Thủ tướng Malaysia đứng trước thách thức: Củng cố mối quan hệ song phương trong khi thương lượng lại các thỏa thuận trị giá hàng tỉ USD mà chính phủ Malaysia đang trì hoãn.
Chuyến thăm lần thứ 8
Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad dự kiến tới thăm Trung Quốc trong khoảng từ 13-21/8 và ông sẽ phải đối mặt với thách thức – củng cố mối quan hệ trong khi thương lượng lại các thỏa thuận trị giá hàng tỉ USD mà chính phủ Malaysia đang trì hoãn.
Theo các nhà phân tích, kế hoạch công du Trung Quốc của Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad cho thấy hy vọng thắt chặt quan hệ với Bắc Kinh của lãnh đạo Malaysia 92 tuổi mặc dù ông đã đóng băng các dự án liên quan trị giá 20 tỉ USD liên quan tới Bắc Kinh.
Trong cuộc họp báo mới đây, ông Mahathir cũng cho biết, ông muốn tới thăm Bắc Kinh ngay khi có thể nhưng vẫn phải tính toán thời điểm theo lịch trình của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Các nhà ngoại giao cho hay, ngày chính thức diễn ra sự kiện cũng như thời gian công du vẫn chưa được quyết định.
Cuộc họp kín thường niên giữa các lãnh đạo Trung Quốc ở khu nghỉ dưỡng Beidahe – thường diễn ra vào tháng 8 – và dịp lễ Hồi giáo Eid-ul-Adha là những sự kiện cần được sắp xếp trước khi ngày công du được hai bên quyết định.
Một cố vấn cấp cao của ông Mahathir tiết lộ rằng, “các cuộc gặp sẽ diễn ra ở cấp Bộ trưởng Ngoại giao”: “Có ngày giờ đề xuất nhưng còn phụ thuộc nhiều vào lịch trình của hai bên”.
Nếu diễn ra, đây sẽ là lần thứ 8 ông Mahathir tới thăm Trung Quốc trong vai trò Thủ tướng. Trước đây ông đã tới công du Bắc Kinh 7 lần trong khoảng 1981 – 2003.
Không thể phớt lờ
Shahriman Lockman, một nhà quan sát quan hệ Malaysia – Trung Quốc, nhận định: Các kế hoạch trên là chỉ dấu cho thấy: “Trung Quốc là một đất nước mà Malaysia không thể phớt lờ”.
Chính trị gia 92 tuổi kỳ cựu đã phản bác cáo buộc rằng ông có quan điểm “chống Trung Quốc” kể từ khi ông giành chiến thắng, nhấn mạnh rằng việc ông đưa ra thông điệp chỉ trích các dự án hạ tầng liên quan tới Bắc Kinh không hề nhằm vào chính phủ Trung Quốc.
Trong tuần nay, chính phủ của ông Mahathir đã tạm đình chỉ 3 dự án hạ tầng trị giá 20 tỉ USD liên quan tới các công ty nhà nước Trung Quốc, bao gồm cả hệ thống đường sắt ven biển miền Đông và 2 dự án đường ống.
Chính phủ Malaysia dự kiến sẽ thương lượng lại chi phí của dự án, vốn được coi là quá tốn kém.
Động thái này đã làm nảy sinh những quan điểm cho rằng lãnh đạo Malaysia đang tích cực nỗ lực nhằm đưa Malaysia ra khỏi vòng ảnh hưởng ngoại giao của Bắc Kinh sau nhiều năm đẩy mạnh quan hệ song phương dưới thời ông Najib.
Ông Najib, người hiện đang phải đối mặt với các cáo buộc hình sự liên quan tới bê bối hàng tỉ USD 1MDB, là một trong những nhân vật nước ngoài ủng hộ Sáng kiến Vành đai Con đường của Chủ tịch Tập Cận Bình.
Tuy nhiên, ông Mahathir cho biết, ông không có ý định hạn chế quan hệ giữa Malaysia và nền kinh tế lớn nhất châu Á.
Việc thương lượng lại các thỏa thuận hạ tầng với các công ty Trung Quốc sẽ được thực hiện cùng nỗ lực củng cố quan hệ hai bên, ông Mahathir cho hay.
Ông Shahriman nhận định, chuyến thăm của Thủ tướng Malaysia có thể không chỉ nhằm đàm phán dự án.
“Chúng ta cần lùi lại và nhìn kỹ chuyến thăm này: Một chuyến thăm nhằm tăng cường quan hệ song phương của một tân Thủ tướng”, ông Shahriman nói, “Chắc chắn, các dự án này cũng nằm trong chương trình nghị sự nhưng sẽ không phải vấn đề chính. Trung Quốc là một đất nước mà Malaysia không thể phớt lờ”.
“Dự kiến Trung Quốc sẽ nằm trong số những quốc gia đầu tiên mà ông Mahathir tới thăm”.