Tham mưu trưởng Hải quân Mỹ kêu gọi đưa lực lượng hải cảnh, tàu cá của Trung Quốc vào khuôn phép quốc tế, đặc biệt tại Biển Đông.
Đô đốc John Richardson – Tham mưu trưởng Hải quân Mỹ
Tại cuộc họp của Hội đồng Đại Tây Dương ở Thủ đô Washington của Mỹ, đô đốc John Richardson – Tham mưu trưởng Hải quân Mỹ cho rằng tất cả các bên ở vùng biển tranh chấp cần phải có những cách thức mới nhằm thực thi luật lệ và tránh va chạm.
Hiện hải quân Mỹ, Trung Quốc và gần 20 nước khác tham gia bộ Quy tắc Ứng xử khi chạm trán bất ngờ trên biển nhằm tránh nguy cơ xảy ra đụng độ không lường trước. Tuy nhiên, ông Richardson cho rằng những quy định này không thực sự hiệu quả.
Đô đốc Richardson cũng nhấn mạnh tất cả các nước tại Biển Đông cần đánh giá lại một lực lượng dạng “dân quân biển” mà Trung Quốc đang rất đầu tư phát triển, bao gồm tàu cảnh sát biển và tàu cá vỏ thép.
“Tàu cảnh sát biển của họ có màu trắng, nhưng thực tế chúng được trang bị vũ khí và được hoán cải từ các tàu hải quân. Nhiều tàu cảnh sát biển của Trung Quốc có kích cỡ của một tàu khu trục. Trong khi đó, chúng tôi có nhiều thông tin tình báo về việc các tàu cá của họ có vũ trang” – Đô đốc Richardson nhấn mạnh.
Tham mưu trưởng hải quân Mỹ cho biết thêm: “Lực lượng này được trả lương nên hầu như không có chức năng đánh bắt để kiếm nguồn thu về thương mại mà đóng vai trò lớn trong những hoạt động dọa dẫm nhằm phục vụ mục đích chính trị của Trung Quốc”.
Đô đốc hải quân này cho rằng đã đến lúc có những biện pháp mạnh mẽ hơn để đánh giá đúng đắn về đội “dân quân biển” này của Trung Quốc và cần có những chế tài để họ tuân thủ các luật pháp trên biển được quốc tế công nhận.
Đây không phải lần đầu tiên vấn đề tàu cá và tàu hải cảnh của Trung Quốc bị cáo buộc trở thành lực lượng phục vụ tham vọng chính trị của Trung Quốc tại Biển Đông và Biển Hoa Đông.
Hồi giữa năm 2018, trong cuộc điều trần trước Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ, GS-TS Andrew Erickson, Trường Chiến tranh Hải quân Mỹ, cho biết Bắc Kinh đã triển khai 3 loại tàu để theo đuổi tham vọng ở biển Đông, gồm: tàu hải quân “thân xám”, tàu cảnh sát biển “thân trắng” và tàu dân quân biển “thân xanh”.
Theo phân tích của giáo sư Erickson, trong một khu vực tiềm ẩn nguy cơ căng thẳng và dễ xung đột vũ trang như Biển Đông, Trung Quốc dường như rất hạn chế sử dụng lực lượng hải quân chính quy hiện đại của mình. Nhưng tàu trắng và tàu xanh của Trung Quốc được cho là nhẵn mặt ở Biển Đông.
Từ 2010 đến 2016, các đơn vị thuộc cảnh sát biển Trung Quốc can dự vào 71% các vụ rắc rối ở vùng biển chiến lược này.
Theo học giả Bonnie Glaser thuộc Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và Quốc tế (CSIS), tàu Cảnh sát biển TQ đang ngày càng được đóng với kích thước lớn hơn. Trong một số trường hợp, tàu “thân xám” của hải quân nước này được sơn màu trắng của tàu cảnh sát biển.
“Họ có cả một chiến lược, họ dùng những tàu quân sự giấu mình trong vỏ bọc dân sự, để đối đầu và tranh chấp với những tàu dân sự của các nước xung quanh. Đây là hành vi láu cá nhưng lại là một kế hoạch dài hơi và tốn kém của Bắc Kinh” – học giả Glaser chỉ trích.
Còn với lực lượng dân quân biển, các học giả nước ngoài đã chỉ thẳng đây chính là “hải quân trong bóng tối” của quân đội Trung Quốc. Giáo sư Andrew Erickson nói thẳng:
“Họ mang vỏ bọc các tàu đánh cá, nhưng các thông tin thu thập được cho thấy những con tàu này chẳng quan tâm gì đến đánh bắt, thậm chí họ còn không mang theo ngư cụ phù hợp. Những con tàu “thân xanh” này chỉ thực hiện nhiệm vụ duy nhất là xâm chiếm các vùng biển đang có tranh chấp trên Biển Đông”.
Theo phân tích của chuyên gia Andrew Erickson trên Tạp chí The National Interest, khi khoác lên mình đồng phục màu xanh, ngư dân TQ trở thành dân quân biển, núp bóng tàu cá để tiến hành trinh sát, do thám cũng như nhiều hành động gây rối.
Sự nhập nhằng giữa tàu cá với tàu dân quân biển của TQ đã khiến lực lượng chức năng các nước trên Biển Đông không khỏi do dự khi đối mặt những đối tượng này và chúng lại càng được đà lấn lướt, coi thường luật pháp quốc tế.
Trong khi đó, chiến lược trá hình này của Trung Quốc cũng mang đến những rắc rối nhất định về pháp lý. Mà theo Cựu đại tá quân đội Mỹ Tom Hanson – giáo sư thỉnh giảng thuộc Viện Chính sách chiến lược Úc (ASPI) đánh giá: “TQ dựa vào sự nhập nhằng giữa hải quân và dân quân để lách mọi điều luật của luật biển quốc tế. Họ có thể nhởn nhơ và hành động lắt léo như vậy”.