Hai chiến hạm Mỹ hôm qua (7/7) đã đi qua Eo biển Đài Loan trong một động thái có thể được xem là dấu hiệu thể hiện sự ủng hộ của Mỹ dành cho Taipei. Và đương nhiên, hành động của Mỹ sẽ dẫn đến sự leo thang căng thẳng trong mối quan hệ với Trung Quốc. Washington và Bắc Kinh gần đây đang đối đầu gay gắt với nhau trong một loạt vấn đề như Biển Đông, cuộc chiến thương mại…
Theo Bộ Quốc phòng Vùng lãnh thổ (VLT) Đài Loan, hai chiếc tàu chiến của Mỹ đã xuất hiện trên radar cho thấy chúng đang hướng tới khu vực đông bắc của Đài Loan và hoàn toàn tuân thủ các quy định chính thức. Tuy nhiên, quân đội Mỹ từ chối bình luận về sự kiện trên.
Giới chức Mỹ cho hay, chuyến đi đã được lên kế hoạch từ trước nhưng các nguồn tin này từ chối không cho biết cụ thể thời điểm chính xác khi hai chiến hạm Mỹ tiến đến Eo biển Đài Loan. Đây là lần đầu tiên Mỹ đưa tàu chiến vào Eo biển Đài Loan trong vòng một năm trở lại đây.
Vấn đề Đài Loan luôn là một trong những vấn đề nhạy cảm hàng đầu trong quan hệ giữa hai cường quốc Mỹ-Trung. Và nó cũng là “cái dằm” gây khó chịu nhất trong quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu thế giới.
Trung Quốc và vùng lãnh thổ (VLT) Đài Loan đã bị chia cắt năm 1949, sau một cuộc nội chiến và kể từ đó đến nay Bắc Kinh luôn khẳng định mục tiêu kiên quyết thống nhất Đài Loan vào Trung Quốc. Bắc Kinh công khai ý định sẵn sàng dùng vũ lực đối với VLT Đài Loan nếu khu vực này tìm cách đòi độc lập với Trung Quốc. Vì thế, Đài Loan vẫn luôn canh cánh cái gọi là “mối đe dọa từ Trung Quốc” đối với hòn đảo này.
Bắc Kinh luôn coi Đài Loan là một vùng lãnh thổ của họ. Mặc dù Washington công nhận điều này nhưng vẫn tiếp tục cung cấp vũ khí cho Đài Loan và tăng cường quan hệ với Đài Loan trên nhiều mặt. Thực tế này đã gây ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ-Trung.
Động thái mới nhất nói trên của Washington chắc chắn sẽ khiến Bắc Kinh tức giận và lo ngại. Lâu nay, Trung Quốc vốn đã rất bất mãn trước việc Washington dù luôn khẳng định tuân thủ chính sách Một Trung Quốc nhưng vẫn tăng cường phát triển quan hệ với VLT Đài Loan, đặc biệt trong vấn đề vũ khí, quân sự. Lần nào, Mỹ cung cấp vũ khí cho Vùng lãnh thổ Đài Loan thì lần đó họ đều vấp phải những phản ứng hết sức mạnh mẽ từ phía Trung Quốc. Năm 2010, Trung Quốc từng tạm ngưng các quan hệ quân sự với Mỹ và đe dọa dùng đòn trừng phạt kinh tế để đáp trả việc Quốc hội Mỹ thông qua hợp đồng bán vũ khí trị giá 6,4 tỉ USD cho Vùng lãnh thổ Đài Loan.
Gần đây nhất, dưới thời của chính quyền Tổng thống Trump, Mỹ đã thông qua việc bán vũ khí trị giá 1,4 tỉ USD cho Đài Loan. Hồi tháng Ba, Tổng thống Mỹ còn ký các quy định mới cho phép giới chức cấp cao Mỹ đến thăm Đài Loan.
Quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc trong những tuần gần đây đang xấu đi nghiêm trọng vì cuộc chiến thương mại nảy lửa. Bắc Kinh đã tuyên bố áp thuế 25% đối với 34 tỉ USD giá trị hàng hóa xuất khẩu của Mỹ vào thị trường Trung Quốc để đáp trả động thái tương tự của phía Mỹ. Đòn trả đũa của Trung Quốc được thực hiện ngay lập tức sau bước đi của Mỹ. Mỹ áp thuế đối với các mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc gồm động cơ, máy móc, máy nông nghiệp, máy móc xây dựng, các thiết bị viễn thông, thiết bị chính xác… Trong khi đó, đòn trả đũa của Trung Quốc nhằm vào các mặt hàng nông nghiệp, phương tiện đi lại và hải sản của Mỹ.
Trung Quốc đặt biệt lo ngại quan hệ giữa Mỹ và Đài Loan sau khi bà Tsai Ing-wen lên cầm quyền với lập trường cứng rắn nhằm vào Bắc Kinh. Tình hình Eo biển Đài Loan dưới thời bà Tsai liên tục leo thang căng thẳng.