Hải quân Mỹ (9/5) cho biết, Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ và Philippines (2/5 – 8/5) đã tiến hành tập trận ở Biển Đông.
Theo đó, tham gia cuộc tập trận có tàu khu trục hạm trang bị tên lửa dẫn đường USS William P. Lawrence của Mỹ, tàu sân bay trực thăng JS Izumo và tàu khu trục JS Murasame của Nhật Bản, tàu khu trục INS Kolkata và tàu tiếp liệu INS Shakti của Ấn Độ và tàu tuần tra BRP Andres Bonifacio của Philippines. Trong cuộc tập trận, hải quân 4 nước đã thực hiện nhiều bài tập lập đội hình, liên lạc, vận chuyển binh lính, trao đổi giữa các sĩ quan lãnh đạo. Đây là lần đầu bốn nước nói trên cùng tham gia tập trận tại Biển Đông.
Hạm trưởng Andrew J. Klugcủa tàu khu trục Mỹ USS William P. Lawrence cho biết, cuộc tập trận với các đồng minh, đối tác và bè bạn trong khu vực là cơ hội để Mỹ xây dựng mối quan hệ tốt đang hiện hữu; nhấn mạnh hoạt động diễn tập chung trên biển như thế này giúp cho việc tăng cường hòa bình và ổn định ở khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương. Trong khi đó, Thiếu tướng Hải quân Nhật Bản Mokawa cho biết, cơ hội hợp tác hàng hải với Hải quân Mỹ và các đối tác trong khu vực lần này là một trải nghiệm rất tốt, ngoài việc xây dựng lòng tin và sự hiểu biết lẫn nhau, đây cũng là cách tăng cường hòa bình và ổn định của khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Giữa các tàu của hải quân 4 nước đã triển khai các kỹ năng tác chiến cao siêu và tinh thần chuyên nghiệp cao.
Truyền thông khu vực và quốc tế tích cực trích dẫn, đưa tin liên quan cuộc tập trận vừa qua của hải quân 4 nước, cũng như hoạt động của Mỹ ở Biển Đông gần đây. Thời báo Hoàn Cầu – phụ san của Tân Hoa xã, có khuynh hướng dân tộc chủ nghĩa có bài xã luận chỉ trích các hoạt động được gọi là “tự do hàng hải của Mỹ” gần các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng; ngang nhiên cho rằng các hoạt động của Mỹ và đồng minh “nhắc nhở Trung Quốc phải củng cố sức mạnh hải quân”, khẳng định “chỉ khi hải quân Trung Quốc đủ mạnh, hải quân Mỹ mới không dám cố tình đi vào vùng nước của Trung Quốc để phô trương cơ bắp”.
Trong khi đó, truyền thông quốc tế đánh giá tích cực, nhấn mạnh đây là hoạt động cần thiết để bảo vệ hòa bình, ổn định trong khu vực, cũng như cuộc tập trận trên hoàn toàn phù hợp với luật pháp quốc tế – khi diễn ra ở vùng biển quốc tế. Theo Japan Times, Nhật Bản đã củng cố sự hiện diện của họ tại Biển Đông, triển khai các tàu chiến Izumo và Murasame như một phần của việc triển khai lực lượng ở khu vực Ấn Độ-Thái Bình Dương trong năm nay. Tờ Stars and Stripes của quân đội Mỹ nói cuộc tập trận bốn bên là theo đề nghị của phía Mỹ hồi tháng 12/2018, rằng các đồng minh của họ ở Thái Bình Dương củng cố sự hiện diện của họ ở Biển Đông. Cho đến nay, theo Stars and Stripes, Trung Quốc đã kiến tạo thêm gần 1.300 ha đất ở khu vực quần đảo Trường Sa của Việt Nam tính từ 2013 đến nay. Hãng Kyodo của Nhật cho biết, lực lượng phòng vệ trên biển của Nhật Bản cùng các hạm tàu của hải quân Mỹ, Ấn Độ và Philippines đã thực hiện cuộc huấn luyện trên Biển Đông tại “khu vực Trung Quốc xúc tiến quân sự hóa”. Tuy nhiên, Kyodo cho biết tham gia cuộc huấn luyện có 2 tàu Nhật gồm chiếc tàu vộ vệ đã hoán cải thành tàu sân bay chở trực thăng JS Izumo DDH-183 và tàu khu trục Murasame DD 101.
