Tính đến thời điểm hiện tại, gần 40 tàu cá Trung Quốc đang neo đậu trái phép tại ba dải cát, nằm giữa đảo Thị Tứ và đá Subi, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Đảo Thị Tứ của Việt Nam đang bị Philippines chiếm đóng trái phép
Trả lời trang Inquirer, Phó Đô đốc Rene Medina, người đứng đầu Bộ Chỉ huy miền Tây Philippines (8/1) cho biết, có đến 38 tầu Trung Quốc neo đậu suốt đêm 07/01 tại ba dải cát, nằm giữa đảo Thị Tứ (Philippines gọi là đảo Pag-asa), hiện do Philippines kiểm soát và đá Subi, bị Trung Quốc quân sự hóa; đồng thời khẳng định lực lượn chức năng Philippines “vẫn tiếp tục theo dõi” các tầu nước ngoài hoạt động trong vùng thuộc quyền tài phán của Philippines và sẽ phản ánh đến các cơ quan ngoại giao liên quan.
Được biết, đảo Thị Tứ là một đảo san hô thuộc cụm Thị Tứ thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Đảo này xếp thứ hai trong quần đảo về mặt diện tích, cao 3,6 m với diện tích khoảng 32 ha và được bao bọc bởi thềm san hô rộng. Trên đảo có nhiều cây dừa và cỏ dại. Việt Nam là nước phát hiện và quản lý đảo Thị Tứ một cách hòa bình và lâu dài. Trong đó có một số dấu mốc nổi bật như: Ngày 21 tháng 12 năm 1933, Thống đốc Nam Kỳ Jean-Félix Krautheimer ký nghị định số 4702-CP sáp nhập một số đảo chính và các đảo phụ thuộc trong quần đảo Trường Sa vào địa phận tỉnh Bà Rịa, trong đó có đảo Thị Tứ. Đầu thập niên 1960, các tàu hải quân của Việt Nam Cộng hoà thường ghé thăm đảo Thị Tứ, cụ thể năm 1961 là tàu HQ-02 Vạn Kiếp và HQ-06 Vân Đồn, năm 1963 là ba tàu gồm HQ-404 Hương Giang, HQ-01 Chi Lăng và HQ-09 Kì Hoà. Đáng chú ý, quân đội Việt Nam cũng đã dựng bia chủ quyền trên đảo Thị Tứ vào ngày 22 tháng 5 năm 1963. Vào thời kỳ 1970-1971, Philippines lợi dụng tình hình chính tranh ở Việt Nam đang diễn ra căng thẳng, đã cử quân đội xâm chiếm 6 đảo, đá của Việt Nam ở quần đảo Trường Sa, trong đó có đảo Song Tử Đông, đảo Thị Tứ, đảo Loại Ta, đảo Bến Lạc (Đảo Dừa) và 3 đảo nữa. Trong những đảo Philipines chiếm phi pháp, Thị Tứ là đảo lớn thứ nhì, Bến Lạc (Đảo Dừa) là đảo lớn thứ ba, Song Tử Đông là đảo lớn thứ năm ở quần đảo Trường Sa. Ngay sau khi chiếm đóng trái phép của Việt Nam, Philippines đã cho xây dựng phi pháp 1 đường băng dài 1.260 m vào năm 1975 với khả năng tiếp nhận các máy bay lớn nhưng đã xuống cấp. Ngoài ra, Philippines cũng thiết lập trái phép một số cơ sở hạ tầng trên đảo Thị Tứ như căn cứ hải quân, bến tàu, trung tâm y tế, trường học và một tháp thông tin di động. Năm 2002, chính quyền Philippines lại có hành động phi pháp khi đưa dân ra đảo trong khuôn khổ một chương trình tái định cư. Trước các hành động phi pháp của Philippines, Việt Nam liên tục đưa ra các tuyên bố phản đối, khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với đảo Thị Tứ nói riêng và quần đảo Trường Sa nói chung, đồng thời yêu cầu Philippines chấm dứt các hành động phi pháp, hoàn trả đảo Thị Tứ lại cho Việt Nam.
Trung Quốc từng nhiều lần đưa tàu cá neo đậu, bao vây đảo Thị Tứ. Theo đó, Trung Quốc đã điều trái phép nhiều tàu tới khu vực giữa bãi đá Subi và đảo Thị Tứ, ít nhất kể từ tháng 7 năm 2018 nhằm “đáp trả nỗ lực ban đầu của Philippines về việc sửa chữa đường băng” trên đảo Thị Tứ (5/2018). AMTI cho biết, Trung Quốc đã triển khai một đội tàu lớn từ đá Subi, chỉ cách Thị Tứ hơn 12 hải lý về phía Tây Nam. Hạm đội này bao gồm một số tàu của quân đội Trung Quốc và Lực lượng Bảo vệ Bờ biển Trung Quốc (CCG), cùng với hàng chục tàu cá có kích cỡ từ 30 đến 70 mét. Số tàu cá trên đều thuộc lực lượng dân quân biển Trung Quốc, được trang bị hệ thống vô hiệu hóa các máy thu phát tự động (AIS) nhằm che giấu các hoạt động phi pháp của họ. Trong năm 2019, Trung Quốc (5/3/2019) đã điều hơn 50 tàu quân sự đội lốt tàu cá bao vây 3 bãi cát xung quanh đảo Thị Tứ, đồng thời ngăn chặn ngư dân Philippines tiếp cận ngư trường trong khu vực này.
Vụ việc trên diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh liên tục điều tàu chấp pháp và tàu cá hiện diện trái phép trong vùng biển Natuna của Indonesia. Trước các hành vi trên của Trung Quốc, Indonesia buộc phải triển khai thêm tầu chiến, máy bay chiến đâu, bính lính và ngư dân đến vùng biển Natuna, nhằm sẵn sàng đáp trả việc tầu cá Trung Quốc, được tầu hải cảnh hộ tống, thâm nhập vùng đặc quyền kinh tế Indonesia.
Đề cập chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa và hoạt động của các bên ở Biển Đông, Người phát ngôn Bộ ngoại Việt Nam nhiều lần khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với các quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Với tư cách là quốc gia thành viên Công ước liên hợp quốc về Luật biển 1982 và là quốc gia ven Biển Đông, Việt Nam luôn tôn trọng quyền tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông phù hợp với Công ước Liên hợp quốc về Luật biển 1982. Việt Nam đề nghị các nước có đóng góp tích cực, thiết thực vào việc duy trì hòa bình, ổn định, tôn trọng và thực hiện các nghĩa vụ pháp lý quốc tế liên quan, thượng tôn pháp luật trên các vùng biển và đại dương.