Ngày 28/10, Trung Quốc và Philippines tổ chức cuộc họp thứ năm của Cơ chế tham vấn song phương (BCM) về vấn đề Biển Đông tại Bắc Kinh.
Chủ trì cuộc họp là Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc La Chiếu Huy và Thứ trưởng Ngoại giao Philippines Manalo. Tại cuộc họp, hai bên đã đánh giá tích cực xu thế phát triển quan hệ Trung Quốc – Philippines; nhấn mạnh nhận thức chung đạt được giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Duterte là rất quan trọng và cần được làm sâu sắc. Hai bên khẳng định tầm quan trọng của BCM như là một nền tảng cho đối thoại thường xuyên; khẳng định BCM sẽ góp phần thúc đẩy hợp tác thực chất trên biển, biện pháp và phương thức thảo luận nhằm kiểm soát và xử lý khác biệt trên biển; phát huy tác dụng quan trọng trong việc tăng cường đối thoại và lòng tin chính trị giữa hai nước, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển lành mạnh và ổn định ở Biển Đông.
Hai bên đã thẳng thắn trao đổi quan điểm về diễn biến tình hình Biển Đông và các vấn đề liên quan đến hải quan giữa Trung Quốc và Philippines; nhất trí cho rằng diễn biến tình hình Biển Đông đang không ngừng hướng tới phát triển tốt, nhận thức được tính quan trọng của việc giải quyết mâu thuẫn, bất đồng trong tranh chấp ở Biển Đông; đồng thời nhìn lại kết quả tích cực của tiến trình hợp tác thực chất trên biển giữa hai nước. Trung Quốc và Philippines tái khẳng định sẽ thực hiện các biện pháp tích cực, mang tính xây dựng giải quyết thỏa đáng tranh chấp, bất đồng ở Biển Đông, tìm kiếm triển khai hợp tác thực chất trên biển để tăng cường sự tin tưởng và tự tin lẫn nhau.
Nhóm công tác về an toàn chính trị, nghề cá, nghiên cứu biển và bảo vệ môi trường thuộc BCM đã tổ chức một cuộc họp nhóm làm việc. Hai bên đã tiến hành các cuộc thảo luận thẳng thắn hơn về chính hợp tác giữa hai nước, đồng thời khẳng định sẽ tăng cường các dự án hợp tác như tìm kiếm cứu nạn hàng hải, an toàn hàng hải, nghiên cứu khoa học biển, bảo vệ môi trường và nghề cá ở Biển Đông. Hai bên cũng đã tổ chức các cuộc thảo luận mang tính xây dựng về việc thiết lập một cơ chế trao đổi các chuyến thăm. Ngoài ra, hai bên khẳng định tầm quan trọng của các nền tảng đa phương khác bao gồm Đối thoại Trung Quốc – ASEAN, Diễn đàn khu vực ASEAN và Hội nghị thượng đỉnh Đông Á nhằm duy trì hòa bình và ổn định khu vực. Hai bên khẳng định tầm quan trọng của việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông; thúc đẩy các cuộc tham vấn Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông và cam kết đạt được COC hiệu quả và thực chất ngay từ sớm.
Kết thúc cuộc họp, hai bên nhất trí rằng cuộc họp đã có kết quả và đồng ý rằng cuộc họp thứ sáu của BCM sẽ được tổ chức tại Philippines vào nửa đầu năm 2020. Thời gian và địa điểm chính xác sẽ được thống nhất thông qua các kênh ngoại giao.
Đáng chú ý, dư luận cũng như truyền thông Trung Quốc hạn chế đưa tin về cuộc họp BCM lần thứ 5 giữa hai nước. Một số trang mạng Trung Quốc chủ yếu trích dẫn, đưa lại tin của Tân Hoa xã khái quát về hoạt động BCM lần thứ 5.
