Trong năm 2018, Trung Quốc tiếp tục có nhiều hoạt động phi pháp ở Biển Đông, xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, gây ảnh hưởng, đe dọa lớn đến hòa bình, ổn định và phát triển trong khu vực. Hành động phi pháp của Trung Quốc không chỉ đi ngược lại các tuyên bố, cam kết của mình mà còn bị cộng đồng quốc tế lên án, chỉ trích.
Lãnh đạo Trung Quốc đưa ra các tuyên bố hiếu chiến, mang tính khiêu khích ở Biển Đông
Phát biểu tại hội thảo do Thời báo Hoàn Cầu tổ chức, Đại tá Đới Húc, Viện trưởng Viện nghiên cứu An toàn và Hợp tác Biển của Trung Quốc (8/12) cho rằng “nếu tàu chiến Mỹ cứ tiếp tục đi vào lãnh hải Trung Quốc, thì Trung Quốc nên cử hai tàu chiến đến vùng lãnh hải đó, một chiếc để chặn tàu Mỹ, còn chiếc kia húc vào tàu Mỹ”. Ngoài ra, ông Đới Húc ngang nhiên tuyên bố Trung Quốc không nên sợ xung đột ở Biển Đông, và rằng một số thái độ thách thức trên Biển Đông có thể thúc đẩy Trung Quốc có hành động quân sự nhắm vào Đài Loan. Phát biểu tại Lễ khai mạc Diễn đàn Hương Sơn được tổ chức tại Bắc Kinh, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa (25/10) thề sẽ không bao giờ từ bỏ một tấc lãnh thổ, dù đó là Đài Loan hay Biển Đông. Tường Ngụy cho biết, mối quan hệ quân sự của Trung Quốc với Mỹ rất quan trọng và nhạy cảm, Đài Loan là lợi ích “cốt lõi” và Bắc Kinh phản đối việc phô trương sức mạnh của “các thế lực bên ngoài” tại Biển Đông. Bộ trưởng Ngụy Phượng Hòa tuyên bố “các đảo ở Biển Đông từ đâu đã là lãnh thổ Trung Quốc. Đây là di sản của tổ tiên chúng tôi và chúng tôi không thể để mất một tấc nào”. Đồng thời, tướng Ngụy cũng khẳng định “Trung Quốc sẽ không bao giờ trở thành mối đe dọa với các nước khác. Không tính đến mức độ phát triển, chúng tôi sẽ không tìm kiếm sự bá quyền, chúng tôi sẽ không can dự vào bất cứ sự mở rộng quân sự hay chạy đua vũ trang”. Trước đó, trong chuyến thị sát đến Bộ Tư lệnh Quân khu phương Nam Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (25/10) đã kêu gọi phát triển Bộ Tư lệnh mạnh mẽ và hiệu quả để tăng cường khả năng chiến thắng trong chiến đấu; thúc giục các binh sĩ nâng cao năng lực chỉ huy, chiến đấu và phối hợp để bảo vệ “chủ quyền lãnh thổ và lợi ích trên biển của quốc gia” (ám chỉ khu vực Biển Đông). Bộ Tư lệnh Quân khu phương Nam là một trong năm Bộ Tư lệnh của PLA, phụ trách 6 tỉnh phía Nam và khu vực Biển Đông. Ông Tập Cận Bình đề nghị các binh sĩ chú ý đến tình hình luôn thay đổi, nâng cao khả năng phân tích và đánh giá sắc bén, cân nhắc và tối ưu hóa các kế hoạch phản ứng cho các tình huống phức tạp khác nhau, tăng cường đào tạo chiến đấu thực tế và cải tiến bộ máy chỉ huy để bảo đảm truyền đạt chỉ đạo hiệu quả, do đó tăng cường khả năng PLA chiến thắng trong chiến tranh hiện đại.
