Thỏa thuận mới nhất về thương mại với Mỹ giúp Trung Quốc có thêm 90 ngày để thở nhưng nhiều khả năng sẽ không kéo dài.
Mỹ nới thòng lọng
Nhà Trắng ngày 1/12 cho biết Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý trì hoãn việc áp thuế bổ sung trong khi hai nước sẽ tiến hành các đàm phán nhằm đạt được một thỏa thuận thương mại trong vòng 90 ngày.
Tuyên bố được đưa ra sau cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc ăn tối làm việc bên lề Hội nghị thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi (G20) tại Argentina.
Tuyên bố của Nhà Trắng nêu rõ Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đồng ý trì hoãn việc tăng thuế lên mức 25% từ mức 10% hiện nay đối với gói hàng hóa nhập khẩu trị giá 200 tỷ USD từ Trung Quốc như đã thông báo trước đó. Ngược lại, Trung Quốc đã đồng ý mua một lượng lớn hàng nông sản, năng lượng và các sản phẩm khác của Mỹ nhằm giảm thâm hụt thương mại song phương.
Tuy nhiên, nếu trong vòng 90 ngày hai bên không đạt được thỏa thuận về các vấn đề thương mại như chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ, hàng rào phi thuế quan, đánh cắp công nghệ và nông nghiệp, hai bên đồng ý Mỹ sẽ tăng mức thuế từ 10% sẽ lên 25%.
Ngay trước khi hai bên nhất trí những thỏa thuận trên, Mỹ đã liên tiếp gây sức ép đối với Trung Quốc. Điển hình là trong cuộc trả lời phỏng vấn báo chí bên lề Hội nghị G20, Tổng thống trăm đã cảnh báo “tăng thuế gấp đôi” để gia tăng sức ép buộc Trung Quốc nhượng bộ.
Ông nói: “Tôi nghĩ họ sẽ thu về ít tiền hơn là họ đang có bây giờ, vì thỏa thuận mà tôi đạt được. Và nếu bạn nhìn vào mức 250 tỉ đôla hiện thời, điều đó có nghĩa là chúng ta đang thu về hàng tỉ tỉ đôla thuế quan và tôi có thể tăng gấp đôi mức đó, rồi lại tăng gấp đôi nữa. Trung Quốc đã thiệt hại của cải rất lớn và nền kinh tế của chúng ta lớn hơn Trung Quốc rất nhiều”.
Trước đó, ngày 28/11, đại diện thương mại Mỹ Robert Lighthizer tố cáo “chính sách hung hăng của Trung Quốc gây thiệt hại nặng nề cho người lao động Mỹ”, nhất là thuế hải quan “cao khủng khiếp” đánh vào ngành ô tô Mỹ. Giới chức Mỹ cũng phát đi tín hiệu rõ ràng sẵn sàng tăng thuế đánh vào 200 tỉ USD hàng Trung Quốc hiện nay từ 10% lên 25%, và áp thuế toàn bộ số 267 tỉ USD còn lại.
 |
| Ông Tập Cận Bình đã giúp Trung Quốc tạm thời tránh được các đòn tấn công thương mại của Mỹ |
Dù nhắc tới sự yếu thế của Trung Quốc, song giới phân tích quốc tế hầu hết đều cho rằng ông Tập Cận Bình đã thành công trong cuộc gặp với Tổng thống Trump vì giúp Trung Quốc “né” được mức thuế mới, dù chỉ là tạm thời.
Phía Trung Quốc cũng tỏ ra “phấn khởi” khi Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị nhấn mạnh rằng hai nước cần cùng nâng cao trách nhiệm đối với hòa bình và ổn định của thế giới, và hai bên có nhiều lợi ích chung hơn là những bất đồng.
Đình chiến, chuyển mặt trận
Đánh giá về thỏa thuận giữa Mỹ và Trung Quốc, giới phân tích có chung nhận định rằng cuộc chiến thương mại giữa hai cường quốc này chỉ tạm ngưng. Nói theo cách của người Trung Quốc thì hai bên chỉ “hưu chiến” thay vì giải quyết dứt điểm cuộc thương mại.
