Thời gian gần đây các biện pháp Mỹ sử dụng để trừng phạt Trung Quốc ngày càng mạnh thêm. Theo bình luận của các nhà phân tích quốc tế, có vẻ chính phủ Mỹ đã chuẩn bị rất kỹ lưỡng để quyết tâm giải quyết bằng được “mối đe dọa” của Trung Quốc trong nhiệm kỳ này.
Ngay sau khi tổng thống Trump tuyên bố áp dụng biện pháp về thuế quan đối với hàng hóa Trung Quốc hồi tháng 3/2018 , ông đã có những điều chỉnh lớn trong ban lãnh đạo Nhà Trắng. Trong giới chóp bu xuất hiện nhiều người thông hiểu về Trung Quốc, có vẻ ông Trump đã chuẩn bị rất kỹ cho việc “ra đòn” với Bắc Kinh.
Khi Cố vấn kinh tế hàng đầu Gary Cohn xin từ chức do phản đối chính sách thu thuế đối với thép và nhôm, ông Trump chấp thuận ngay và bổ nhiệm Larry Kudlow – một nhà bình luận nổi tiếng của kênh truyền hình CNBC. Ông Larry Kudlow đã thể hiện rõ thái độ bài Trung, nhiều lần chỉ trích hành vi mậu dịch không công bằng của Trung Quốc.
Hai chức vụ quan trọng là Ngoại trưởng và Cố vấn An ninh Quốc gia cũng thay đổi. Hai ông Rex Wayne Tillerson và Herbert Raymond McMaster có lập trường ôn hòa đã bị phế truất. Thay vào đó là Mike Pompeo và John Robert Bolton – những người có lập trường cứng rắn với Trung Quốc.
Những nhân vật vừa được Trump thay thế bị Bắc Kinh coi là “diều hâu”. Những người này giống nhau ở chỗ đều là các chuyên gia về Trung Quốc, có nhận thức rất tỉnh táo về Trung Quốc, có thái độ cứng rắn đối với Trung Quốc.
Cố vấn An ninh Quốc gia John R. Bolton là một nhân vật nổi tiếng “diều hâu”, từng giữ các chức vụ Thứ trưởng Bộ Ngoại giao và Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc. Dưới thời ông Obama, ông thường xuyên viết bài phê phán chính sách ngoại giao “mềm yếu” của chính phủ, phê phán ông Obama quá nhu nhược trong các vấn đề đối ngoại với Trung Quốc, Triều Tiên và Iran.
Đại diện thương mại Mỹ Robert Emmet Lighthizer là người ủng hộ kiên định chính sách đối với Trung Quốc của ông Trump. Ông luôn chỉ trích Trung Quốc thông qua biện pháp “thao túng mậu dịch” để số lượng lớn việc làm của ngành chế tạo Mỹ chảy sang Trung Quốc. Ông cũng đề xướng đẩy mạnh bảo hộ mậu dịch. Chính Robert Emmet Lighthizer là nhân vật then chốt đã phát động điều tra về việc Trung Quốc ăn cắp bản quyền sở hữu trí tuệ.
Ngoài ra, trong chính sách mậu dịch đối với Trung Quốc, Bộ trưởng Thương mại Wilbur Louis Ross và Chủ nhiệm Ủy ban mậu dịch Nhà Trắng Peter Navarro cũng đều là những người kiên định ủng hộ chính sách cứng rắn với Trung Quốc của ông Donald Trump.
Trong vòng mấy tháng qua, chính phủ Donald Trump đã “phản kích mối đe dọa Trung Quốc” trên nhiều mặt. Sau khi tiến hành rất nhiều việc trong điều tra và lập kế hoạch, chính phủ Donald Trump đã tung ra “những cú đòn chính xác và toàn diện”, liên quan đến mọi cơ quan chính phủ, từ Lầu Năm Góc đến Đại diện thương mại Mỹ. Xét về mặt kinh tế và vấn đề an ninh toàn cầu, ảnh hưởng của những cú đòn đó là trực tiếp và có thể sẽ lâu dài.
Bắc Kinh lo ngại rằng, Washington đang trù tính một chuyển biến lớn về chính sách để giải quyết về căn bản “mối thách thức đến từ Trung Quốc” và họ đã có đáp án.
Về mặt mậu dịch, chính phủ Donald Trump đã tuyên bố đánh thuế đối với 250 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc theo 3 đợt: 34 tỷ ngày 6/7, 16 tỷ ngày 23/8 và 200 tỷ ngày 24/9. Ông Trump còn tuyên bố sẽ đánh thuế tiếp đối với 267 tỷ USD nếu Trung Quốc tiến hành trả đũa.