Trung Quốc liên tục “phản đối” các hoạt động đảm bảo tự do hàng hải hợp pháp của các nước ở Biển Đông
Trong năm 2018, Mỹ và các nước đồng minh (Anh, Pháp, Nhật Bản, Australia…) đã nhiều lần cử tàu chiến, máy bay tham gia các hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải, hàng không một cách hợp pháp trong khu vực Biển Đông. Trước các hoạt động trên, Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Trung Quốc liên tục đưa ra các tuyên bố ngang ngược nhằm chỉ trích, lên án và đe dọa hoạt động hợp pháp của Mỹ và các nước đồng minh, cụ thể như: Người phát ngôn Hoa Xuân Oánh (24/10) bày tỏ quan ngại sâu sắc và kiên quyết phản đối tuyên bố của Đô đốc Anh Philip Jones về việc Anh sẽ thực hiện quyền tự do hàng hải ở Biển Đông, cho rằng tình hình Biển Đông đang được cải thiện và ổn định, cả ASEAN và Trung Quốc đều có ý chí mạnh mẽ về duy trì hòa bình, ổn định ở Biển Đông và đang tiến hành các hành động cụ thể để đạt được điều đó, cáo buộc “một số nước” đang cố gắng khuấy lên rắc rối, tạo sóng to, gió lớn ở Biển Đông. Đồng thời, bà Hoa chất vấn ngược lại Anh không phải đại diện cho toàn bộ cộng đồng quốc tế. Trung Quốc ký kết và tuân thủ Công ước Luật Biển 1982 ngay từ những ngày đầu trong khi một trong những đồng minh của Anh còn chưa phê chuẩn, chưa là thành viên chính thức của Công ước. Bà Hoa cho rằng Anh cần sáng suốt nhìn vào những gì đồng minh đó đã làm, thay vì lựa chọn đứng với phe phái đồng minh. Đồng thời, bà Hoa Xuân Oánh khẳng định cái gọi là tự do hàng hải là không tồn tại, bất cứ bước đi nào nhằm ép buộc hay đe dọa người khác chấp nhận lời diễn giải đơn nhất về luật pháp quốc tế dưới danh nghĩa tự do hàng hải là hành động vi phạm luật pháp quốc tế. Liên quan hoạt động hợp pháp của Mỹ ở Biển Đông, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng (16/10) khẳng định Trung Quốc có “chủ quyền” đối với các đảo và vùng nước phụ cận ở Biển Đông, đồng thời tiếp tục biện minh rằng các hoạt động xây dựng hòa bình của Trung Quốc trên các cấu trúc này, kể cả việc vận hành các thiết bị quốc phòng thiết yếu, là việc thực hiện quyền tự chủ, tự vệ, không có gì gọi là “quân sự hóa” ở đây. Ông Lục Khảng cho rằng chính các hoạt động tự do hàng hải của Mỹ mới là nguyên nhân tạo ra căng thẳng và “quân sự hóa”. Không chỉ dừng lại ở đó, Lục Khảng còn đổ lỗi ngược lại cho Mỹ có hành động quấy rối liều lĩnh khi tàu chiến Mỹ vượt qua cả chặng đường dài để đến gây rối ngay trước cửa nhà của Trung Quốc. Trước đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng (27/9) tuyên bố Trung Quốc tôn trọng và đề cao quyền tự do hàng hải và hàng không của tất cả các quốc gia theo luật quốc tế, nhưng kiên quyết “phản đối” các nước liên quan làm phương hại đến chủ quyền và an ninh các nước ven biển, phá vỡ hòa bình và ổn định khu vực dưới danh nghĩa tự do hàng hải và hàng không. Cùng ngày, Người phát Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường cũng lên tiếng, chỉ trích việc Mỹ đưa máy bay chiến đấu qua Biển Đông là hành động “khiêu khích”; Trung Quốc kiên quyết phản đối những hành động này và sẽ tiến hành các biện pháp cần thiết để đáp trả. Ông Nhậm Quốc Cường cũng chỉ trích các nước ngoài khu vực như Anh, Pháp đã nhắm mắt làm ngơ trước sự ổn định tại Biển Đông, thay vào đó cố tìm cách thổi phồng ý tưởng sai lầm về tự do hàng hải, hàng không và gây ra rắc rối. Trung Quốc kịch liệt phản đối các hành động gây hấn do các nước ngoài khu vực tiến hành dưới danh nghĩa tự do hàng hải, hàng không; phản đối sự hiện diện của các nước này tại Biển Đông. Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc cũng chỉ trích các hành động quân sự của Nhậtản, cho rằng những hành động này khiến cho các nước láng giềng châu Á của Nhật Bản cũng như cộng đồng quốc tế lo ngại sâu sắc. Trung Quốc hy vọng Nhật Bản đóng góp cho hòa bình, ổn định ở Biển Đông và cẩn trọng hơn với những lời nói và hành động về vấn đề Biển Đông.