Trước đó, Trung Quốc và Philippines (3/4) đã tổ chức cuộc họp lần thứ 4 BCM. Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Khổng Huyễn Hựu và Trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Monte Yale Gray dẫn đầu. Tại cuộc họp lần này, hai bên đã trao đổi về tình hình hiện nay và các mối lo ngại ở Biển Đông cũng như thảo luận về vấn đề hợp tác biển. Truyền thông Trung Quốc tuyên truyền cho rằng hai bên đã nhất trí duy trì sự tự kiềm chế và không có hành động làm phức tạp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định trong khu vực, cũng như thúc đẩy các biện pháp xây dựng lòng tin. Hai bên cũng khẳng định tầm quan trọng của BCM là nền tảng cho thúc đẩy đối thoại chặt chẽ thường xuyên giữa hai nước; qua đó hai bên sẽ tìm cách tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau, xử lý đúng đắn sự khác biệt, ngăn chặn và kiểm soát các sự cố trên biển, liên tục tăng cường đối thoại và hợp tác chung. Phía Trung Quốc cho rằng hai nước đã trao đổi quan điểm thẳng thắn, thân thiện và xây dựng về các vấn đề quan tâm gần đây đối với tình hình Biển Đông và các hoạt động tự do hàng hải trong khu vực; thảo luận biện pháp quyết các vấn đề mâu thuẫn còn tồn tại thông qua hợp tác và đàm phán song phương. Hai bên nhắc lại rằng sự khác biệt có liên quan giữa Trung Quốc và Philippines ở Biển Đông không phải là toàn bộ mối quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines và không nên để vấn đề này ảnh hưởng đến “hợp tác cùng có lợi” trong các lĩnh vực khác giữa hai nước. Hai bên đã tái khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, ổn định khu vực và tự do hàng hải và hàng không trên Biển Đông. Cam kết giải quyết tranh chấp một cách hòa bình thông qua tham vấn và đàm phán thân thiện giữa các quốc gia có chủ quyền liên quan trực tiếp theo các nguyên tắc được thừa nhận trong luật pháp quốc tế, bao gồm Hiến chương Liên hợp quốc và Công ước Liên hiệp quốc về Luật biển 1982, mà không cần dùng đến vũ lực hoặc Lực lượng vũ trang đe dọa.
Liên quan vòng tham vấn thứ 4, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng (4/4) cho biết, dưới sự quan tâm của các nhà lãnh đạo Trung Quốc và Philippines, hai nước đã chính thức thiết lập cơ chế tham vấn song phương (BCM) về vấn đề Biển Đông vào đầu năm 2017. Thông qua nền tảng này, hai bên tìm hiểu các biện pháp để tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau, xử lý đúng đắn sự khác biệt, phòng ngừa và kiểm soát tai nạn trên biển, thúc đẩy hợp tác thực dụng trên biển và đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển ổn định của quan hệ song phương. Giống như ba cuộc họp trước, tại vòng tham vấn lần này, Trung Quốc và Philippines đã trao đổi quan điểm với nhau về các vấn đề quan tâm đến tình hình Biển Đông và các hoạt động hàng hải một cách thẳng thắn, thân thiện và mang tính xây dựng và đạt được kết quả tốt đẹp. Ông Cảnh Sảng nhấn mạnh: Đầu tiên, trong cuộc họp này, Trung Quốc và Philippines đã tái khẳng định rằng sự khác biệt có liên quan giữa Trung Quốc và Philippines ở Biển Đông sẽ không ảnh hưởng đến hợp tác cùng có lợi trong các lĩnh vực khác. Các tranh chấp và sự khác biệt sẽ được giải quyết một cách hòa bình bởi các nước thân thiện liên quan trực tiếp thông qua các cuộc tham vấn và đàm phán thân thiện; Thứ hai, Trung Quốc và Philippines đã tiến hành trao đổi hiệu quả về việc tăng cường hợp tác hàng hải trong các lĩnh vực khác nhau. Đồng thời, hai bên cũng thảo luận về hợp tác phát triển dầu khí ngoài khơi mà không ảnh hưởng đến chủ quyền, quyền chủ quyền và các vị trí tài phán tương ứng; Thứ ba, Trung Quốc và Philippines cũng tái khẳng định cam kết đối với việc thực thi toàn diện và hiệu quả “Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông”, duy trì động lực tích cực của các cuộc tham vấn Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông. Trung Quốc mong muốn hợp tác với Philippines để tiếp tục thực hiện tinh thần đồng thuận quan trọng của lãnh đạo hai nước và nỗ lực tích cực để bảo vệ lợi ích chung của hợp tác Trung Quốc-Philippines và hòa bình và ổn định ở Biển Đông.