Bắt đầu từ tham vọng của 2 quốc gia, cuộc đối đầu Mỹ – Trung không phải chỉ từ những tranh cãi thương mại hay thuế quan mà đến từ những nhận thứccho rằng mình là chủ thể quốc tế có ảnh hưởng vượt trội hơn
Mỹ và Trung Quốc và cuộc Chiến tranh Lạnh
Các nhà nghiên cứu cho rằng thế giới đang bước vào một cuộc Chiến trạnh Lạnh mới khi mà cả Mỹ và Trung Quốc đều đang đối đầu trực diện để giành vị trí siêu cường thế giới. Người ta cũng cho rằng không chỉ là vấn đề thuế quan, nhìn vào cuộc chiến xoay quanh vụ việc Tập đoàn viễn thông Huawei, ai cũng thấy hình ảnh của một cuộc Chiến tranh Lạnh
Để đề phòng xung đột vũ trang thảm khốc có thể xảy ra giữa Mỹ và Trung Quốc, một kho vũ khí khổng lồ được Trung Quốc đã được xây dựng, có lẽ không nhằm mục đích nào khác ngoài việc thách thức vị trí của Mỹ ở châu Á – Thái Bình Dương.
Các chuyên gia cũng nhận định cuộc “Chiến tranh Lạnh” mới này không tập trung vào cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân như những năm về trước, mà việc này như muốn nói về quốc phòng ta cũng chẳng kém gì ngươi.
Nhiều nhận định được đưa ra, như: “Cuộc Chiến tranh Lạnh này hơi khác một chút. Nó sẽ là cuộc chạy đua vũ trang trí tuệ nhân tạo hoặc điện toán lượng tử – một cuộc chạy đua vũ trang công nghệ cao. Đó là Chiến tranh Lạnh phiên bản 2.0”,
Hay “Sự đối đầu Mỹ – Trung có thể ảnh hưởng đến các quốc gia khác trên thế giới như những gì từng xảy ra với cuộc đối đầu Mỹ – Liên Xô trong cuộc Chiến tranh Lạnh trước đó. Nếu kịch bản đó xảy ra, đây sẽ là một thảm họa về kinh tế”.
Quan điểm Mỹ về cuộc đối đầu với TQ?
Tuyên bố một cuộc Chiến tranh Lạnh với Trung Quốc, Mỹ chỉ cân nhắc đến điều làm thế nào để “chiến đấu” và “chiến thắng” trong cuộc chiến này mới là điều đáng quan tâm.
Trong khi Washington xác định việc ngăn cản Trung Quốc thực hiện các tham vọng toàn cầu là ưu tiên chiến lược cao nhất của Mỹ thì bản chất và quy mô của kế hoạch này vẫn chưa được xem xét một cách cụ thể và rõ ràng để thực hiện.
Các nhà nghiên cứu cho rằng, người Mỹ không lo lắng về một “cuộc Chiến tranh Lạnh” với Trung Quốc nếu nó xảy ra, bởi họ cho rằng đây là cuộc chiến mà Washington không khó khăn gì để giành chiến thắng.
Nhìn bề ngoài, người ta nhìn thấy rất rõ việc có hay không Mỹ nỗ lực trong việc hình thành một chiến lược kiềm chế Trung Quốc, thực sự Mỹ chưa quan tâm đến vắn đề này lắm. Tuy nhiên, từ những nghiên cứu chính sách của các viện nghiên cứu đến Sáng kiến Tái đảm bảo châu Á (ARIA) gần đây của Quốc hội đều cho rằng Mỹ có thể giải quyết những thách thức từ phía Trung Quốc.
Mỹ rất quan tâm đến việc thắt chặt quan hệ với đồng minh, giữ vai trò là một đối tác chủ động, triển khai quân sự hay phát triển kinh tế… Đó là những gì Mỹ đang nói và đang làm trong những năm qua nhưng thực tế là không có biện pháp nào trong số đó kiềm chế được sức ảnh hưởng đang ngày càng gia tăng của Trung Quốc.
Một sai lầm lớn đối với Mỹ là đã đánh giá thấp Trung Quốc, sự hiểu lầm nghiêm trọng của Mỹ về quyền lực và tham vọng của Trung Quốc. Khi các vấn đề liên quan đến Trung Quốc được hiểu đúng đắn và được xem xét cụ thể, rõ ràng Mỹ đang phải đối mặt với một thách thức lớn và không dễ giải quyết.
Theo đó, một cuộc Chiến tranh Lạnh mới thậm chí sẽ khó khăn, nguy hiểm và tốn kém không kém gì cuộc Chiến tranh Lạnh từng xảy ra trước đây.
Đằng sau cuộc đối đầu Mỹ – Trung là gì?
Cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung thực sự nên được hiểu như thế nào? Các quan chức Mỹ đã khẳng định rằng vấn đề của Mỹ với Trung Quốc nằm ở các chính sách cụ thể ở Bắc Kinh, chẳng hạn như tham vọng của Trung Quốc với các vùng biển trong khu vực hay những chính sách kinh tế thiếu công bằng?
Nếu thực sự vấn đề căng thẳng Mỹ – Trung nằm ở đó thì chỉ cần thuyết phục Bắc Kinh từ bỏ các chính sách này và sau đó mọi việc sẽ lại được giải quyết, cũng như quan hệ hai nước sẽ lại trở nên tốt đẹp. Tuy nhiên, điều đáng nói là Trung Quốc không dễ từ bỏ và vấn đề giữa hai quốc gia cũng không chỉ có vậy.
Vấn đề ở đây là Mỹ muốn trở thành quốc gia có tầm ảnh hưởng vượt trội ở Đông Á và Trung Quốc thì muốn thay thế vị trí này, đó là cuộc cạnh tranh thực sự – cuộc cạnh tranh giữa 2 nền kinh tế hàng đầu thế giới để giành vai trò lãnh đạo trong khu vực năng động nhất thế giới. Với những gì đã hiểu, những tranh cãi hiện nay về luật biển hay quyền sở hữu trí tuệ có vẻ như “không thấm tháp gì”.
Thêm nữa là, trả lời cho câu hỏi ai sẽ giành chiến thắng trong cuộc cạnh tranh Mỹ – Trung? Đó sẽ không phải là điều đơn giản vì cả Washington và Bắc Kinh đều cho rằng mình mới thực sự là chủ thể có tầm ảnh hưởng lớn nhất ở châu Á. Nếu như Mỹ cho rằng Mỹ duy trì ảnh hưởng ở châu Á như một lẽ tự nhiên và phù hợp thì Trung Quốc lại cho rằng điều ấy là không thể chấp nhận được.
Sức mạnh của Trung Quốc là trở ngại lớn nhất mà Mỹ phải đối mặt hiện nay và trở ngại này thậm chí sẽ ngày càng khó khăn hơn. Giống như mọi quốc gia, nền tảng cho sức mạnh của Trung Quốc là nền kinh tế và hiện nay kinh tế của Trung Quốc đang ngày càng lớn hơn và phát triển mạnh hơn. Theo đánh giá chung thì nền kinh tế Trung Quốc hiện nay tương đương với Mỹ và lớn hơn cả Liên Xô ở thời kỳ đỉnh cao.
Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là Trung Quốc sẽ sớm giữ vai trò “đầu tàu thế giới” nhưng nó thực sự biến Trung Quốc trở thành một “trở ngại khó khăn” với Mỹ.
Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có thực sự thành công trong việc tiếp tục giữ một trật tự mà Washington từng thiết lập ở châu Á hay không, trong bối cảnh Bắc Kinh đang ngày càng quyết tâm để thay thế vị trí này?