Trung Quốc liên tục triển khai phi pháp vũ khí tấn công và phương tiện quân sự tới quần đảo Trường Sa của Việt Nam
Tờ Minh Báo của Hong Kong (4/9) dựa vào các hình ảnh vệ tinh chụp được cho biết Trung Quốc đã điều tàu hộ vệ trang bị tên lửa hành trình Type 054 ra Đá Chữ Thập ở Trường Sa. Type 054 có chiều dài 134,1 m; chiều rộng 16 m; lượng giãn nước đầy tải 4.053 tấn; tàu sử dụng động cơ diesel, tốc độ tối đa 27 hải lý/h, tầm hoạt động ước đạt 14.862 km; trang bị 6 ngư lôi hạng nhẹ cỡ 324 mm Yu-7, tên lửa Yu-8, 32 ống phóng thẳng đứng của đạn HHQ-16 và pháo H/PJ-26 cỡ 76,2 mm.
Tân Hoa Xã (28/7) đưa tin, Trung Quốc lần đầu tiên đưa tàu tìm kiếm cứu nạn “Nam Hải cứu 115”, có bãi đáp cho trực thăng cứu hộ cỡ trung tới neo đậu thường trú tại Đá Xu Bi, một trong 7 thực thể thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam nhưng bị Trung Quốc chiếm đóng và bồi đắp thành đảo nhân tạo phi pháp.
Đài truyền hình CNBC của Mỹ (2/5) vừa công bố Trung Quốc triển khai (bất hợp pháp) tên lửa tên lửa hành trình chống hạm YJ-12B và các tên lửa đất đối không tầm xa HQ-9A hoặc HQ-9B trên 3 thực thể địa lý đã bị Trung Quốc bồi lấp trái phép thành đảo nhân tạo gồm đá Vành Khăn, đá Xu Bi và đá Chữ Thập. Theo CNBC, tên lửa YJ-12B đặt trên đất liền cho phép Trung Quốc tấn công các tàu nổi trên mặt biển trong phạm vi 295 hải lý (545km), trong khi tên lửa HQ-9B có khả năng nhằm vào máy bay, máy bay không người lái và tên lửa hành trình với tầm bắn được cho là khoảng 160 hải lý (300km).
Nhật báo Quân giải phóng Trung Quốc cho biết, Trung Quốc (23/4) đã khánh thành “Đài tưởng niệm” xây dựng phi pháp trên đá Chữ Thập nhằm thể hiện quyết tâm quyết tâm của Bắc Kinh” trong việc bảo vệ cái mà họ gọi là “lãnh thổ và quyền hàng hải” ở Biển Đông.
Đài truyền hình CNBC của Mỹ (5/7) cho biết Trung Quốc đã âm thầm kích hoạt và thử nghiệm các thiết bị tác chiến điện tử được lắp đặt trên các đá Vành Khăn, Chữ Thập. Trước đó, Wall Street Journal (9/4) dẫn nguồn tin từ quân đội Mỹ cho biết Trung Quốc đã lắp đặt các thiết bị gây nhiễu thông tin và radar trên các đá Vành Khăn, Chữ Thập. Không những vậy, dựa trên hình ảnh chụp từ vệ tinh, các chuyên gia của Tổ chức Sáng kiến Minh bạch Hàng hải châu Á (AMTI), Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) cho rằng Trung Quốc cũng đã lắp đặt các thiết bị liên lạc và ăng ten cảm biến tại góc phía Đông Bắc đá Chữ Thập.
Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) phân tích ảnh chụp vệ tinh (24/8) cho biết có khả năng Trung Quốc lần đầu tiên đã điều máy bay vận tải quân sự Shaanxi Y-8 tới đá Xu Bi. Trước đó, tờ Daily Inquirer cho biết Trung Quốc cũng đã điều hai máy bay vận tải quân sự Y-7 tới đá Vành Khăn.
Trung Quốc tiếp tục triển khai các hoạt động phi pháp ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam
Tổ chức Sáng kiến Minh bạch hàng hải châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và chiến lược có trụ sở ở Washington (10/2018) trích dẫn ảnh chụp vệ tinh cho biết, Trung Quốc mới xây dựng phi pháp thêm một kết cấu mới trên đá Bông Bay, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Theo AMTI, Đá Bông Bay rất gần với hải trình thông thường của tàu bè nối từ quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa kéo xuống phía Nam và là một địa điểm thuận lợi để lắp đặt các cảm biến, mở rộng hoạt động thu thập thông tin tình báo của Trung Quốc. Trước đó, hãng tin Reuters cũng trích dẫn các hình ảnh vệ tinh cho thấy Trung Quốc tiếp tục xây dựng phi pháp các cơ sở trên Đảo Bắc và Đảo Cây thuộc quần đảo Hòang Sa.
Công ty vệ tinh quốc tế ImageSat (ISI- 16/6) đã công bố một phân tích mới cho thấy một loạt các hệ thống tên lửa của Trung Quốc đã xuất hiện trở lại trên Đảo Phú Lâm nằm ở quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam, chỉ vài ngày sau khi ISI công bố các hình ảnh vệ tinh thể hiện rằng Trung Quốc dường như đã di dời các hệ thống này. CNN cho biết, vào thời điểm các hình ảnh vệ tinh ban đầu được công bố, các chuyên gia không khỏi hoài nghi rằng các bệ phóng đã được dỡ bỏ “vĩnh viễn”, thay vào đó chỉ dự đoán rằng các vệ tinh này được đưa đi để “bảo dưỡng”. Trước đó, CNN (6/6) cho biết, Trung Quốc đã triển khai phi pháp hệ thống tên lửa HQ-9 tại đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.
Không quân Trung Quốc (18/5) tuyên bố lần đầu tiên đã đưa máy bay ném bom, kể cả Tây An H-6K tới ở đảo Phú Lâm. Đây là lần đầu tiên Trung Quốc đưa máy bay ném bom chiến lược ra khu vực đang trong tranh chấp. Bán kính chiến đấu của H-6 là 1.000 hải lý, gần như bao phủ toàn bộ lãnh thổ Philippines. Còn máy may H-6K được nâng cấp có thể đạt bán kính chiến đấu gần 1.900 hải lý, đưa toàn bộ khu vực Đông Nam Á vào tầm hoạt động. Hãng tin CNBC nhận định đây là một động thái nhiều khả năng sẽ làm gia tăng hơn nữa nhữg lo ngại về các yêu sách thái quá của Trung Quốc ở Biển Đông. Trong khi đó, nhóm Sáng kiến Minh bạch Hàng hải Châu Á (AMTI) thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và quốc tế (CSIS) của Mỹ thông qua tìm hiểu mạng xã hội của Trung Quốc đã phát hiện được vị trí của cuộc diễn tập là tại Đảo Phú Lâm.
