Các đồng minh của Mỹ, kể cả Nhật Bản cũng không được coi là ngoại lệ trong cuộc chiến tranh thương mại với Hoa Kỳ.
Trump giáng đòn vào sản xuất ô tô Nhật Bản
Tổng thống Mỹ Trump một lần nữa đã tỏ rõ rằng ông có thể có một lập trường cứng rắn chống lại ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản tại các cuộc đàm phán thương mại song phương quy mô lớn vào tháng 1 năm 2019. Ý định rõ ràng đã được nêu ra trong cuộc họp báo sau cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ.
Tổng thống Mỹ cáo buộc Nhật Bản tiến hành thương mại không công bằng, khiến thâm hụt thương mại của Mỹ với Nhật Bản lên tới khoảng 100 tỷ dollars. Ở đây, Trump đề cập chủ yếu đến các sản phẩm của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản đang thống lĩnh thị trường Mỹ.
Ông Trump phàn nàn rằng, Nhật Bản đang tràn ngập thị trường Mỹ với hàng triệu chiếc xe, trong khi đồng thời đóng cửa thị trường của họ đối với sản phẩm cùng dòng từ Mỹ. Thế nhưng, cáo buộc lần này của ông dường như đối lập hoàn toàn với tuyên bố một năm trước đó.
Vào thời điểm đó, ông chủ Nhà Trắng trong chuyến thăm Nhật Bản đã làm cho giới sản xuất Nhật Bản rơi vào cơn sốc khi kêu gọi họ tăng sản lượng sản xuất tại Hoa Kỳ, nhưng dường như Tổng thống Mỹ không nắm thông tin là Honda, Toyota và Suzuki đã mở nhà máy lắp ráp đầu tiên của họ tại Hoa Kỳ ngay từ đầu những năm 1980.
Hiện nay, các công ty Nhật Bản ở Bắc Mỹ sản xuất trung bình khoảng 4 triệu xe mỗi năm. Con số này chiếm gần 75% tổng số xe ô tô Nhật Bản được bán tại Mỹ. Trong số này, một nửa số lượng xe do một chục nhà máy Toyota đặt tại Hoa Kỳ sản xuất.
Ngay cả trước chuyến thăm Nhật Bản của Trump, Toyota và Mazda đã công bố việc xây dựng một nhà máy khác ở bang Alabama với sản lượng 300.000 xe mỗi năm. Thế mà ông Trump vẫn kêu gọi Nhật Bản tăng sản lượng, để rồi bây giờ lại cáo buộc họ “cạnh tranh thương mại không công bằng”!!
Ông Tsukuda Yoshio từ Tsukuda Mobility Research Institute, chuyên nghiên cứu về ngành công nghiệp ô tô khẳng định rằng, xe hơi của Mỹ không được bán ở Nhật Bản bởi vì các tập đoàn Mỹ không nỗ lực hết sức, trong khi điều kiện hết sức thuận lợi, bởi chính quyền Tokyo không áp thuế hải quan hoặc các rào cản khác trong lĩnh vực nhập khẩu ô tô.
Ông Tsukuda nhấn mạnh rằng, trong khi khi xây dựng nhà máy sản xuất ô tô ở Mỹ, các nhà chế tạo ô tô Nhật Bản đã tạo ra khoảng 1,5 triệu việc làm cho người Mỹ.
Vào tháng 5, theo sáng kiến của ông Trump, Bộ Thương mại Hoa Kỳ đã điều tra tác động của việc nhập khẩu xe hơi đối với an ninh quốc gia.
Theo số liệu của Bộ này, trong 20 năm qua, nhập khẩu xe hơi tại Hoa Kỳ tăng từ 32% lên 48%, trong khi việc làm dành cho công dân Mỹ trong ngành công nghiệp ô tô giảm 22%.
Các nhà xuất khẩu Nhật Bản lo ngại rằng kết quả nghiên cứu này có thể dẫn đến việc áp dụng mức thuế mới về nhập khẩu ô tô và phụ tùng linh kiện. Tuy nhiên, rõ ràng là chính quyền Tokyo không có ý định đầu hàng những yêu sách mà họ coi là vô lý của đồng minh Washington.
Nhật sẽ phải nhượng bộ Mỹ trong thị trường sản phẩm nông nghiệp?
Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Suga Yoshihide mới đây đã nói rằng, nước này không có ý định hy sinh lợi ích quốc gia trong đàm phán thương mại với Hoa Kỳ.
Nhận định về quan điểm cứng rắn của chính quyền Tokyo, người đứng đầu Trung tâm Truyền thông chiến lược Dmitry Abzalov cho biết, những tranh chấp gay gắt về xe hơi Nhật Bản ở Mỹ đã diễn ra trong nhiều thập kỷ, có lúc hạ nhiệt, lúc lại nóng bỏng.
Mặc dù cuộc chiến này xảy ra trong một thời gian dài, nhưng hiện tại Nhật Bản có những dấu hiệu báo động mới. Chính sách bảo hộ kinh tế Mỹ vô cùng thái quá trong giai đoạn hiện nay của Tổng thống Donald Trump đã đặt ra mối đe dọa cho liên minh của hai nước.
Ví dụ như việc áp đặt biểu thuế mới về thép và nhôm vì lý do an ninh quốc gia là một bất ngờ khó chịu đối với Thủ tướng Shinzo Abe và gây ra mối quan ngại ngày càng tăng ở Nhật Bản. Sự bất đồng sâu sắc vẫn tồn tại trên các vấn đề khác ảnh hưởng đến cán cân thương mại song phương.
Đồng quan điểm với chính quyền Nhật Bản, Giáo sư HSE Alexey Portansky với khẳng định rằng, chưa có ai thành công trong việc đạt được sự phục hồi kinh tế với sự giúp đỡ của chủ nghĩa bảo hộ công khai.
Theo ông, chính sách của Trump đối với ngành công nghiệp ô tô Mỹ là cực kỳ bất lợi. Thực tế ở Nhật Bản từ trước đến nay là những chiếc xe Mỹ chỉ được mua bởi những người hâm mộ thực sự, còn xe Nhật Bản ở Mỹ đều đã và đang là dòng sản phẩm chính cho các tầng lớp nhân dân.
|
|
Nhật Bản có thể phải nhượng bộ Mỹ ở thị trường nông nghiệp để cứu ngành sản xuất ô tô |
Theo Reuters, một số linh kiện quan trọng trong ngành sản xuất ô tô Mỹ (mà Nhật là thành tố quan trọng nhất) được sản xuất và lắp ráp ở nước ngoài, nên nếu bây giờ chúng bị tăng thuế nhập khẩu vào Mỹ, giá thành sản phẩm sẽ bị đội lên và người dân Mỹ sẽ chịu thiệt rất lớn.
Do đó, không một ai trong số các nhà sản xuất ô tô Mỹ yêu cầu chính quyền Washington về các biện pháp bảo hộ. Đó là bằng chứng sống động nhất cho những sai lầm của Tổng thống Donald Trump.
Chuyên gia Valery Kistanov, người đứng đầu Trung tâm nghiên cứu Nhật Bản tại IFES nói rằng, mặc dù có sự quan tâm lẫn nhau trong việc giải quyết các vấn đề chính sách đối ngoại, khả năng Abe có thể “làm mềm mỏng” lập trường của Trump về các vấn đề thương mại là không lớn.
Để đổi lấy việc mở cửa thị trường Mỹ cho xe ô tô Nhật Bản, Trump dự định buộc Tokyo phải nhân nhượng cho Washington tiếp cận thị trường các sản phẩm nông nghiệp Nhật Bản. Nhật đang bảo vệ một thị trường nông nghiệp khổng lồ bởi một loạt loại thuế bảo hộ cao và Trump sẽ buộc Abe phải loại bỏ những rào cản này trong các cuộc đàm phán sắp tới.
Hiện nay, nhân loại đang sống trong một nền kinh tế toàn cầu, nơi các quan hệ thương mại và các chuỗi sản xuất đã định hình với quy mô khổng lồ và có tác động lẫn nhau to lớn. Ví dụ như khi thảm họa Fukushima xảy ra, hầu như tất cả các nhà máy ô tô ở Đức đều dừng lại bởi vì phụ tùng linh kiện được cung cấp từ Nhật Bản.
Do đó, điều cần thiết nhất là phải tìm kiếm sự thỏa hiệp và thương lượng chứ không phải là thực thi các biện pháp cực đoan nhằm vào nhau.