Những tín hiệu đầu tiên cho thấy Bắc Kinh đã có những biện pháp nhằm xuống thang căng thẳng trong cuộc đối đầu thương mại với nước Mỹ.
Bắc Kinh liên tục nhũn nhặn
Chính phủ Trung Quốc cho biết từ ngày 1/1/2019, tòa án tối cao nước này sẽ giải quyết các vụ khiếu nại về quyền sở hữu trí tuệ. Trước đây, những vụ việc này chỉ dừng ở tòa án cấp địa phương.
Phó Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Trung Quốc La Đông Xuyên cho hay quyết định trên sẽ giúp ngăn chặn sự thiếu nhất quán về các khiếu nại pháp lý đồng thời cải thiện chất lượng cũng như hiệu quả các vụ xử.
Tuy nhiên, hãng tin này cũng đánh giá rằng đây là động thái mới nhất của chính quyền Bắc Kinh nhằm giải quyết một vấn đề mang tính then chốt trong cuộc chiến thương mại với Mỹ.
Thực tế, các cuộc khiếu nại liên quan đến sở hữu trí tuệ quy mô lớn thường bắt nguồn từ các doanh nghiệp của Mỹ, EU nhằm vào các tập đoàn lớn của Trung Quốc.
Phương Tây đã cho rằng khi xảy ra các tranh chấp về sở hữu trí tuệ, tòa án địa phương của Trung Quốc thường đưa ra các phán quyết có lợi hơn cho các công ty trong nước, phớt lờ sự bức xúc và các bằng chứng của doanh nghiệp nước ngoài.
Đặc biệt, phương Tây cũng cho thấy sự bất bình về việc doanh nghiệp Trung Quốc thường đưa các yêu cầu mang tính ép buộc về việc chuyển giao công nghệ vào các hợp đồng hợp tác thương mại đơn thuần.
Đáng chú ý, theo những thông tin trong cuộc hội đàm tại Thượng đỉnh G20 Argentina giữa Mỹ và Trung Quốc, Tổng thống Trump cho thời hạn 90 ngày để phía Bắc Kinh phải chứng minh họ có những thay đổi tích cực để đảm bảo các công bằng thương mại, trước khi ông Trump hạ lệnh đánh thuế 25% với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.
Cả hai bên nhất trí về một cuộc tham vấn trực tiếp vào tháng 1/2019 để đánh giá lại toàn bộ tình hình và những tiến triển đã đạt được. Như vậy, việc tòa án tối cao của Trung Quốc nhận trách nhiệm giải quyết các khiếu nại sở hữu trí tuệ cho thấy bước xuống thang đầu tiên từ phía Bắc Kinh.
Bản thân Bộ Ngoại giao Trung Quốc cũng đã thừa nhận ngày 30/12 rằng Bắc Kinh đã sẵn sàng phối hợp với Mỹ để thực thi các thỏa thuận được thống nhất giữa ông Trump và ông Tập Cận Bình ở Hội nghị Thượng đỉnh G20 Argentina vừa qua.
Liệu Washington đã muốn dừng lại?
Nửa sau của năm 2018, Mỹ và Trung Quốc đã theo đuổi một cuộc chiến thương mại bằng việc đánh thuế qua lại lên hàng trăm tỷ USD hàng hóa của nhau.
Trong năm 2017, Mỹ đạt mức thâm hụt kỷ lục 375 tỷ USD với Trung Quốc. Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định ông muốn giảm 100 tỷ USD cho con số thâm hụt này.
Việc áp dụng thuế quan sẽ giúp giảm thâm hụt thương mại. Tuy nhiên, chính quyền ông Trump dường như quan tâm đến tham vọng về dẫn đầu khoa học công nghệ hơn là sự mất cân bằng thương mại hiện tại giữa hai quốc gia.
Nói cách khác, tham vọng về một Trung Quốc dẫn đầu đỉnh cao khoa học của ông Tập Cận Bình mới là mấu chốt cho cuộc chiến thương mại giữa hai bên.
Năm 2014, Bắc Kinh lần đầu tiên công bố về cái gọi là kế hoạch “Made in China 2025”. Nói ngắn gọn, đây là kế hoạch nhằm cải tổ Trung Quốc, làm họ từ bỏ các ngành công nghiệp nặng truyền thống, trở thành một nền kinh tế công nghệ cao.
 |
| Mỹ đang áp thuế nhập khẩu 10% lên hơn 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc hôm 24/9, dự kiến áp thuế thêm 267 tỷ USD với mức thuế 25% vào năm 2019 |
Các công ty Mỹ từ lâu đã cáo buộc Trung Quốc sử dụng hàng loạt chiêu thức nhằm buộc họ chuyển giao tài sản trí tuệ, thậm chí ăn trộm bí mật thương mại của Mỹ.
Doanh nghiệp nước ngoài lo ngại sẽ không thể cạnh tranh với công ty Trung Quốc trong các ngành sản xuất công nghệ cao khi những công ty này được Chính phủ hỗ trợ.
Hồi tháng 3, Đại diện Thương mại Mỹ – Robert Lighthizer từng tuyên bố trước Thượng viện Mỹ rằng “Có những thứ mà nếu Trung Quốc thống trị thế giới, Mỹ sẽ bất lợi”.
Vì thế, mấu chốt của cuộc chiến tranh thương mại mà Tổng thống Trump phát động vào Trung Quốc lần này không phải chỉ nhằm giải quyết vấn đề ở các con số vài trăm tỷ USD, mà nó là một chiến lược dài hơi nhằm khẳng định vị thế số một trong ít nhất 20 năm tới.
Cần nhớ rằng tại Hội nghị thượng đỉnh giữa ông Donald Trump và ông Tập Cận Bình ở G20 Argentina vừa qua, Mỹ cho Trung Quốc thời gian 90 ngày để chứng tỏ họ đã có những thay đổi chiến lược về việc cửa thị trường trong nước, thay đổi thâm hụt thương mại với Mỹ và thay đổi quan điểm về các vấn đề sở hữu trí tuệ.
Nếu Bắc Kinh trình ra một bản lộ trình cùng với các hành động cụ thể làm hài lòng Washington, ông Donald Trump sẽ xem xét để tạm ngừng áp thuế 25% với hơn 250 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc (hiện đang áp thuế 10%).
Như vậy, những chỉ dấu này chỉ cho thấy dù Bắc Kinh có xuống thang, cũng chỉ có thể đáp ứng cho các yêu cầu đình chiến, còn tình trạng chiến tranh thương mại sẽ tiếp tục được theo đuổi cho đến khi có một quốc gia phải nhận thua.
Cuộc chiến lần này được đẩy lên cao trào với quyết tâm của ông Donald Trump khiến nước Mỹ tái khẳng định vị thế số một bất khả xâm phạm của mình. Còn Trung Quốc phải đứng trước bài toán liệu họ đã sẵn sàng để cạnh tranh với nước Mỹ.