Hãng Tân Hoa xã của Trung Quốc (2/2) cho biết hải quân và các công ty truyền thông của Trung Quốc đang triển khai nâng cấp hệ thống thông tin liên lạc trên các cấu trúc chiếm đóng trên Biển Đông, thông qua việc đưa dịch vụ 4G+ tới khu vực. Cụ thể, Hải quân Trung Quốc đã ký một thoả thuận với ba công ty viễn thông lớn nhất của Trung Quốc nhằm “nâng cấp toàn diện” hệ thống liên lạc dân sự trên các cấu trúc ở Hoàng Sa. Tân Hoa xã ngang nhiên biện minh cho rằng “ngoài việc cải thiện đời sống dân sự và quân sự trên các đảo, đá, việc nâng cấp (hệ thống liên lạc) cũng được cho là sẽ hỗ trợ cho các ngư trường, ứng phó khẩn cấp, tìm kiếm cứu nạn trên biển, và cứu trợ nhân đạo ở các vùng biển gần”.
Trung Quốc liên tục tổ chức các cuộc tập trận phi pháp ở Biển
Từ ngày 02/2 đến ngày 26/2, Biên đội Huấn luyện thuộc Hạm đội Nam Hải của Trung Quốc đã tiến hành tập trận tại các khu vực Biển Đông, Ấn Độ Dương, Tây Thái Bình Dương với các tình huống giả định về phòng không, bảo vệ hàng hải và tác chiến trên biển. Cùng thời gian này, Trung Quốc (22/2) đã triển khai 04 tàu hải cảnh và 02 tàu cá dân binh tại bãi cạn Scarborough và 01 tàu hộ vệ tên lửa để theo dõi, giám sát hoạt động của Tàu sân bay Carl Vinson của Mỹ khi đang trên đường tới thăm hữu nghị Việt Nam và Philippines.
Theo tờ Đông Phương, Trung Quốc (23/3) đã triển khai 02 tàu hộ vệ tên lửa là “Lục Bàn Thủy” (514) và “Hoàng Sơn” (570) ra Biển Đông để ngăn cản tàu khu trục Mustin của Mỹ đang tuần tra tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý của đá Vành Khăn, thuộc quần đảo Trường Sa. Cùng với đó, Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã ra tuyên bố phản đối việc “Mỹ gây tổn hại an ninh, chủ quyền của Trung Quốc và đe dọa hòa bình, ổn định khu vực”.
Ngày 25/3, Trung Quốc tiếp tục tổ chức tập trận ở Biển Đông và Tây Thái Bình Dương. Trong đó, phía truyền thông Trung Quốc cho biết cuộc tập trận này nhằm nâng cao khả năng kiểm soát thực địa các vùng biển tranh chấp, trong đó đã huy động cả các máy bay ném bom H-6K, máy bay chiến đấu Su-30 và Su-35.
Từ ngày 24/3 đến ngày 05/4, Trung Quốc tổ chức tập trận trong khu vực Vịnh Bắc Bộ, cách đảo Vi Châu 24 hải lý về phía Đông Bắc và 11 hải lý về phía Đông Nam. Trong đó, ngày 26/3, tàu sân bay Liêu Ninh và khoảng 40 tàu chiến, tàu ngầm và máy bay chiến đấu của Trung Quốc đã đi vào khu vực phía Nam đảo Hải Nam để tiến hành tập trận. Tại buổi họp báo hôm 29/3, Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Nhậm Quốc Cường đã xác nhận Trung Quốc đang tiến hành cuộc tập trận theo kế hoạch hàng năm nhằm kiểm tra năng lực tác chiến của quân đội nước này, song từ chối bình luận về các thông tin liên quan sự tham gia của biên đội tàu sân bay Liêu Ninh.
Thời báo Hoàn cầu của Trung Quốc (01/4) đưa tin không quân Trung Quốc (27/3) đã điều 12 máy bay ném bom H-6K xuất phát từ tỉnh Thiểm Tây đến “một địa điểm ở Biển Đông” để tiến hành huấn luyện và diễn tập chiến đấu tầm xa.
