Trước khi bắt đầu ADMM, các bộ trưởng quốc phòng ASEAN có một cuộc gặp riêng với người đồng cấp Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa và trực tiếp nêu ra những quan ngại đối với tự do hàng hải trên Biển Đông.
Hội nghị hẹp bộ trưởng quốc phòng ASEAN (ADMM) chính thức khai mạc ngày 17-11 tại Bangkok, Thái Lan dưới sự chủ trì của đại tướng Prawit Wongsuwan, phó thủ tướng Thái Lan. Các nguồn tin của báo Bangkok Post tiết lộ nhiều vấn đề gai góc và nhạy cảm của khu vực đã được nêu trong ADMM ngày 17-11.
Tôi hi vọng các thành viên có thể hợp tác lẫn nhau và làm việc với các nước đối tác trên nguyên tắc lấy ASEAN làm trung tâm.
Trung Quốc cam kết “hợp tác”
Trao đổi với các phóng viên sau hội nghị, Bộ trưởng Quốc phòng Malaysia Mohamad Sabu xác nhận các bộ trưởng ASEAN đã thảo luận về vấn đề Biển Đông trong cuộc gặp với ông Ngụy Phượng Hòa.
Ông Sabu cho biết bộ trưởng Trung Quốc đã cam kết “sẵn sàng hợp tác với ASEAN trong việc giải quyết các tranh chấp trên biển”. Khi được hỏi về khả năng Trung Quốc và các nước ASEAN sẽ tiến hành cuộc tập trận chung thứ hai, bộ trưởng Malaysia khẳng định hai bên đã đồng ý nhưng vẫn chưa chốt thời gian và địa điểm.
Cũng theo ông Sabu, trong phần phát biểu của mình, một số bộ trưởng quốc phòng ASEAN tiếp tục bày tỏ sự quan ngại về tự do hàng hải trên Biển Đông, đồng thời ghi nhận những tiến triển gần đây trong tiến trình đàm phán Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc (COC).
Trong phần phát biểu của mình, dẫn ví dụ về những căng thẳng trên Biển Đông vừa qua, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Ngô Xuân Lịch cho rằng để Biển Đông thực sự thành vùng biển hòa bình, ổn định và phát triển bền vững, điều kiện tiên quyết là luật pháp quốc tế và chuẩn mực quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS 1982), phải được tôn trọng.
Ông Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh thực thi và gìn giữ nghiêm túc luật pháp quốc tế là trách nhiệm và nghĩa vụ của tất cả các quốc gia trong và ngoài khu vực.
Việt Nam kêu gọi ASEAN đoàn kết nội khối
Phát biểu tại ADMM ngày 17-11, các bộ trưởng ASEAN đều khẳng định ASEAN cần đoàn kết, giữ vững vai trò trung tâm và dẫn dắt trong các cơ chế hợp tác tại khu vực nhằm ứng phó kịp thời với các thách thức an ninh truyền thống lẫn phi truyền thống đang nổi lên như vấn đề khủng bố, mặt trái của sự phát triển của công nghệ, an ninh mạng, sự trở về của các phần tử cực đoan…
Các bộ trưởng cũng trao đổi sâu sắc về các thách thức an ninh biển, trong đó có Biển Đông, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông đối với an ninh khu vực và trên thế giới.
Trong khi đó, Bộ trưởng Ngô Xuân Lịch nhấn mạnh sự cạnh tranh giữa các nước lớn tại Đông Nam Á đem lại cơ hội lẫn thách thức không nhỏ. Điều đó yêu cầu các nước ASEAN cần chủ động, tích cực thúc đẩy đoàn kết nội khối để phát huy được vai trò trung tâm của ASEAN, đồng thời mở rộng hợp tác với bên ngoài thông qua các cơ chế hợp tác quốc phòng, quân sự do ASEAN dẫn dắt.
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam cũng nhấn mạnh đến vấn đề tuân thủ luật pháp quốc tế, khẳng định đây là công cụ hữu hiệu điều chỉnh quan hệ giữa các quốc gia nhằm duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực và trên thế giới.
Ông cảnh báo việc không tuân thủ luật pháp quốc tế, diễn giải hoặc chỉ áp dụng luật pháp quốc tế theo hướng có lợi cho mình sẽ chỉ gây ra sự nghi kỵ, mất lòng tin với nhau và thậm chí còn dẫn đến nguy cơ leo thang căng thẳng, đối đầu.