Cùng Mỹ và Canada, Mexico ký thỏa thuận thỏa thuận thương mại mới nhưng nhanh chóng xuống nước trước Bắc Kinh.
Mới đây Ngoại trưởng Mexico Luis Videgaray cho biết, thỏa thuận mới được ký giữa Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) sẽ không ngăn nước này có hiệp định song phương với nước ngoài thỏa thuận.
Theo Bộ Ngoại giao Mexico: “Ông Videgaray khi trò chuyện với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị đã nhấn mạnh USMCA không có điều khoản nào tạo thành trở ngại cho nước này duy trì quan hệ song phương cũng như trao đổi kinh tế với quốc gia khác”.
Trước đó, giữa lúc thỏa thuận NAFTA đang bị trục trặc, Mexico đã có ý định hướng tới các thỏa thuận song phương với Trung Quốc nhằm thể hiện chủ ý với Mỹ rằng Mexico có rất nhiều lựa chọn.
Nhưng nay, khi Tổng thống Nieto sắp rời nhiệm sở, thỏa thuận thay thế NAFTA là USMCA đã bỗng dưng “đá bay” Trung Quốc khỏi lựa chọn của Mexico.
Tuyên bố của Ngoại trưởng Mexico rõ ràng gây ngạc nhiên bởi nội dung về việc ký kết thỏa thuận thương mại nói trên có quy định khá rõ về điều này.
Thỏa thuận Mỹ – Mexico – Canada (USMCA) được cho sẽ thay thế Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) kéo dài suốt 25 năm qua đã quy định về việc một thành viên ký thỏa thuận thương mại tự do với một “nền kinh tế phi thị trường”, hai đối tác còn lại có quyền rút khỏi trong vòng 6 tháng và thiết lập một hiệp định song phương.
Đến nay nền kinh tế Trung Quốc vẫn chưa được Mỹ và Liên minh Châu Âu trao quy chế thị trường tự do, vì vậy không khó nhận diện cơ chế đồng thuận ngăn chặn giao thương với quốc gia có nền kinh tế phi thị trường là nhằm tới Trung Quốc.
Điều này chắc chắn gây áp chế khả năng hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc và hai quốc gia là Canada và Mexico, đồng thời hạn chế mức tối đa hợp tác của Bắc Kinh với các đối tác thương mại lớn của Mỹ.
Trong khi đó Trung Quốc cũng chưa ký thỏa thuận thương mại tự do với cả Canada, Mexico và Mỹ. Vì vậy, USMCA được cho là ngăn chặn Canada hay Mexico có thể ký thoả thuận thương mại tự do với Trung Quốc trong tương lai.
Điều khoản nêu trên trong USMCA từng được Bộ trưởng Thương mại Mỹ Wilbur Ross gọi là “liều thuốc độc” cần thiết nhằm gia tăng sức ép buộc Trung Quốc phải thay đổi chính sách thương mại của mình.
Ông còn tuyên bố Washington sẽ đưa “thuốc độc” này vào các thỏa thuận với đối tác thương mại khác như Liên minh châu Âu (EU) hoặc Nhật Bản. Nếu chấp thuận ký kết thì họ sẽ đứng về phía Mỹ trong cuộc chiến thương mại.
 |
| Thỏa thuận USMCA giúp Mỹ kiềm chế Trung Quốc nối dài hợp tác kinh tế ở Bắc Mỹ. |
Vì sao Mỹ cần ngăn chặn cái bắt tay giữa Trung Quốc và Mexico hay Canada?
Hiện nay, Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ hai của Canada – sau Mỹ. Nếu để tìm đến một ván bài đánh lật lại Mỹ thì Trung Quốc có thể sẵn sàng xem xét việc bắt tay với đối tác thương mại hàng đầu của Mỹ là Canada.
Do đó, ngăn chặn liên minh này khi còn trong trứng nước là điều dễ hiểu.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng đã lường trước kịch bản mà họ gây chiến với Trung Quốc. Khi áp thuế vào hàng hóa giá rẻ từ Bắc Kinh, có nghĩa hàng hóa Trung Quốc sẽ cao giá hơn khi vào Mỹ, gây sức ép thị trường phải tìm được nguồn hàng hóa có giá trị thấp hơn.
Nông dân Mỹ lại cũng cần đặt chân vào thị trường sữa, phomai ở Canada.
Trong khi đó, Canada là quốc gia sẵn sàng trao đổi một điều gì đó với Mỹ nhằm đưa nhôm, thép và ô tô vào thị trường Mỹ mà không bị đánh thuế cao.
Điều đó khiến thỏa thuận USMCA thỏa mãn được nhu cầu của cả hai nước.
Theo tài liệu từ Văn phòng đại diện thương mại Mỹ, Canada sẽ gia tăng tiếp cận thị trường sữa, gia cầm và trứng của Mỹ, đổi lại Mỹ sẽ cho phép nhập khẩu nhiều sản phẩm sữa, đậu phộng và cả đường của Canada.
Ottowa cũng nhất trí chấm dứt cơ chế kìm giữ giá một số sản phẩm sữa, bao gồm cả protein sữa ở mức thấp. Sự thay đổi này cho phép các sản phẩm sữa của Mỹ có thể thâm nhập sâu hơn vào thị trường Canada.
Về sản xuất ô tô, USMCA quy định Mỹ, Canada và Mexico phải sản xuất 75% các bộ phận, linh kiện của xe hơi để đưa xe hơi trở thành mặt hàng không chịu thuế. Trước đó, theo NAFTA, quy định này là 62,5%.
Ngoài ra, 40% linh kiện xe hơi sản xuất tại khu vực USMCA sẽ phải được sản xuất tại những nơi có mức lương trung bình 16 USD/giờ. Mỹ đã chấp nhận giữ nguyên cơ chế giải quyết tranh chấp như trong NAFTA.
USMCA còn có những điều khoản giúp bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ một cách quyết liệt hơn, trong đó có các bằng sáng chế trong lĩnh vực công nghệ sinh học và dịch vụ tài chính.
Việc thiết lập một thỏa thuận thương mại có lợi hơn cho nước Mỹ, vừa ngăn chặn khả năng thành lập liên minh cánh tay nối dài của Trung Quốc để chống lại Mỹ là một thế mạnh của vị Tổng thống doanh nhân.