Ngày 03/4, Cục Hải sự tỉnh Hải Nam Trung Quốc thông báo cấm các hoạt động hàng hải tại khu vực rộng khoảng 27 km2gần cảng Á Long, Tam Á từ ngày 04/4 đến ngày 12/4 để tiến hành tập trận bắn đạn thật kéo dài 07 ngày tại khu vực phía Đông Nam đảo Hải Nam, với sự tham gia của tàu sân bay Liêu Ninh và 48 tàu chiến các loại, 76 máy bay chiến đấu và hơn 10.000 binh sỹ và nhiều tàu ngầm thuộc hạm đội Bắc Hải, Đông Hải và Nam Hải. Đây là cuộc tập trận lớn nhất từ trước tới nay của Trung Quốc, trong đó Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (12/4) đã trực tiếp thị sát cuộc tập trận này. Dư luận cho rằng các cuộc tập trận của Trung Quốc nhằm phô trương sức mạnh và thể hiện quyết tâm bảo vệ “chủ quyền” của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời đáp trả sự hiện diện ngày càng tăng của Mỹ và các nước ở Biển Đông, cũng như việc Mỹ tăng cường hợp tác quân sự với các nước tranh chấp khác ở Biển Đông như Philippines, Việt Nam. Cùng thời gian nay, Hải quân Trung Quốc cũng thông báo tiến hành tập trận trong khu vực rộng khoảng 950 km2 tại cảng Quỳnh Hải, phía Đông đảo Hải Nam.
Ngày 10/4, Cục Hải sự Trung Quốc thông báo Hải quân nước này tiến hành tập trận ở 7 điểm khác nhau trên Biển Đông, tại khu vực rộng khoảng 8.500 km2 phía Nam đảo Hải Nam từ ngày 11/4-13/4, trong đó đã triển khai khoảng 60 tàu cá dân binh và 10 tàu chấp pháp để bảo vệ vòng ngoài cho các cuộc tập trận này.
Cục Hải sự Trung Quốc (13/4) thông báo quân đội nước này tập trận bắn đạn thật tại eo biển Đài Loan từ 8h00-24h00 ngày 18/4. Ngoài ra, Trung Quốc tiếp tục nâng cấp cơ sở hạ tầng và triển khai một số hoạt động trên thực địa như xây dựng cơ sở thử nghiệm tàu không người lái quy mô lớn, hoàn hành lắp đặt trung tâm thông tin liên lạc trên đá Chữ Thập ở quần đảo Trường Sa.
Từ ngày 9/5 đến 12/5, Trung Quốc tiếp tục tiến hành các cuộc diễn tập bắn đạn thật ở quần đảo Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Cùng thời gian này, Đài Loan cũng tiến hành tập trận bắn đạn thật ở đảo Ba Bình thuộc quần đảo Trường Sa cuộc Việt Nam từ ngày 23/5 đến ngày 25/5.
Truyền thông Trung Quốc (15/6) cho biết, Trung Quốc đã điều máy bay không người lái tham gia tập trận tên lửa mô phỏng việc chống lại cuộc tấn công trên không ở Biển Đông.
Trung Quốc tiếp tục cấm đánh bắt cá trên Biển Đông
Bộ Nông nghiệp Trung Quốc (23/4) đơn phương ra thông báo ngừng đánh cá từ 12h ngày 1/5 đến 12h ngày 16/8 trên Biển Đông. Vùng biển từ 12 độ vĩ Bắc đến đường giao giới vùng biển Phúc Kiến – Quảng Đông, kể cả vịnh Bắc Bộ và vùng biển thuộc chủ quyền Việt Nam. Dù biết vi phạm luật pháp quốc tế, Trung Quốc cố tình đưa ra lệnh cấm đánh cá nhằm phục vụ âm mưu riêng: Thứ nhất, để thực hiện tham vọng độc chiếm Biển Đông, Trung Quốc áp dụng và phối hợp đồng bộ nhiều biện pháp để “giành lấy sự công nhận trên thực tế” yêu sách chủ quyền phi pháp trên Biển Đông. Trung Quốc muốn thông qua việc cố tình giải thích và áp dụng sai các quy định của Luật pháp và Thực tiễn quốc tế, đặc biệt là UNCLOS để tìm cách hợp thức hóa yêu sách “đường lưỡi bò” ở Biển Đông. Thứ hai, thông qua việc đưa ra quy định cấm đánh bắt cá hàng năm, Trung Quốc muốn phản biện lại phán quyết của Tòa Trọng tài (7/2016) bằng cách chứng minh “Trung Quốc là nước đang kiểm soát hiện hữu, lâu dài ở Biển Đông” và các thực thể địa lý (bị Tòa tuyên bố không phải đảo) đó hoàn toàn “thích hợp cho con người ở và có đời sống kinh tế riêng”. Thứ ba, Trung Quốc muốn thông qua lệnh cấm đánh bắ cá mặc cả, răn đe, hăm dọa, mua chuộc các quốc gia, các công ty, các cá nhân đang thực hiện các dự án đầu tư khai thác tài nguyên trong phạm vi hoàn toàn nằm trong các vùng biển hợp pháp của các quốc gia ven Biển Đông.
