Từ ngày 21-25/10/2019, tại thành phố Dares Salaam, Tanzania đã diễn ra kỳ họp thường niên lần thứ 58 của Tổ chức tham vấn pháp luật Á-Phi (AALCO) với chủ đề “Chủ nghĩa đa phương và trật tự quốc tế trên nền tảng luật pháp quốc tế”. Kỳ họp là dịp để các nước khẳng định vai trò và tầm quan trọng của việc thực thi luật pháp quốc tế trong đời sống chính trị thế giới, bao gồm cả vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên biển hiện nay.
Về Tổ chức tham vấn pháp luật Á-Phi (AALCO)
AALCO được thành lập năm 1956 tại Bandung, Indonesia với tên gọi ban đầu là Hội đồng tham vấn pháp luật châu Á. Tổ chức này chính thức được đổi tên năm 2001, với sự tham gia của các quốc gia châu Phi. Hiện AALCO gồm 48 thành viên, là các quốc gia chủ chốt trong khu vực (như Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Ấn Độ, Nam Phi, Ai Cập) và một số quan sát viên (như Đức, Australia, New Zealand). Sau thời gian làm quan sát viên, Việt Nam đã trở thành thành viên chính thức của AALCO năm 2017. Năm 2018, Kỳ họp thường niên lần thứ 57 của AALCO diễn ra tại Tokyo, Nhật Bản.
Nội dung chính tại kỳ họp thường niên AALCO lần thứ 58 năm nay
Tại Kỳ họp, các quốc gia thành viên cùng khách mời là các chuyên gia, học giả luật quốc tế đã thảo luận các chủ đề đang được thế giới và các quốc gia Á-Phi quan tâm, bao gồm: Luật Biển (Bảo tồn và sử dụng bền vững đa dạng sinh học biển tại các vùng nằm ngoài phạm vi tài phán quốc gia – BBNJ; Tự do hàng hải tại các vùng biển quốc tế, eo biển quốc tế; Khai thác thủy sản trái phép, không khai báo và không theo quy định – IUU Fishing); giải quyết hòa bình các tranh chấp; Luật pháp quốc tế trong Không gian mạng; Luật Thương mại và Đầu tư quốc tế (cải tổ WTO và cải tổ cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và quốc gia); Các chủ đề trong chương trình nghị sự của Ủy ban Luật pháp quốc tế của Liên hợp quốc (ILC)…
Các phiên họp diễn ra sôi nổi, phản ánh sâu sắc quan điểm của các quốc gia Á-Phi đối với các vấn đề pháp lý quốc tế và khu vực. Các quốc gia đều khẳng định tôn trọng và đề cao các nguyên tắc của luật pháp quốc tế được ghi nhận tại Hiến chương Liên hợp quốc, coi đây là nền tảng để xử lý các thách thức mới phát sinh và thúc đẩy chủ nghĩa đa phương, trật tự thế giới dựa trên luật lệ.
Các quốc gia thành viên AALCO đã tiến hành kết nạp thành viên mới (Philippines) và quan sát viên mới. Bên cạnh các quốc gia thành viên, Kỳ họp còn thu hút sự tham gia của nhiều nước và tổ chức quốc tế trong và ngoài khu vực với tư cách quan sát viên và đối tác của AALCO. Điều này chứng tỏ sự quan tâm ngày càng tăng của cộng đồng quốc tế đối với AALCO và các chủ đề thảo luận của tổ chức này.
Việt Nam nêu cao tinh thần thượng tôn pháp luật tại Kỳ họp
Phát biểu tại phiên họp toàn thể, Trưởng đoàn Việt Nam, ông Chu Tuấn Đức, Phó Vụ trưởng Vụ Luật pháp và Điều ước quốc tế, Bộ Ngoại giao nhấn mạnh tầm quan trọng của chủ nghĩa đa phương với vai trò trung tâm của Liên hợp quốc, cũng như các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế đã được các quốc gia ghi nhận tại Hiến chương Liên hợp quốc.
Đoàn Việt Nam đã tham gia phát biểu tại hầu hết các chủ đề, thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm và xây dựng. Trong các phát biểu, đoàn Việt Nam đều khẳng định tầm quan trọng của luật pháp quốc tế, kêu gọi giải quyết các tranh chấp, trong đó có tranh chấp tại Biển Đông, bằng các biện pháp hòa bình, kiềm chế không tiến hành các hành động đơn phương làm phức tạp tình hình và gia tăng căng thẳng, đe dọa hòa bình và an ninh trong khu vực cũng như quốc tế. Các phát biểu của đoàn Việt Nam được nhiều quốc gia cũng như chuyên gia luật quốc tế chia sẻ và trao đổi trong thời gian diễn ra phiên họp.
Sự phát triển của chủ nghĩa đa phương suốt 75 năm qua đã mang lại nhiều thành tựu quan trọng, góp phần định hình quan hệ quốc tế hiện đại với nền tảng các điều ước quốc tế quan trọng như Hiến chương Liên hợp quốc năm 1945, bốn Công ước Geneva về Luật Nhân đạo năm 1949, Công ước Viên về Luật điều ước quốc tế năm 1969, Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982…
Tuy nhiên, chủ nghĩa đa phương cũng như hệ thống luật pháp quốc tế đang đứng trước nhiều thách thức, đòi hỏi các quốc gia cần tôn trọng luật pháp quốc tế và tích cực hợp tác đa phương ở nhiều cấp độ. Việt Nam đã và đang tham gia đóng góp tích cực tại các diễn đàn đa phương nói chung và việc pháp điển hóa cũng như phát triển tiến bộ luật pháp quốc tế nói riêng, đặc biệt là trong thời gian tới trên cương vị Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 và Chủ tịch ASEAN năm 2020.