Đô đốc Karl L. Schultz, Tư lệnh Tuần duyên Mỹ (23/7, USCG) cho biết, hoạt động của USCG ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương nhằm giúp các nước trong khu vực củng cố năng lực thực thi chủ quyền.
Đô đốc Karl L. Schultz nhấn mạnh USCG đang hợp tác chặt chẽ với lực lượng cảnh sát biển Việt Nam, đặc biệt khi Việt Nam đang tăng cường quy mô và năng lực của lực lượng. Mỹ đã chuyển nhiều tàu tuần tra có năng lực cao từng qua sử dụng, cụ thể là tàu lớp Hamilton, cho các nước như Philippines, Lanka và Việt Nam. Mỹ hy vọng họ có thể phát triển và sử dụng những nguồn lực này để chủ động thực thi lợi ích chủ quyền trong khu vực. Đô đốc Schultz cho biết USCG được huy động hỗ trợ tại khu vực theo yêu cầu của Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Đồng thời, lực lượng cũng giúp củng cố năng lực bảo vệ chủ quyền của nhiều nước trong khu vực, chuyển giao nhiều tàu tuần tra năng lực hoạt động cao cho các nước.
Ngoài ra, Đô đốc Schultz nhận định khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, cụ thể là Biển Đông, có ảnh hưởng rất lớn đối với các lợi ích của Mỹ và quốc tế. USCG hiện diện tại khu vực nhằm mang đến “hình mẫu về minh bạch” trong quản trị các vấn đề hàng hải dựa trên pháp luật.
Liên quan đến vụ việc tàu Trung Quốc đang có những hành động quấy rối tại Bãi Tư Chính thuộc chủ quyền của Việt Nam, Đô đốc Karl L. Schultz từ chối bình luận về khả năng lực lượng tuần duyên Mỹ có hành động trong tương lai nhằm đối phó hiểu hành xử ngang ngược này. Ông cho biết vấn đề này thuộc phạm vi trả lời của Hạm đội 7 và Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, vốn chịu trách nhiệm tổ chức các hoạt động của USCG tại khu vực. Tuy nhiên, Đô đốc Schultz cho biết: “Trước những kiểu hành xử mang tính cưỡng ép và khiêu khích đang diễn ra, USCG mang đến sự minh bạch trong tiếp cận và hợp tác. Năng lực đặc biệt trong mở rộng quan hệ quốc tế của USCG cho phép chúng tôi hỗ trợ cải thiện năng lực của các nước đối tác và thúc đẩy cách ứng xử dựa trên pháp luật mà Mỹ mong muốn nhìn thấy tại khu vực. Mục tiêu của tôi cho lực lượng USCG là trở thành một lựa chọn đối tác cho khu vực. Chúng tôi thiết kế hỗ trợ cho các nước đối tác tùy vào nhu cầu của họ, trong đó có việc chuyển giao tàu tuần tra”.
Trước đó, trong chuyến thăm Việt Nam, Đô đốc Philip S. Davidson, Tư lệnh Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương của Mỹ (USINDOPACOM) khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy vai trò lãnh đạo của Việt Nam tại khu vực cũng như trên toàn cầu, đặc biệt là khi Việt Nam đang chuẩn bị để đảm nhận vai trò chủ tịch ASEAN vào năm 2020. Ông Philip S. Davidson cũng cho biết, hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Việt Nam dựa trên lợi ích chiến lược chung của hai nước trong việc đảm bảo chủ quyền và độc lập của Việt Nam và thúc đẩy một trật tự quốc tế dựa trên luật lệ; nhấn mạnh việc Việt Nam làm chủ tịch ASEAN năm 2020 là cơ hội tốt để củng cố chiến lược khu vực của Washington, khẳng định sẽ tiếp tục thúc đẩy vai trò lãnh đạo của Việt Nam tại khu vực cũng như trên toàn cầu, đặc biệt là khi Việt Nam đang chuẩn bị để đảm nhận vai trò chủ tịch ASEAN vào năm 2020. Ngoài ra, ông Davidson cũng ca ngợi Việt Nam đã lên tiếng mạnh mẽ phản đối những hoạt động hạn chế quyền tiếp cận quốc tế tại khu vực, cũng như việc Việt Nam ủng hộ các “hoạt động tự do hàng hải” (FONOP) của Mỹ. Tư lệnh Mỹ cũng nêu lên hai ưu tiên chính trong xây dựng quan hệ an ninh song phương. Đầu tiên, tiếp tục tăng cường quan hệ, tổ chức huấn luyện và hợp tác chung giữa hai quân đội, phù hợp với ưu tiên và năng lực của Việt Nam. Thứ hai, tiếp tục quảng bá và thúc đẩy vai trò lãnh đạo của Việt Nam tại khu vực và quốc tế, đặc biệt khi Việt Nam chuẩn bị tiếp nhận chủ tịch ASEAN luân phiên vào năm sau. Bên cạnh đó, phía Mỹ hoan nghênh sự tăng cường hợp tác giữa các quốc gia vùng Hạ Mê Kông, và bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ xây dựng khu vực này theo hướng ổn định, phồn vinh và tôn trọng chủ quyền của các bên.