Thành lập Trung tâm nghiên cứu Hải dương mới
Trang mạng Nhân dân Trung Quốc (11/9) cho biết, Trung Quốc đã thành lập Trung tâm Nghiên cứu Hải dương số 4 thuộc Bộ Tài nguyên thiên nhiên Trung Quốc. Trung tâm trên có trụ sở ở thành phố Bắc Hải, thuộc Khu tự trị Quảng Tây. Theo Bộ Tài nguyên thiên nhiên Trung Quốc, đây là Trung tâm nghiên cứu khoa học tổng hợp về biển cấp quốc gia đầu tiên được thành lập tại Quảng Tây. Việc này có ý nghĩa quan trọng trong việc mở rộng giao lưu hợp tác biển giữa Trung Quốc và ASEAN; góp phần thúc đẩy xây dựng sinh thái Vịnh Bắc Bộ; đẩy mạnh “bảo vệ quyền và lợi ích biển của Trung Quốc ở Biển Đông”; thúc đẩy phát triển kinh tế biển bền vững, chất lượng cao và góp phần xây dựng “Vành đai và con đường”. Ông Lý Vĩnh Kiệt, Trưởng cơ quan quy hoạch Bộ Tài nguyên thiên nhiên Trung Quốc cho biết việc thành lập Trung tâm trên sẽ nâng cao sức mạnh khoa học biển của Quảng Tây, với phương châm “vừa xây dựng, vừa triển khai công việc”, nhiều lĩnh vực nghiên cứu khoa học đã được thúc đẩy và đạt tiến triển tốt. Trong khi đó, Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Tây Nghiêm Trực Thuyền tuyên bố Quảng Tây sẽ tiếp tục ủng hộ mạnh mẽ việc xây dựng và phát triển Trung tâm Nghiên cứu Hải dương số 4, đẩy nhanh xây dựng địa phương mạnh về biển dựa trên ưu thế mới về khoa học công nghệ.