Đáng chú ý, trang tin Đa Chiều cho rằng, tuy trước đây Mỹ đã từng nhiều lần tiến hành các cuộc tập trận tương tự trên Biển Đông, nhưng cuộc diễn tập chung lần này diễn ra đúng vào thời điểm Tổng thống Mỹ Donald Trump đe dọa gia tăng mức thuế trừng phạt đối với 200 tỷ USD hàng hóa Trung Quốc nên động thái này được xem là sự thách thức mới đối với Bắc Kinh.
Cuộc tập trên diễn ra trong bối cảnh Mỹ vừa điều hai tàu khu trục trang bị tên lửa hành trình tuần tra tự do hàng hải trong khu vực 12 hải lý quanh đá Ga Ven và đá Gạc Ma; Mỹ và Trung Quốc đang gặp bế tắc trong việc đàm phán thương mại. Tổng thống Mỹ Donald Trump chính thức bắt đầu tăng thuế đối với số hàng hóa Trung Quốc trị giá 200 tỷ USD (10/5) và đe dọa sẽ đánh thuế thêm nếu hai nước không đạt được thỏa thuận thương mại trong 1 tháng tới. Trước đó, tàu USS William P. Lawrence và một tàu khu trục khác của Mỹ (4/2019) đã đi ngang qua eo biển Đài Loan, điều khiến Trung Quốc “bất bình”, đưa ra các tuyên bố phản đối và quyết định tập trận bắn đạn thật trong khu vực eo biển Đài Loan để đáp trả.
Trước đó, đáp trả việc Mỹ tiến hành tuần tra tự do hàng hải trong phạm vi 12 hải lý quanh Đá Gaven và Đá Gạc Ma, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Người phát ngôn Chiến khu Nam Bộ quân đội Trung Quốc (PLA), Đại tá Lý Hoa Mẫn ngang nhiên tuyên bố lực lượng quân sự Trung Quốc sẽ được đặt trong “tình trạng báo động cao” và sẽ “áp dụng mọi biện pháp cần thiết” để bảo vệ cái mà Bắc Kinh gọi là “chủ quyền quốc gia”. Trong khi đó, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng cho rằng hai tàu khu trục USS Preble và USS Chung Hoon của Mỹ tiến vào “vùng biển xung quanh Đá Ge Ven và Đá Gạc Ma ở quần đảo Trường Sa của Trung Quốc mà không được chính phủ Trung Quốc cho phép. Hải quân Trung Quốc đã tiến hành nhận diện hợp pháp và cảnh báo tàu Mỹ rời khỏi khu vực trên”; ngang nhiên cho rằng các hành động liên quan của tàu chiến Mỹ đã “vi phạm chủ quyền” của Trung Quốc và “phá hoại hòa bình, an ninh và trật tự” ở các vùng biển liên quan. Phía Trung Quốc bày tỏ sự không hài lòng mạnh mẽ và phản đối kiên quyết hành động trên của Mỹ. Theo ông Cảnh Sảng, hiện tại, với những “nỗ lực chung” của Trung Quốc và các nước ASEAN, tình hình Biển Đông đã ổn định. Trung Quốc kêu gọi Mỹ chấm dứt các hành động “khiêu khích”, tôn trọng “chủ quyền và lợi ích an ninh” của Trung Quốc và tôn trọng các nỗ lực của các nước trong khu vực nhằm duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông. Trung Quốc sẽ tiếp tục thực hiện tất cả các biện pháp cần thiết để bảo vệ chủ quyền và an ninh quốc gia và duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông.