Mới đây, tàu ngầm Kuroshio của Nhật Bản đã đến Biển Đông tham gia một cuộc tập trận với 3 chiến hạm Nhật Bản khác đang thi hành nhiệm vụ trong vùng. Sự kiện tàu ngầm Nhật xuống tận Biển Đông tập trận là một điều hiếm hoi, nhưng hiếm thấy hơn nữa là Bộ Quốc phòng Nhật Bản lại thông báo công khai hoạt động này, dù biết rằng sự kiện đó sẽ bị Trung Quốc đả kích.
Theo một số nhà phân tích, khi làm như vậy, Tokyo muốn gửi đi thông điệp về quyết tâm giúp các nước trong khu vực chống lại các hành vi lấn lướt của Bắc Kinh.
Nhật báo Mỹ The New York Times số ra ngày 19/9 cho rằng sự kiện tàu ngầm Nhật tập trận ở Biển Đông là dấu hiệu cho thấy là Nhật Bản đang càng lúc càng kiên quyết hơn trong việc chống lại những yêu sách chủ quyền phi lý bất chấp luật pháp quốc tế của Trung Quốc trong khu vực.
Báo Mỹ đặc biệt ghi nhận là đây là lần đầu tiên mà tàu ngầm Nhật được biết là tập trận ở Biển Đông. Cũng đáng ghi nhận là điều mà New York Times cho là “động thái bất thường” của Nhật Bản khi thông báo về cuộc tập trận.
Bộ Quốc phòng Nhật đã khẳng định rằng cuộc tâp trận không nhắm vào một quốc gia cụ thể nào, nhưng các nhà phân tích đều xem đấy là một thông điệp rõ ràng đối với Trung Quốc.
Ông Narushige Michishita, giám đốc Chương trình Nghiên Cứu Quốc tế và An ninh tại Viện Nghiên cứu Chính sách ở Tokyo nói: “Chúng tôi đang gửi đi tín hiệu để Trung Quốc hiểu rằng họ không thể làm bất cứ điều gì họ muốn mà không hề hấn gì”.
Trả lời The Wall Street Journal, chuyên gia Michishita đã giải thích rõ hơn: “Đó là một phần trong một thông điệp chiến lược mà Tokyo muốn gửi đến Trung Quốc và những nước trong vùng…cho thấy rõ quyết tâm của Nhật Bản trong việc duy trì một sự cân bằng quyền lực trong vùng”.
Đối với chuyên gia Michishita, nội dung tập luyện chống ngầm của Hải quân Nhật Bản rất có ý nghĩa, vì Trung Quốc hiện sở hữu một đội tàu ngầm hạt nhân có thể phóng tên lửa đạn đạo.
Bên cạnh việc tập trận, tàu ngầm Kuroshio còn ghé thăm cảng một nước trong khu vực trong một động thái mà New York Times cho là nằm trong những nỗ lực của Nhật Bản nhằm củng cố quan hệ với các nước Đông Nam Á có tranh chấp chủ quyền với Trung Quốc ở Biển Đông.
Ông Jeffrey W. Hornung, chuyên gia về Nhật Bản tại RAND Corporation, nhận định: Nhật Bản đang tăng cường và mở rộng quan hệ với các quốc gia có vấn đề lãnh thổ với Trung Quốc. Chuyến thăm của tàu ngầm Kuroshio, đang gửi tới Trung Quốc một thông điệp, cho biết là Nhật Bản đang tiếp cận và thúc đẩy hợp tác an ninh với những nước khác.
Bắc Kinh đòi chủ quyền trên hầu như toàn bộ Biển Đông, bất chấp Tòa Thường trực Quốc tế đã bác bỏ cái gọi là “đường 9 đoạn” phi pháp. Trong thời gian qua, Trung Quốc đã bồi đắp trái phép 7 thực thể địa lý chiếm đóng trái phép ở Trường Sa, biến những nơi này thành căn cứ quân sự, gây lo ngại cho các nước trong vùng và ngoài vùng về nguy cơ quyền tự do hàng hải trên Biển Đông bị đe dọa.
Nhật Bản không có tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông, nhưng cũng như Mỹ và nhiều nước khác, lại rất quan tâm đến quyền tự do lưu thông. Và trong thời gian qua, Tokyo đã đi đầu trong số các đồng minh của Mỹ nỗ lực giúp các nước Đông Nam Á tăng cường năng lực trên biển.