Trung Quốc tìm mọi các biện minh cho những hoạt động phi pháp, quân sự hóa ở Hoàng Sa và Trường Sa:
Bộ Ngoại giao, Bộ Quốc phòng và Bộ Giao thông vận tải Trung Quốc liên tục đưa ra các tuyên bố bao biện cho những hành vi phi pháp của Bắc Kinh trên Biển Đông; đồng thời tìm cách chỉ trích “các nước liên quan can thiêp công việc nội bộ của Trung Quốc”. Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cương quyết nhấn mạnh “các công trình xây dựng của Trung Quốc ở quần đảo Trường Sa là nhằm “cải thiện điều kiện sống của nhân viên đóng tại đó và giải quyết các nguy cơ đe dọa đối với an ninh hàng hải; việc tăng cường xây dựng dân sự là nhằm cung cấp thêm các dịch vụ công và dân sự cho khu vực này”; đồng thời cho biết Trung Quốc triển khai vũ khí ở Trường Sa “không nhằm vào ai” và đây chỉ là triển khai các phương tiện “phòng thủ lãnh thổ cần thiết”, nhằm thực hiện “nhiệm vụ dự phòng”, để đối phó với những tình huống đột xuất như tìm kiếm cứu nạn, cấp cứu, cứu hộ khẩn cấp, chữa cháy trên biển, làm sạch dầu tràn. Trong khi đó, Giám đốc Cục tìm kiếm và cứu nạn thuộc Bộ Giao thông vận tải Trung Quốc Vương Trịnh Lương ngang nhiên tuyên bố “Trung Quốc sẽ tiến hành củng cố các hoạt động tìm kiếm, cứu nạn ở Trường Sa và các khu vực xung quanh”; khẳng định rằng “Trung Quốc sẽ tiếp tục triển khai các máy bay trực thăng và chế tạo các tàu cứu hộ lớn tới khu vực này”. Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc xác nhận nước này đã đưa các hệ thống tên lửa tới quần đảo Trường Sa, nhưng khẳng định “việc triển khai này không nhằm vào ai”. Trong khi đó, Bộ Quốc phòng Trung Quốc ngang nhiên tuyên bố rằng họ có “quyền gửi quân đội và vũ khí tới bất cứ khu vực nào thuộc lãnh thổ của họ và bất cứ động thái chỉ trích nào cũng có thể coi là can thiệp vào tình hình nội bộ của Bắc Kinh”.
Việc Trung Quốc triển khai các hoạt động quân sự hóa ở quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là vi phạm nghiêm trọng các quy định luật pháp quốc tế.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam liên tục đưa ra các tuyên bố khẳng định Việt Nam có đầy đủ căn cứ pháp lý cũng như bằng chứng lịch sử cho thấy chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa; tuyên bố mọi hoạt động quân sự hóa của Trung Quốc, bao gồm cả việc bố trí tên lửa phi pháp trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, đi ngược lại Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển giữa Việt Nam và Trung Quốc, tinh thần Tuyên bố về cách Ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC); gây phức tạp tình hình và không có lợi cho việc duy trì môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác ở Biển Đông. Việt Nam đề nghị phía Trung Quốc chấm dứt ngay các hoạt động nói trên, tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, không có hoạt động gia tăng căng thẳng, làm phức tạp tình hình ở khu vực.
Hội Nghề cá Việt Nam cũng nhiều lần có công văn gửi các Bộ, ngành liên quan phản đối hành động đơn phương này từ phía Trung Quốc. Theo Hội Nghề cá Việt Nam, hành động đơn phương han hành Quy chế cấm đánh bắt cá của Trung Quốc trên Biển Đông gây cản trở sản xuất trên biển của ngư dân, xâm phạm chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa và vùng biển vịnh Bắc bộ, vi phạm các quyền và lợi ích pháp lý của Việt Nam, vi phạm luật pháp quốc tế, đi ngược lại DOC; không phù hợp với xu thế phát triển của quan hệ hai nước trong bối cảnh hiện nay, không có lợi cho duy trì hòa bình và ổn định ở khu vực; nhấn mạnh Hội Nghề cá Việt Nam kịch liệt phản đối hành động đơn phương và không có giá trị pháp lý của phía Trung Quốc. Quyết định trên của phía Trung Quốc là vô giá trị
Hoạt động phi pháp của Trung Quốc tại quần đảo Hoàng Sa và quần đảo Trường Sa của Việt Nam là vi phạm nghiêm trọng luật pháp quốc tế và Tuyên bố về ứng xử các bên ở Biển Đông (DOC) được ký kết bởi Trung Quốc và các nước ASEAN. DOC cũng nêu rõ các bên ký kết sẽ tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không; tự chế trong việc thi hành các hoạt động có thể gây phức tạp hoặc leo thang tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định; tăng cường những nỗ lực xây dựng lòng tin và sự tín nhiệm lẫn nhau. Như vậy, hành động trang bị tên lửa chống hạm và phòng không của Trung Quốc đã đe dọa tự do hàng hải, hàng không, gây phức tạp và leo thang tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình và ổn định tại Biển Đông, làm suy giảm lòng tin giữa các thành viên DOC.