Việt Nam nhập than từ Indonesia chỉ 1,6 triệu đồng/tấn, than từ Trung Quốc có giá 8,2 triệu đồng/tấn (cao hơn 6,6 lần Indonesia).
Theo thống của Tổng cục Hải quan, 7 tháng đầu năm 2018, Việt Nam đã tăng nhập khẩu dầu thô hơn 544% về lượng và 670% về giá trị. Cùng với đó, lượng nhập khẩu than đá về nước cũng tăng 49% về lượng và hơn 71% về kim ngạch.
Riêng trong 7 tháng đầu năm, sản lượng dầu thô nhập khẩu đạt 1,8 triệu tấn, trong khi cùng kỳ năm trước chỉ nhập hơn 280.000 tấn. Kim ngạch nhập dầu thô đạt 890 triệu USD (hơn 11,3 triệu đồng/tấn).
Mặt hàng thứ 2 nhập nhiều là than đá, hết tháng 7/2018, cả nước nhập về hơn 11,9 triệu tấn với kim ngạch gần 1,4 tỷ USD, tăng 49% về lượng và 71,6% về kim ngạch.
Đáng chú ý, mức giá bình quân của than nhập vào Việt Nam đạt 2,6 triệu đồng/tấn, trong đó than nhập từ Indonesia chỉ 1,6 triệu đồng/tấn nhưng than nhập từ Trung Quốc đang có giá 8,2 triệu đồng/tấn (cao hơn 6,6 lần so với nhập từ thị trường Indonesia).
Tại một báo cáo của Tổng Cục hải quan hồi tháng 5 cũng cho biết, giá than nhập khẩu về Việt Nam là 2,67 triệu đồng/tấn, giá than nhập thấp hơn 330.000 đồng/tấn so với giá than xuất đi.
Điều này cho thấy, Việt Nam đang tăng cường nhập các loại than cám, than phẩm cấp thấp để xuất những loại than giá trị cao như antraxit, than đá vỉa, than cốc.
Ngoài các đơn vị như Tập đoàn Than – khoáng sản, Tập đoàn Điện lực được nhập khẩu than, còn có nhiều doanh nghiệp FDI được cấp quyền này nhằm phục vụ các nhà máy phát điện như Formosa, các khu chế xuất, nhà máy nhiệt điện đầu tư theo hình thức BOT.
Ngoài việc tăng nhập các mặt hàng than và dầu thô, hiện Việt Nam cũng tăng nhập các loại quặng và khoáng sản về nước. Tính đến hết tháng 7, cả nước nhập hơn 7,9 triệu tấn quặng, tăng 90% so với cùng kỳ, kim ngạch hơn 662 triệu USD, giá quặng tăng 91% so với năm trước.
Trong quá trình nhập, Việt Nam cũng xuất các loại hàng tương tự. Quặng và khoáng sản chúng ta xuất được 2,1 triệu tấn, đạt kim ngạch 109 triệu USD. Giá bình quân khoảng 1,2 triệu đồng/tấn, thấp hơn 700.000 đồng/tấn so với giá nhập vào.
Qua các con số, có thể thấy một cách rõ ràng, hàng hóa của Trung Quốc bán cho Việt Nam đang ở mức cao ngất ngưởng so với các thị trường khác và cao hơn nhiều so với lượng mà Việt Nam bán đi.
Trao đổi với Đất Việt, GS.TSKH Lê Huy Bá, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và Quản lý môi trường cho biết thực trạng bán rẻ quặng và khoáng sản của Việt Nam cho Trung Quốc không hề mới mà đã diễn ra nhiều năm nay và những nhà kinh tế, nhà khoa học cũng đã lên tiếng nhiều lần.
Theo vị chuyên gia, quan hệ kinh tế giữa các quốc gia là sòng phẳng, do đó, Việt Nam không nên và không cần bán rẻ tài nguyên cho bất kỳ quốc gia nào.
Ông Bá nói: “Tôi đã nhiều lần đặt câu hỏi: Tại sao Việt Nam lại bán rẻ quặng và khoáng sản cho Trung Quốc? Đánh đổi như thế để được cái gì? Nếu một số loại quặng quý hiếm như đất hiếm và các loại quặng khác có giá trị cao mà bán như thế thì rất nguy hiểm. Việc này cơ quan quản lý Nhà nước và cả TKV phải giải thích cho rõ. Khoáng sản là tài nguyên không tái tạo được, được bao nhiêu cứ bán hết thì còn gì cho con cháu đời sau?”
“Khoáng sản là tài sản của nhân dân, bán rẻ thì chỉ có dân thiệt, còn doanh nghiệp chỉ cần tiền trao cháo múc, tiền tươi thóc thật cầm về, tiêu cực cũng nảy sinh từ đây”- GS.TSKH Lê Huy Bá trăn trở.