Trung Quốc đã giúp rất nhiều nước xây đập thủy điện để nâng cao chất lượng cuộc sống nhưng sau mỗi dự án chỉ là mối nguy và món nợ.
Đập thủy điện Coca Codo Sinclair nằm gần ngọn núi lửa đang hoạt động Reventador ở Ecuador đã bị nhiều nhà khoa học và cựu quan chức nước này lên án từ trước khi được xây dựng. Các nhà địa chất cho rằng, một trận động đất có thể xóa sổ con đập, gây thiệt hại to lớn cho người dân Ecuador sống ở hạ nguồn.
Tuy nhiên, bất chấp các nỗ lực ngăn cản, Tổng thống Lenín Moreno vẫn thông qua dự án trị giá 1,7 tỷ USD đầu tư và xây dựng từ Trung Quốc.
Các mối lo ngại về an toàn đã hiện hữu ngay khi con đập được khánh thành 2 ngày.
Khi dự án hoàn thành năm 2016, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bay đến Ecuador dự lễ khánh thành. Hai ngày sau, khi các kỹ sư cố gắng vận hành để đạt công suất tối đa 1500 megawatt, cả con đập lẫn mạng lưới điện của Ecuador đều không chịu nổi. Máy móc rung lên bần bật khiến cả nước mất điện. Người dân Ecuador không được thông báo về sự cố này và con đập từ đó không bao giờ được vận hành hết công suất.
Ngày nay, đập Coca Codo Sinclair đang chạy với một nửa công suất nhưng tiếp tục xuất hiện các vết nứt trên thân đập.
Các chuyên gia cho rằng, với thiết kế như vậy và chu kỳ mùa khô mùa mưa ở Ecuador thì con đập chỉ có thể chạy tối đa vài giờ mỗi ngày và 6 tháng mỗi năm, nếu không có sự cố nào khác.
Chỉ 2 năm sau khi khánh thành con đập, hàng ngàn vết nứt đã lộ khắp thân đập. Một thống kê cho The Times biết, đã có 6.000 khe nứt đã được ghi nhận. Hồ chứa nước trên đập bị tắc vì phù sa, cát và cây cối.
Ông Fernando Santos cựu Bộ trưởng năng lượng Ecuador cho biết ông đã từng gạt bỏ một dự án đập thủy điện quá gần núi lửa như Coca Codo Sinclair. Một trận động đất lớn đã phá hỏng nhà máy dầu ở vùng này vào năm 1987.
Một báo cáo đánh giá độc lập năm 2010 do cơ quan thuộc chính phủ Mexico đưa ra đã cảnh báo rằng nguồn nước dùng để vận hành đập này chưa được nghiên cứu trong gần 30 năm. Đến thời điểm đó, Ecuador đã trải qua những trận hạn hán nghiêm trọng, và có lo ngại về tình trạng băng tan do biến đổi khí hậu.
Ngay cả một nhà ngoại giao Trung Quốc ở Ecuador cũng bày tỏ hoài nghi về dự án khi không được cung cấp thông tin đầy đủ về tác động môi trường của con đập.
Nhưng cả Ecuador và Trung Quốc đều không bận tâm đến những lỗi thiết kế nghiêm trọng và nhiều cảnh báo độc lập rằng các nghiên cứu kỹ thuật cho con đập đã quá lỗi thời.
Ecuador lâm vào tình trạng không sử dụng được con đập một cách hiệu quả mà họ đã phải vay bằng rất nhiều tiền của Trung Quốc. Mối đe dọa với đời sống người dân về con đập đầy vết nứt chưa khi nào đáng sợ như thế.
Kiểu nợ nần thường thấy ở các dự án Trung Quốc
Con đập Coca Coca Sinclair được Trung Quốc tô vẽ sẽ đáp ứng được nhu cầu năng lượng và đưa quốc gia nhỏ bé Ecuador thoát khỏi đói nghèo.
Ecuador đã vay 19 tỷ USD của Trung Quốc, không chỉ để xây con đập mang tên Coca Codo Sinclair này, mà còn để những xây cầu, đường cao tốc, hệ thống tưới tiêu, trường học, bệnh viện và cả nửa tá đập thủy điện khác.
Nhưng viễn cảnh này không đến. Khi đập thủy điện không thực sự là giải pháp cho đói nghèo, Ecuador ngập trong nợ.
Tính riêng khoản vay 1,7 tỷ USD từ Ngân hàng xuất nhập khẩu Trung Quốc để xây đập Coca Codo Sinclair, đã phải chịu lãi suất 7% trong 15 năm. Chỉ tính riêng tiền lãi, Ecuador nợ Trung Quốc 125 triệu USD mỗi năm.
Họ buộc phải trả nợ bằng dầu mỏ – thứ hàng hóa giá trị nhất của mình.
Trung Quốc giữ 80% dầu mỏ của Ecuador. Nhiều hợp đồng được thanh toán bằng dầu chứ không phải bằng tiền. Trên thực tế, Trung Quốc mua được dầu với giá thấp hơn, sau đó bán đi để kiếm lời.
Hút đủ dầu để trả nợ Trung Quốc trở thành nhiệm vụ cấp bách đến mức Ecuador đang phải khoan sâu vào rừng Amazon để tìm kiếm dầu mỏ. Điều này khiến tình trạng phá rừng trầm trọng hơn.
Trước những khoản nợ khổng lồ, Tổng thống Lenín Moreno cũng đã phải cắt giảm chi tiêu xã hội, trợ cấp xăng dầu, nhiều cơ quan chính phủ và hơn 1.000 vị trí công chức.
Dự án đập thủy điện bên cạnh núi lửa ở Ecuador
Nhiều nhà kinh tế học dự đoán nước này đang trượt vào suy thoái, khiến dân chúng Ecuador phẫn nộ.
Ecuador là một thành viên nhỏ nhất của Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) và đã thực sự lọt vào tầm ngắm địa chính trị của Trung Quốc khi muốn tấn công vào sân sau của Mỹ – Mỹ Latin.
Trung Quốc đã có kế hoạch thâm nhập vào Mỹ Latin, với lời hứa “đối xử bình đẳng lẫn nhau”, ngụ ý chỉ trích sự thống trị của Mỹ. Tuy nhiên, càng ngày, Trung Quốc càng chứng minh cho thế giới thấy, hợp tác với Bắc Kinh cũng mang tới những hệ lụy kinh tế, chính trị sâu sắc không hề kém cạnh.