Phải giao cho từng bộ phụ trách một số mặt hàng nhất định, bộ tổ chức sản xuất, kinh doanh cho được trong nội địa và thị trường Trung Quốc.
Bàn tiếp về câu chuyện Việt Nam phải thâm nhập sâu hơn thị trường Trung Quốc, PGS.TS Nguyễn Văn Nam, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại (Bộ Công thương) cho biết, dù có hay không cuộc chiến tranh thương mại Mỹ-Trung thì Trung Quốc vẫn là một thị trường vô cùng quan trọng với Việt Nam bởi đó là thị trường rộng lớn nhất thế giới, lại ngay sát Việt Nam.
Vị chuyên gia chỉ ra sự thay đổi quan trọng của thị trường Trung Quốc.
Theo đó, trước đây, các tiêu chuẩn kỹ thuật của Trung Quốc chỉ ở mức độ nhất định và Bắc Kinh thường dùng các biện pháp thuế, hành chính để hạn chế hàng Việt Nam. Trong khi đó, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp Việt Nam lại chưa coi đây là một thị trường quan trọng phải khai thác bài bản, đúng luật lệ.
“Doanh nghiệp cứ mang hàng lên biên giới bán tiểu ngạch, có gì bán nấy, bán đổ bán tháo, đến khi hàng nhiều, ùn tắc lại, không có người mua thì kêu gọi giải cứu.
Về phía cơ quan quản lý nhà nước, dù giữa hai bên đã ký kết nhiều hiệp định, nhưng chưa đàm phán đến nơi đến chốn, chưa chịu nghiên cứu, khai thác để thực hiện một cách chuẩn mực. Đó là kiểu làm ăn chộp giật. Khi thị trường không tìm hiểu, chất lượng hàng hóa kém vẫn chấp nhận, đóng gói bao bì không có xuất xứ, thương hiệu…, hệ quả là chỉ có thể bán tiểu ngạch ở biên giới.
Nhưng bây giờ Trung Quốc đã thay đổi, trở thành một thị trường khó tính. Họ mua hàng cũng có những tiêu chuẩn nhất định. bao bì, đóng gói xuất xứ đâu ra đấy.
Nếu doanh nghiệp Việt đáp ứng được những tiêu chuẩn ấy thì hàng hóa đường hoàng xuất chính ngạch, rảnh rang hơn nhiều. Cơ quan quản lý cần phổ biến cho doanh nghiệp nắm rõ về yêu cầu hàng hóa của Trung Quốc, đồng thời cử ra những doanh nghiệp có kinh nghiệm, có quan hệ tốt đứng ra làm đầu mối xuất khẩu”, PGS.TS Nguyễn Văn Nam phân tích.
Điều đáng buồn, theo nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Thương mại, đó là dù thị trường Trung Quốc đã thay đổi theo chiều hướng ngày càng khó tính hơn thì cả cơ quan quản lý và doanh nghiệp Việt Nam vẫn giữ cách làm cũ, chậm thay đổi.
“Cơ quan quản lý nhà nước thấy doanh nghiệp xuất ào ào thì cũng lấy đó làm được rồi, chỉ đến khi hàng nhiều bị ách lại mới đàm phán mà đến lúc đàm phán xong thì hàng đã hỏng.
Nhiều doanh nghiệp Việt Nam cứ theo mấy thương nhân Trung Quốc, thấy họ sang đặt hàng thì mang lên biên giới bán tiểu ngạch. Vấn đề là người Trung Quốc đã có chân rết ở đó, còn người Việt đưa hàng lên không dễ gì bán được.
Doanh nghiệp Việt nhỏ lẻ, quen lối làm ăn chụp giật đã đành, đằng này cơ quan quản lý không quyết liệt đưa vào khuôn khổ các chính sách, hiệp định đã ký để làm ăn cho đàng hoàng. Chúng ta vẫn chưa nhận ra Trung Quốc là một thị trường lâu dài, ổn định và phải nắm chắc thị trường ấy”, vị chuyên gia thẳng thắn.
Để tăng lượng hàng xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc, PGS.TS Nguyễn Văn Nam khẳng định, không có cách nào khác, doanh nghiệp phải chủ động làm việc với doanh nghiệp Trung Quốc để tìm hiểu yêu cầu của họ thế nào, quy cách đóng gói, bao bì ra sao, xuất xứ, chứng nhận chất lượng thế nào…
Về phía Nhà nước, cần đàm phán với phía Trung Quốc để hai bên thống nhất chất lượng, lấy đó làm căn cứ, không phải bên này kiểm tra, bên kia cũng kiểm tra.
“Cho đến nay đã có một số mặt hàng làm như thế nhưng cứ đến lúc nào hàng tắc trên biên giới mới làm, không chủ động từ đầu”, ông Nam cho biết.
Những việc trên, ông Nam khẳng định, là không khó nhưng lại vô cùng quan trọng bởi nếu không đáp ứng được các yêu cầu thì hàng Việt không thể vào được thị trường Trung Quốc.
“Chúng ta cứ làm tùm lum, để thị trường lớn như Trung Quốc cho Thái Lan, Malaysia và nhiều quốc gia khác đưa nông sản, hàng hóa của họ vào bán. Không phải hàng của các nước đó tốt hơn hàng Việt mà chúng đạt tiêu chuẩn của Trung Quốc.
Việt Nam đã hội nhập, muốn tiến nhanh thì phải chơi theo luật chơi của thế giới, không thể một mình một chợ, theo luật của mình.
Để hiệu quả, cần giao cho từng bộ như Bộ NN-PTNT, Bộ Công thương… từng mặt hàng cụ thể, nghiên cứu, đề xuất, tổ chức sản xuất, kinh doanh trong nội địa cho ổn trước tiên. Bên cạnh đó, phổ biến đến từng hộ nông dân về yêu cầu của thị trường Trung Quốc, từ xử lý hàng hóa đến bao bì đóng gói, chứng nhận xuất xứ…, tránh tình trạng cứ nói rồi buông bỏ, còn doanh nghiệp ngại khó không làm, bán được bao nhiêu cứ bán”, PGS.TS Nguyễn Văn Nam chỉ rõ.