Một diễn biến mới nhất, hôm 10/10, chính phủ Donald Trump đã tuyên bố đạo luật tạm thời về việc thí điểm mở rộng thẩm tra đối với công ty nước ngoài đầu tư ở Mỹ. Đạo luật tạm thời này thực hiện hạn chế kim ngạch đầu tư của nước ngoài vào nhiều ngành công nghệ cụ thể. Đạo luật này liên quan đến 27 ngành nghề kỹ thuật, bao gồm các lĩnh vực viễn thông, bán dẫn và máy tính…Các nhà đầu tư nước ngoài khi bỏ thầu vào các công ty Mỹ liên quan đến các lĩnh vực này cần phải nộp bản tuyên bố, thông báo cho tổ chuyên gia của Mỹ biết ý đồ của mình.
Trước đó, hôm 1/10, Mỹ công bố “Hiệp định mậu dịch tự do Mỹ – Mexico – Canada” (USMCA). Tuy bề ngoài có vẻ đây là chuyện của ba nước, nhưng nội dung cụ thể lại khiến quốc tế thấy rõ có ý đồ cô lập Trung Quốc khi trong đó có quy định: nếu bất cứ thành viên nào đạt được hiệp định với “quốc gia có nền kinh tế phi thị trường” thì các nước thành viên khác có quyền rút khỏi USMCA. Thực chất “quốc gia có nền kinh tế phi thị trường” là ám chỉ Trung Quốc.
Từ năm 2016 đến nay, Trung Quốc luôn ra sức yêu cầu các quốc gia phát triển Âu Mỹ công nhận địa vị kinh tế thị trường của họ, nhưng do các nước này phản đối mạnh mẽ chính sách bán tháo của Trung Quốc nên đều công khai phản bác và từ chối.
Về mặt quân sự, “Luật ủy quyền quốc phòng năm tài chính 2019” mà ông Trump ký có hiệu lực hồi tháng 8 thể hiện rõ, nhiệm vụ hàng đầu của Mỹ là “cạnh tranh chiến lược lâu dài với Trung Quốc”.
Mỹ còn hủy bỏ lời mời Trung Quốc tham gia vào cuộc tập trận “Vành đai Thái Bình Dương” tiến hành hai năm một lần. Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố hành động quân sự hóa ở Biển Đông sẽ làm gia tăng tình hình căng thẳng và phá loại sự ổn định trong khu vực, không phù hợp với mục đích của cuộc tập trận này. Lệnh cấm này cũng được đưa vào Luật Quốc phòng do ông Trump ký.
Trước mối đe dọa của Trung Quốc trong không gian, tháng 6 năm nay ông Trump đã ký lệnh thành lập Bộ Tư lệnh tác chiến không gian. Lầu Năm Góc cũng ký với 2 nhà thầu quốc phòng hợp đồng phát triển vũ khí siêu thanh. Theo Phó Tổng thống Mike Pence thì động thái này nhằm đối phó với “quốc gia khác đang ý đồ phá hoại hệ thống không gian và thách thức chưa từng thấy đối với địa vị bá quyền của Mỹ trong không gian”.
Gần đây, Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ đã soạn thảo một đề án mật, chuẩn bị tiến hành một loạt hành động quân sự để “thể hiện sức mạnh vũ lực” kéo dài một tuần trong tháng 11 tới, địa điểm là Biển Đông và gần Eo biển Đài Loan, nhằm “phát tín hiệu cảnh cáo Trung Quốc và răn đe dã tâm quân sự của Trung Quốc trong khu vực”.
Về chính sách an ninh quốc gia, Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ đã yêu cầu cơ quan chính phủ đề ra các phương án để hạn chế các công ty công nghệ Trung Quốc tham gia vào việc triển khai mạng 5G của Mỹ.
Đồng minh Australia của Mỹ cũng đã ngăn chặn các công ty Huawei và ZTE của Trung Quốc tham gia vào hạng mục triển khai mạng 5G ở nước này.
Ông Donald Trump mới đây đã ký Chiến lược an ninh mạng quốc gia đầu tiên kể từ khi lên nắm quyền. Chiến lược này đề ra bốn trụ cột lớn, 42 hành động ưu tiên và trao quyền hạn lớn hơn cho nhiều ngành của Mỹ, chủ động ra tay loại bỏ các mối uy hiếp trên mạng đến từ bên ngoài như Trung Quốc.