Hãng tin Reuters (21/10) dẫn lời các quan chức Mỹ giấu tên cho biết Mỹ đang thảo luận kế hoạch triển khai tàu chiến di chuyển thường xuyên qua eo biển Đài Loan, nhưng không nêu thời điểm cụ thể. Trước đó, 2 tàu khu trục Mỹ là USS Mustin và USS Benfold hồi tháng 7 di chuyển qua eo biển Đài Loan; 01 tàu tàu nghiên cứu của hải quân Mỹ cũng đã cập cảng Cao Hùng của Đài Loan.
Trục hạm USS Benfold từng đi qua eo biển Đài Loan
Mỹ tăng cường hiện diện quân sự ở eo biển Đài Loan
Trong khi đó, CNN dẫn nguồn từ Lầu Năm Góc tiết lộ Hạm đội Thái Bình Dương của Mỹ đề xuất tiến hành chiến dịch diễn tập quy mô lớn kéo dài một tuần vào tháng 11 với sự tham gia của nhiều tàu chiến, máy bay và binh sĩ. Theo đề xuất, lực lượng Mỹ sẽ hoạt động gần vùng biển Trung Quốc áp đặt tuyên bố chủ quyền phi lý ở Biển Đông và đi qua eo biển Đài Loan nhằm duy trì tự do hàng hải, hàng không trong khu vực. Tàu chiến và máy bay quân sự Mỹ dự kiến sẽ hoạt động áp sát lực lượng Trung Quốc nhưng sẽ tránh va chạm. Hiện Bộ Quốc phòng Mỹ từ chối bình luận về những thông tin trên với lý do không thể phát ngôn về những kế hoạch chưa diễn ra.
Từ khi lên nắm quyền, Tổng thống Mỹ Donald Trump được đánh giá đã nhiều lần dùng Đài Loan làm “con bài” để mặc cả, gây sức ép với Bắc Kinh trên phương diện chính sách: từ vấn đề thương mại đến việc cảnh cáo Bắc Kinh bành trướng trên Biển Đông. Chính quyền Trump đã thông qua đạo luật Du lịch Đài Loan trong đó khuyến khích các quan chức Mỹ đến thăm hòn đảo này. Mỹ còn khánh thành văn phòng mới của Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (AIT). Giới chuyên gia nhận định, động thái này của Mỹ nhằm biểu thị thông điệp của Washington về việc các nước có quyền tự do hàng hải ở các vùng biển quốc tế chiến lược và cam kết bảo vệ đồng minh trước những hành động khiêu khích của Trung Quốc.
Đài Loan hiện là một trong số những điểm nóng trong mối quan hệ căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc bao gồm cuộc chiến thương mại và tình trạng Bắc Kinh đẩy mạnh hoạt động quân sự hóa Biển Đông. Trung Quốc trước nay luôn xem Đài Loan là một phần lãnh thổ, sẽ sáp nhập về Đại lục trong tương lai. Bắc Kinh luôn bày tỏ quan ngại về các chính sách của Mỹ nghiêng về Đài Loan như bán vũ khí cho chính quyền Đài Bắc dù 2 bên đã cắt đứt quan hệ ngoại giao chính thức vì chính sách “Một Trung Quốc”. Bắc Kinh cũng từng dọa sẽ sử dụng vũ lực để ngăn chặn Đài Loan đòi độc lập đồng thời tăng cường tập trận rầm rộ với máy bay ném bom chiến lược và tàu sân bay tại eo biển Đài Loan thời gian gần đây. Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Mỹ vừa phê chuẩn thỏa thuận bán các linh kiện chiến đấu cơ cho Đài Loan, còn nhà lãnh đạo Thái Anh Văn tuyên bố sẽ tăng cường ngân sách cho lực lượng phòng vệ.
Trung Quốc thực hiện nhiều biện pháp đáp trả
Trong năm 2018, Trung Quốc đã nhiều lần điều máy bay ném bom, tàu chiến và cả tàu sân bay Liêu Ninh đi qua Eo biển Đài Loan. Hành động này của Trung Quốc nhằm đe dọa và cảnh cáo Đài Loan, cũng như thách thức các hoạt động quân sự của Mỹ trong khu vực.
Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng (17/10) bày tỏ mối quan ngại lớn về hành động của Mỹ; nhấn mạnh Trung Quốc phản đối tất cả các mối quan hệ quân sự và liên lạc giữa chính phủ Mỹ với Đài Loan; yêu cầu Mỹ cần chấm dứt tất cả hoạt động trao đổi chính thức và liên lạc quân sự với Đài Loan đồng thời có những biện pháp xử lý vấn đề Đài Loan một cách phù hợp.
Thời báo Hoàn cầu (Trung Quốc) cho biết, trước thông tin trên, bộ phận dư luận Đài Loan cho rằng, đây là bước chuẩn bị để quân đội Mỹ tiến hành cuộc diễn tập quân sự ở eo biển Đài Loan trong thời điểm nhạy cảm hoặc đây là “giấy đảm bảo” của quân đội Mỹ đối với chính quyền bà Thái Anh Văn về vấn đề ly khai. Thậm chí, có ý kiến lo ngại Mỹ sẽ biến Đài Loan thành Syria thứ hai sau những hành động tương tự. Tuy nhiên, bộ phận giới quan sát Trung Quốc cho rằng, đây là một dấu hiệu nguy hiểm khi Mỹ “lợi dụng danh nghĩa nghiên cứu khoa học” để thử nghiệm “đánh bóng ra biên” và không loại trừ khả năng Nhà Trắng sẽ thực hiện các hành động tương tự trong tương lai.