Quan hệ hợp tác Việt – Mỹ được cải thiện trên nhiều lĩnh vực trong những năm gần đây. Sau khi hai nước bình thường hóa quan hệ vào năm 1995, kim ngạch thương mại hai chiều tăng từ 451 triệu USD năm 1995 lên đến 52 tỷ USD năm 2016, biến Việt Nam trở thành một trong những thị trường xuất khẩu tăng trưởng nhanh nhất của Mỹ.
Về hợp tác quốc phòng, trong chuyến thăm chính thức Việt Nam, cựu Tổng thống Mỹ Brack Obama (23/5/2016) thông báo Mỹ đã quyết định dỡ bỏ hoàn toàn lệnh cấm bán vũ khí sát thương cho Việt Nam. Từ đó, Mỹ đã tích cực hỗ trợ Việt Nam trong việc tăng cường năng lực hàng hải. Tháng 5/2017, Mỹ đã bàn giao tàu tuần duyên tải trọng cao USCGC Morgenthau cho Cảnh sát biển Việt Nam qua Chương trình bán trang bị quốc phòng dư thừa (EDA). USCGC Morgenthau có choán nước toàn tải 3.250 tấn, chiều dài 115 m, rộng 13 m, mớn nước 4,6 m, thủy thủ đoàn 160 người. Tàu có tốc độ tối đa 53,7 km/h, phạm vi hoạt động hơn 22.500 km và có thể hoạt động liên tục 45 ngày. Sau khi được biên chế vào Cảnh sát biển Việt Nam, tàu được đổi tên thành CSB 8020. CSB 8020 dự kiến giúp nâng cao năng lực nhận thức về các vấn đề hàng hải của Cảnh sát biển Việt Nam, tăng cường năng lực trong thực hiện các hoạt động thực thi luật hàng hải, tìm kiếm và cứu nạn, ứng phó nhân đạo. Ngoài ra, con tàu còn mang ý nghĩa biểu tượng và cụ thể về Quan hệ đối tác toàn diện Việt – Mỹ.
Việt Nam cũng đã được mời tham gia các cuộc diễn tập hải quân quy mô lớn của Mỹ, trong khi Mỹ chuyển giao nhiều khí tài quân sự và điều các tàu chiến tới thăm Việt Nam. Đại diện Đại sứ quán Mỹ hôm 1/4 cũng đã bàn giao 6 xuồng tuần tra Metal Shark cho Bộ tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 3 Việt Nam tại Khánh Hoà. Không những vậy, đã có nhiều tàu hải quân Mỹ cập cảng Cam Ranh của Việt Nam. Trước đó, theo Chương trình Đối tác Thái Bình Dương, nhiều tàu quân sự của Hải Quân Mỹ đã ghé thăm Khánh Hòa, như tàu bệnh viện USNS Mercy của Hải quân Mỹ đã cập cảng Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa vào tháng 5/2018; tàu vận tải đổ bộ USNS Fall River thăm Cam Ranh vào tháng 5/2017; tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS John S. McCain (DDG 56) lớp Arleigh Burke của Hải quân Mỹ do Đoàn Ủy ban Quân lực Thượng viện Mỹ do thượng nghị sĩ John McCain dẫn đầu đã cập cảng Cam Ranh vào tháng 6/2017; tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường USS Mustin (DDG 89) lớp Arleigh Burke của Hải quân Mỹ cũng ghé thăm Cam Ranh vào tháng 12/2016.