Đài Loan, bà Thái Anh Văn ngày 25/06 đã phải lên tiếng kêu gọi Thế giới hãy cùng nhau “kiềm chế” chủ nghĩa bành trướng của Trung Quốc, mô tả Trung Quốc như một nguy cơ toàn cầu. Bà Thái nói: “Đây không chỉ là thách thức của Đài Loan, nó là thách thức với khu vực và Thế giới nói chung, vì hôm nay thì là Đài Loan, nhưng ngày mai có thể là một nước khác sẽ phải đối mặt với sự bành trướng quyền lực của Trung Quốc”.
Thứ tư, vấn đề Biển Đông. Trung Quốc ồ ạt đưa vũ khí ra các đảo ở Hoàng Sa và Trường Sa mà Trung Quốc đã chiếm của Việt Nam bằng vũ lực, đe dọa an ninh hàng hải của các nước trên Biển Đông. Đáp trả hành động của Trung Quốc, Mỹ lên tiếng vạch rõ mưu đồ của Trung Quốc, điều tàu tuần tra áp sát các đảo mà Trung Quốc đang chiếm đóng, và điều tàu sân bay của Mỹ quay lại Biển Đông.
Trong lúc 4 vấn đề trên diễn ra đồng thời, khó lường, thì ngày 27/06/2018, Bộ Trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Trung Quốc với tuyên bố: “Mỗi quan hệ quân đội với quân đội là rất quan trọng cho mối quan hệ rộng lớn hơn giữa hai nước chúng ta”.
Rõ ràng vấn đề trừng phạt thương mại, Triều Tiên, Đài Loan và Biển Đông đang có thể dẫn tới những xung đột quân sự. Vì thế cả Mỹ và Trung Quốc đang cần có một cam kết nào đó nhằm tránh xung đột bằng vũ khí để họ yên tâm giải quyết các vấn đề khác. Các nước trong khu vực đang phải chịu ảnh hưởng của mối quan hệ Mỹ – Trung, rất cần phải tỉnh táo để tự mình quyết định đến sự an nguy của mình. Lời kêu gọi của người đứng đầu Đài Loan là cần thiết cho sự đoàn kết của các nước trong khu vực để chống lại sự bành trướng của Trung Quốc.