Thời gian qua, giới khoa học và hoạch định chính sách của Bắc Kinh đã thúc đẩy việc phát minh, ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo vào sản xuất, triển khai các phương tiện, thiết bị mới ở Biển Đông nhằm tạo ưu thế vượt trội và phục vụ cho việc củng cố các tuyên bố chủ quyền của nước này.
Các thiết bị trên không
Vào tháng 01/2019, Tập đoàn Khoa học và Công nghệ Hàng không Trung Quốc (CASIC) đã giới thiệu loại máy bay chiến đấu không người lái CH-7 “Thiên Ưng”, mẫu phi cơ được coi là bản sao của X-47B và RQ-170 Sentinel do Mỹ sản xuất. CH-7 dài 10 m và có sải cánh rộng 22 m, đạt độ cao hành trình 10-13 km. Nó mang được nhiều loại vũ khí như tên lửa diệt radar và bom dẫn đường, cũng như được lắp hệ thống trinh sát điện tử để xác định mục tiêu có giá trị cao nhờ tín hiệu vô tuyến.Máy bay chiến đấu không người lái CH-7 có thể làm nhiệm vụ trinh sát, chỉ thị mục tiêu và sử dụng vũ khí dẫn đường chính xác. Thiên Ưng cũng ứng dụng nhiều đặc điểm của dòng RQ-170 Sentinel, trong đó có phần cửa hút gió động cơ. Một số diễn đàn quân sự Trung Quốc tiết lộ Bắc Kinh từng cử 17 chuyên gia hàng không tới thủ đô Tehran của Iran hồi năm 2011, chỉ 4 ngày sau khi một chiếc RQ-170 Mỹ hạ cánh khẩn cấp xuống lãnh thổ nước này. Họ không chỉ khám nghiệm máy bay mà còn mang một số bộ phận quan trọng về Trung Quốc. Những thiết bị không người lái này của Trung Quốc sẽ được phục vụ mục đích do thám, tuần tra, tác chiến và gây nhiễm đối với các hoạt động hàng hải, hàng không của các nước.
Các thiết bị mặt nước và đáy biển
Vào tháng 2/2019, Công ty đóng tàu quốc tế Trung Quốc (CSOI) đang phát triển một loại tàu mặt nước nhỏ không người lái có tên JARI USV. Tàu này nặng 20 tấn, dài 15 m, nhỏ hơn rất nhiều so với các tàu khu trục Type-055 của hải quân Trung Quốc nhưng có cùng nhiệm vụ: chống ngầm, chống tàu mặt nước và cả phòng không. Tàu JARI được trang bị các cảm biến điện-quang, radar mảng pha, thiết bị thủy âm, 8 ống phóng thẳng đứng, một ống phóng ngư lôi và một súng gắn phía mũi tàu, một dàn phóng rocket, theo mô hình trưng bày tại triển lãm. Không chỉ Trung Quốc, hiện nay hải quân Mỹ cũng đang thảo luận về mong muốn phát triển các công nghệ không người lái để tích hợp vào tàu chiến đấu mặt nước và tàu ngầm. Họ đã nghiên cứu phát triển một số tàu không người lái trang bị nhiều cảm biến và vũ khí để thâm nhập các khu vực chống tiếp cận của đối phương, ví dụ như trên biển Đông. Tàu JARI có vẻ là lời đáp trả của Trung Quốc đối với hình thức tác chiến kiểu mới từ phía Mỹ. Tốc độ của tàu đạt gần 80km/h, tầm hoạt động hơn 900 km. Năm ngoái, khi Trung Quốc công bố thiết kế này tại một triển lãm ở châu Phi, một đại diện của họ nói với Navy Recognition rằng tàu robot này được hải quân Trung Quốc sử dụng và cũng dành để xuất khẩu, và rằng tàu nguyên mẫu đang được vận hành thử nghiệm ở Trung Quốc. Tàu có thể được điều khiển từ một trạm đặt trên đất liền, hoặc từ tàu mẹ, theo tin của Navy Recognition. Tuy nhiên, không có thông tin về hình thức liên lạc từ trạm điều khiển hay từ tàu mẹ.