Nhà kinh tế người Pháp Christian Saint-Etienne nhấn mạnh: “Nếu có được thỏa thuận thì chỉ là bề ngoài, từng phần và ngắn hạn. Những gì diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc vượt quá cạnh tranh thương mại đơn thuần. Đó là một cuộc đối đầu trên mọi phương diện giữa hai siêu cường nhằm thống trị thế giới. Một cuộc xung đột địa chính trị, hứa hẹn sẽ kéo dài từ 15 đến 20 năm”.
Báo chí thế giới cũng đưa ra nhiều chỉ số cho thấy Mỹ đang ở thế thượng phong so với Trung Quốc như tăng trưởng (3%), thất nghiệp (4%), và việc tăng 10% thuế hải quan quyết định vào tháng 9 lên 176 tỉ USD hàng Trung Quốc nhập khẩu cũng đã giúp cho ngân sách Mỹ thêm “rủng rỉnh”.
Một nghiên cứu của Viện IFO (Đức) ước lượng những biện pháp bảo hộ đã giúp mang về 16 tỉ euro cho chính quyền liên bang Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump được cho là còn rất nhiều “đạn dược” trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc: tăng mức thuế và áp thuế toàn bộ hàng Trung Quốc.
Nếu như hồi năm 2017, Tổng thống Trump dường như là người xuống thang và Bắc Kinh ở thế “cửa trên”. Nhà lãnh đạo Mỹ thậm chí không đổ lỗi cho Trung Quốc gây ra thặng dư thương mại mà thay vào đó nói rằng đây là lỗi của các chính quyền Mỹ trước đó.
|
| Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung sẽ sớm tiếp diễn và căng thẳng hơn? |
Nhưng trong năm 2018, Tổng thống Mỹ đã có những động thái mà giới phân tích nói là khiến Trung Quốc không còn chỗ nào để “giữ thể diện”.
Theo giới phân tích quốc tế, cuộc chiến thương mại giữa Washington và Bắc Kinh không chỉ đơn giản là về thương mại. Đó là một cách để chính quyền của Tổng thống Trump cố gắng giữ cho Trung Quốc “ngồi một chỗ”, và đó là lý do tại sao hai bên khó có thể đạt được một thỏa thuận thực chất.
Ngay cả khi Tổng thống Trump nói rằng ông có quan hệ cá nhân “tuyệt vời” với Chủ tịch Tập Cận Bình, chính quyền của ông nói rằng Trung Quốc đã lợi dụng sự hào phóng của Mỹ và phải thay đổi điều đó.
Thỏa thuận Mỹ-Trung bên lề hội nghị G20 được coi là chiến lược “một bước tiến hai bước lùi” của cả hai bên. Tuy nhiên, tình trạng đối đầu sẽ tiếp diễn và không chỉ trên lĩnh vực thương mại.
Với những động thái mới nhất, nhiều khả năng Tổng thống Trump chấp nhận “hưu chiến” với Trung Quốc để tập trung cho các vấn đề khác. Nổi bật trong số đó là vấn đề hạt nhân, tên lửa của Triều Tiên vốn phụ thuộc không nhỏ vào vai trò và thái độ của Bắc Kinh.
 |
| Mỹ đình chiến với Trung Quốc để chuyển trọng tâm sang các vấn đề khác |
Phát biểu với báo giới trên chuyến bay trở về Mỹ sau hội nghị G20, ông Trump xác nhận cuộc gặp tiếp theo giữa ông và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un sẽ diễn ra vào tháng 1 hoặc tháng 2/2019, đồng thời cho biết ông đang xem xét 3 địa điểm tổ chức sự kiện này.
Bên cạnh đó, Mỹ nhiều khả năng sẽ chuyển trọng tâm sang một thỏa thuận thương mại với Nhật Bản nhằm giải quyết vấn đề thâm hụt thương mại. Điều này cũng đòi hỏi Washington tạm ngưng chiến sau khi đã cho Tokyo thấy được “tấm gương” từ Trung Quốc.
Trong cuộc gặp Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe bên lề hội nghị G20 ở thủ đô Argentina, ông Trump đã gọi mức thâm hụt thương mại của Mỹ với Nhật Bản là “lớn” và “khá đáng kể”, đồng thời nhấn mạnh: “Chúng tôi hy vọng sẽ nhanh chóng cân bằng (mức thâm hụt) này”.