Việc Mỹ đẩy mạnh hỗ trợ phe đối lập Venezuela hạ bệ Tổng thống Maduro có thể không chỉ giới hạn vào câu chuyện “sân sau” mà còn nhằm vào Trung Quốc.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình (bía trái) bắt tay Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro tại Caracas vào tháng 7/2014. Ảnh: Reuters.
Trong những ngày qua, nỗ lực của Mỹ trong việc lật đổ Tổng thống hợp pháp của Venezuela, ông Nicolas Maduro, có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các lợi ích năng lượng của Trung Quốc.
Oleg Matveychev – nhà khoa học chính trị và giáo sư tại trường Kinh tế Cao cấp của Nga, nói với hãng thông tấn Nga Sputnik rằng áp lực mà Mỹ gây lên Iran và Venezuela cuối cùng cũng là nhằm đến Trung Quốc.
“Đả thảo kinh xà” (đập cỏ dọa rắn)
Theo chuyên gia người Nga này, ngay trước khi nhậm chức tổng thống, ông Donald Trump đã coi Trung Quốc là đối thủ kinh tế và chính trị chủ yếu của Mỹ. Cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung chỉ là một khía cạnh của thế đối đầu địa chính trị này.
Giáo sư Matveychev tin rằng chính quyền ông Trump hy vọng sẽ làm xói mòn được các lợi ích kinh tế của Trung Quốc trên thị trường năng lượng thế giới.
Vị chuyên gia này nhắc lại việc cả Iran và Venezuela đều hợp tác chặt chẽ với Trung Quốc trong lĩnh vực dầu mỏ. An ninh năng lượng của Trung Quốc phụ thuộc nhiều vào các nước này, trong bối cảnh Bắc Kinh là nhà đầu tư lớn vào lĩnh vực sản xuất dầu của Venezuela và Iran, đồng thời là nước nhập khẩu chính các nguyên liệu thô từ hai nước này.
Oleg Matveychev nhận xét: Nhằm đạt các mục tiêu của mình, người Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt lên mặt hàng dầu xuất khẩu của Iran và cấm hoạt động đầu tư phát triển các mỏ dầu của Iran. Và giờ đây, Nhà Trắng ủng hộ một cuộc “đảo chính” để hạ bệ Tổng thống Venezuela Maduro, đe dọa trực tiếp lợi ích năng lượng của Trung Quốc.
“Dĩ nhiên, sẽ có những động thái tinh vi chống lại Trung Quốc, bao gồm một số thủ thuật trên thị trường dầu thế giới. Người Mỹ biết cách thao túng dầu mỏ để theo đuổi lợi ích chính trị của mình”, ông Matveychev nói.
Quan hệ đặc biệt giữa Caracas và Bắc Kinh
Hồi tháng 9/2018, Tổng thống Maduro tuyên bố rằng Venezuela có ý định tăng nguồn cung cấp dầu cho Trung Quốc, lên mức 1 triệu thùng/ngày. Nói cách khác, họ muốn tăng gấp 3 lượng dầu xuất khẩu sang Trung Quốc.
Tại Bắc Kinh, Trung Quốc và Venezuela đã ký tới 28 thỏa thuận hợp tác, hầu hết liên quan đến chế biến dầu thô, kỹ thuật năng lượng, và khai khoáng. Venezuela cũng công bố bán 9,9% cổ phần tại Sinovensa – một liên doanh giữa 2 nước, cho Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC). Sau khi hoàn thành giao dịch này, Trung Quốc sẽ kiểm soát 49% liên doanh này.
Giáo sư Matveychev tin rằng cuộc tranh giành quyền lực hiện nay ở Venezuela (với sự tiếp lửa của Mỹ) tạo ra nguy cơ lớn cho các lợi ích của Trung Quốc ở quốc gia Mỹ Latin này.
Cố Tổng thống Venezuela Hugo Chavez từng gây đau đầu cho Mỹ và giờ đây Mỹ đang đứng trước cơ hội phục thù. Ông Chavez trước đây đã quốc hữu hóa ngành dầu khí Venezuela, qua đó giáng đòn mạnh vào các lợi ích của Mỹ .
Việc Mỹ kiểm soát được nguồn dầu Venezuela sẽ khiến Venezuela pbải chịu những tổn thất nhất định do họ đã ký một loạt các thỏa thuận và giao dịch với Trung Quốc. Nếu từ bỏ các thỏa thuận đó, Venezuela sẽ phải đền bù cho đối tác, mà điều này rốt cục sẽ tác động tiêu cực lên đời sống người dân nước này.
Trung Quốc theo dõi sát sao tình hình Venezuela
Vào ngày 25/1 vừa qua, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã đưa ra phản ứng thứ 2 đối với diễn biến ở Venezuela. Động thái này gián tiếp xác nhận mối quan tâm nghiêm túc của Trung Quốc về các nguy cơ ngày càng lớn mà họ đối mặt ở Venezuela.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Doanh tuyên bố như sau: “Trung Quốc phản đối đe dọa can thiệp quân sự vào Venezuela và sẽ tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực của chính quyền nước này trong việc bảo vệ chủ quyền quốc gia và sự ổn định của mình”.
Trung Quốc giành giật ảnh hưởng tại châu Mỹ Latin
Bà Hoa Xuân Doanh cũng chỉ ra rằng “Trung Quốc cổ xúy cho việc tất cả các nước tuân thủ các mục tiêu và nguyên tắc của Hiến chương Liên Hợp Quốc, đặc biệt là việc không can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, tôn trọng chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mỗi nước, và không đe dọa sử dụng vũ lực”.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc lưu ý rằng Trung Quốc tin là các vấn đề của Venezuela phải do bản thân người dân Venezuela lựa chọn và quyết định.
Bà Doanh nói: “Trung Quốc kêu gọi các bên tôn trọng sự lựa chọn của người dân Venezuela và ủng hộ các bên tìm kiếm giải pháp chính trị thông qua đối thoại hòa bình trong khuôn khổ Hiến pháp Venezuela”.