Các quan chức quốc phòng hàng đầu và giới chính trị gia các nước tiếp tục cảnh báo việc Trung Quốc đang không ngừng hoạt động bồi đắp, xây dựng đảo nhân tạo và quân sự hóa ở Biển Đông.
Các công trình quân sự của TQ trên các thực thể chiếm đóng phi pháp ở Biển Đông. Nguồn: Freemalaysiatoday.com
Đô đốc Philip Davidson, Chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Mỹ hôm 8/3 khẳng định Trung Quốc đang tiếp tục hoạt động xây dựng mở rộng đảo ở Biển Đông. Theo ông, trong năm quaTrung Quốcquân sự hóa Biển Đông và triển khai tàu chiến, máy bay chiến đấu của nhiều hơn so với những năm trước. Đó là một mối nguy hiểm. Đô đốc Philip Davidson cho rằng Trung Quốc đã đưa nhiều vũ khí như tên lửa chống hạm, tên lửa phòng không, hệ thống gây nhiễu lên các đảo nhân tạo xây dựng trái phép tại Biển Đông cũng như thường xuyên tập trận quân sự tại vùng biển này. Dù ngân sách quốc phòng hàng năm có xu hướng giảm, song tiềm lực quốc phòng của Trung Quốc không suy giảm, ông nhấn mạnh. Tuy vậy, Đô đốc Davidson khẳng định những hành động quân sự hóa gia tăng của Trung Quốc không thể khiến Mỹ rút lui khỏi khu vực và Mỹ “vẫn là một cường quốc Thái Bình Dương trong thời gian dài”. Phát biểu của Chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương Mỹ được đưa ra trong bối cảnh tình hình Biển Đông đang có những dấu hiệu gia tăng căng thẳng sau khi xuất hiện những thông tin cho thấy Trung Quốc đang huy động số lượng lớn tàu cá bao vây các bãi cát xung quanh đảo Thị Tứ, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Trong khi đó, Philippines cũng đang đẩy nhanh việc xây dựng, củng cố các tiền đồn trên đảo Thị Tứ.
Cũng trong thời gian này, tại Hội nghị Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng các nước ASEAN lần thứ 16 diễn ra hôm 7/3, tại thành phố Pattaya, Thái Lan, các quan chức quân sự hàng đầu của 10 nước ASEAN đã nhấn mạnh tầm quan trọng của Biển Đông và cam kết của các nước trong việc tiếp tục duy trì tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, phù hợp với luật pháp quốc tế, bao gồm UNCLOS và các cam kết khu vực; không sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực, tránh gây căng thẳng và phức tạp thêm tình hình; tăng cường biện pháp xây dựng lòng tin như thực hành Bộ Quy tắc tránh va chạm bất ngờ trên biển và Hướng dẫn tránh va chạm giữa các máy bay quân sự.
Căng thẳng trên Biển Đông gần đây gia tăng sau khi Trung Quốc ngang nhiên bồi đắp các đảo nhân tạo trái phép và tăng cường hoạt động quân sự hóa tại quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Hành động này đi ngược cam kết của Trung Quốc về việc không quân sự hóa Biển Đông và hứng chịu nhiều chỉ trích của dư luận quốc tế. Mỹ gần đây thường xuyên tiến hành hoạt động tuần tra tự do hàng hải, hàng không trên Biển Đông, bất chấp phản ứng từ phía Trung Quốc. Gần đây nhất, không quân Mỹ đã điều máy bay ném bom chiến lược B-52 bay qua Biển Đông trong khuôn khổ chiến dịch “Hiện diện oanh tạc cơ liên tục” nhằm duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu trong khu vực và phát thông điệp tới Trung Quốc.