Vào tháng 11/2019, Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho giới thiệu mẫu phương tiện dưới nước tự động (AUV) mang tên “Sea-Whale 2000”sau khi đã hoàn thành đợt thử nghiệm kéo dài 37 ngày liên tiếp ở Biển Đông trên quãng đường 2.011 km. Mẫu AUV này hình ngư lôi, có chiều dài khoảng 3 m và nặng 200 kg, trang bị công nghệ trí tuệ nhân tạo và hàng loạt cảm biến để phát hiện nhiệt độ, độ mặn, dòng hải lưu, dấu vết hóa học, hoạt động sinh học và quan sát dưới nước. Thiết bị này có thể lặn sâu 2.000 m bên dưới mặt nước và chạy hành trình ở tốc độ 1,2 m/giây. Chuyên gia Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc cho biết “Chúng tôi phát triển Sea-Whale 2000 nhằm đáp ứng những nhu cầu khảo sát di động ở vùng biển sâu về lâu dài tại khu vực Biển Đông”. Theo nhóm thiết kế, mẫu AUV có thể thực hiện nhiệm vụ kéo dài hàng tuần chỉ với một lần phóng và hoàn thành nhiều công việc. Tuy nhiên, họ từ chối tiết lộ tại sao Trung Quốc chế tạo AUV dưới nước dành riêng cho khu vực Biển Đông. Hiện nay “Sea-Whale 2000” không phải mẫu AUV có tầm hoạt động dài nhất thế giới mà mẫu AUV “Autosub Long Range” của Anh, có tầm hoạt động 6.000 km và thời gian hoạt động liên tục 6 tháng. Trung Quốc đang chạy đua phát triển tàu ngầm không người lái và nằm trong số những nước đầu tiên đưa công nghệ này vào sử dụng. “Sea-Whale 2000” có thể chạy hành trình như tàu ngầm thông thường, sử dụng bộ xử lý trung tâm từ STMicroelectronics, một công ty bán dẫn tại châu Âu và liên lạc qua mạng lưới vệ tinh toàn cầu do công ty Mỹ Iridium Communications điều hành. Dữ liệu do AUV thu thập cần được so sánh cẩn thận với dữ liệu từ các phương pháp khác để quyết định chất lượng và độ chính xác.
Trước đó, vào tháng 3/2019, Trung Quốc loan báo về kế hoạch xây dựng “Hệ thống vệ tinh định vị Bắc Đẩu dưới nước”. Dự án nằm trong một chương trình rộng hơn nhằm cung cấp các dịch vụ định vị, hoa tiêu và liên lạc cho người sử dụng trên toàn cầu. Hoạt động thí điểm được cho là sẽ được thực hiện trên Biển Đông. Ông Huang Chudan, Chủ nhiệm Phòng Thí nghiệm Âm thanh Thượng Hải thuộc Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cho biết hệ thống định vị dưới biển sâu này là dự án UGPS, sẽ cung cấp hỗ trợ công nghệ trọng yếu phục vụ hoạt động phân định ranh giới dưới vùng biển nước sâu, đặc biệt là phục vụ các tàu lặn sâu của nước này. Theo ông Huang, tín hiệu định vị bằng sóng radio khó hoạt động ở vùng biển sâu, nên các tàu lặn có người lái và không có người lái không thể sử dụng các hệ thống vệ tinh dẫn đường sẵn có. UGPS sẽ sử dụng sóng âm để định vị dưới nước thay vì sử dụng sóng vô tuyến. Tuy nhiên, ông Huang không tiết lộ độ sâu hoạt động hiệu quả cũng như mức độ chính xác của dịch vụ này. Theo kế hoạch 5 năm lần thứ 13 (2016-2020), Trung Quốc sẽ xây dựng một khu vực ứng dụng UGPS, bao phủ diện tích khoảng 250.000 km2.