Trong phát biểu ngày 31/10, ông David Stilwell – Trợ lý ngoại trưởng Mỹ – kêu gọi Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) phải có thái độ dứt khoát, lên tiếng mạnh mẽ phản đối các hành động quân sự hóa của Trung Quốc tại Biển Đông.
Phát biểu này của ông Stilwell được đưa ra tại một diễn đàn ở Kuala Lumpur, Malaysia. Ông Stilwell còn tuyên bố ý tưởng về một khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương tự do và cởi mở. Sự tự do đó không nhằm mở rộng sự thống trị của Mỹ, như Bắc Kinh xuyên tạc, mà phản ánh sự cam kết lâu dài của Washington để đưa khu vực này trở nên thịnh vượng.
Trước việc Bắc Kinh cố tìm mọi cách khẳng định chủ quyền vùng biển này bằng những hành động phi pháp, xây 6 đảo nhân tạo, đầy đủ với phi đạo dành cho máy bay quân sự, hệ thống phòng thủ tên lửa và các tiền đồn, Trợ lý ngoại trưởng Mỹ nhấn mạnh: “Đây là sân nhà bạn, đây là khu vực của bạn. Việt Nam đã làm rất tốt trong việc kháng cự. Dựa vào sự đồng lòng của ASEAN, tôi cho rằng nhóm có thể tham gia cùng Việt Nam vào việc chống lại các hành động nhằm gây bất ổn và ảnh hưởng đến an ninh”. Ông cũng lưu ý: Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) mà ASEAN cùng Trung Quốc đang đàm phán phải dựa vào Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982.
Theo dự kiến của các nhà bình luận quốc tế, vụ tranh chấp chủ quyền Biển Đông sẽ là nhân tố gây xích mích tại các cuộc họp ở Bangkok vào cuối tuần này. Có thể nói, ASEAN đã thất bại, không đưa ra được một lập trường mạnh mẽ về vấn đề này, do sự chống đối của các đồng minh của Trung Quốc, như Campuchia.
Mới đây Ông Pompeo –Ngoại trưởng Mỹ nói, Mỹ coi trọng “tình bạn” với nhân dân Trung Quốc, nhưng chính quyền nước này đã tìm cách gây khó khăn cho Mỹ và thế giới. Bởi vậy tất cả các nước cần phải sát cánh để trực diện với những thách thức đó. Ông Pompeo nói: “Tiếp tục làm ngơ những sự khác biệt căn bản giữa hai thể chế, và tác động của những khác biệt ấy đối với an ninh quốc gia Mỹ, không còn là thái độ thực tiễn. ”
Theo thông báo từ Toà Bạch Ốc, Cố vấn An ninh Quốc gia Robert C. O’Brien và Bộ trưởng Thương mại Wilbur Ross sẽ thay mặt Tổng thống Donald Trump tại hai hội nghị thượng đỉnh khu vực. Động thái này cho thấy sự thiếu quan tâm tới khu vực của Washington, nhất là Tổng thống Donald Trump.
Về phía Việt Nam. Mấy ngày nay Quốc hội họp. Nhiều ý kiến đề nghị phải có thái độ kiên quyết với Trung Quốc. Phải chỉ mặt đặt tên kẻ đã xâm lấn lãnh hải Việt Nam, không thể nói chung chung là “nước ngoài”, hay” các bên liên quan. Đó là thái độ né tránh.
Còn tại đại hội Thi đua của Quân chủng Hải quân, Đại tướng Lương Cường, Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị QĐND Việt Nam, chỉ rõ, những năm gần đây tình hình Biển Đông liên tục có những diễn biến phức tạp, “nóng bỏng”, nguy cơ xung đột cao.Điển hình là việc Trung Quốc hạ đặt giàn khoan thăm dò Hải Dương 981 vào năm 2014 trong vùng biển chủ quyền của Việt Nam và gần đây là việc tổ chức cho tàu Hải Dương địa chất 8 xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của chúng ta. Ông Lương Cường đã nói thẳng về hành động bắt nạt các nước nhỏ của Trung Quốc.
Ông này nói: “Những diễn biến phức tạp, ngày càng nóng bỏng ở Biển Đông nằm trong bối cảnh các nước lớn đang điều chỉnh chính sách, do vậy lực lượng Quân chủng Hải quân cần tiếp tục chủ động bám sát tình hình thực tiễn, bình tĩnh, kiên quyết, khôn khéo trong đấu tranh”.
Như vậy có thể nói, trong lực lượng vũ trang, bộ đội được nghe phổ biến tình hình cụ thể hơn. Họ luôn cảnh giác và sẵn sàng chiến đấu. Việt Nam đang có những bước đi khôn khéo nhưng có phần quá dè dặt.