Tổng thống Nga Vladimir Putin (15/1) đã đọc Thông điệp Liên bang trước 1.300 khách mời gồm các thành viên Hội đồng Liên bang (Thượng viện), Duma Quốc gia (Hạ viện), các thành viên chính phủ, người đứng đầu các Tòa án Hiến pháp và Tòa án Tối cao, thống đốc các tỉnh, Chủ tịch Hội đồng lập pháp ở các chủ thể, người đứng đầu các cơ quan truyền thông lớn.
Nét chính trong Thông điệp
Mở đầu Thông điệp Liên bang năm 2020, Tổng thống Nga Putin diễn giải rằng sở dĩ bức thông điệp liên bang năm nay là bức thông điệp sớm nhất bởi, hiện trong xã hội Nga, nhu cầu thay đổi đã trở nên rõ ràng. Mọi người muốn phát triển và nỗ lực tiến lên phía trước.
Về quyền tối cao của Hiến pháp Nga, ông Putin đề nghị đưa ra một gói sửa đổi Hiến pháp cho một cuộc trưng cầu dân ý; đồng thời cho biết ông thấy không có căn cứ để thông qua Hiến pháp mới ở Nga. Tổng thống Putin cũng đề nghị quy định quyền tối cao của Hiến pháp Nga đối với các chuẩn mực quốc tế ở Nga, theo đó nó sẽ trực tiếp đảm bảo sự ưu tiên của hiến pháp Nga trong không gian pháp lý của Moscova. Điều này có nghĩa là những yêu cầu của luật pháp quốc tế và các quyết định của cơ quan quốc tế chỉ có thể được thi hành ở mức không vi phạm các quyền và tự do công dân, đồng thời không vi phạm hiến pháp của Nga.
Về nhiệm kỳ của Tổng thống và các ứng cử viên, ông Putin nhất trí rằng cùng một người không nên giữ chức vụ nguyên thủ trong hơn 2 nhiệm kỳ liên tiếp; nhấn mạnh vấn đề này có tầm quan trọng cơ bản đối với Nga. Tổng thống Nga cũng đề nghị bổ sung cho Hiến pháp Nga một yêu cầu cơ bản rằng ứng cử viên tranh cử Tổng thống nên là một cư dân Nga không dưới 25 tuổi và không có quốc tịch nước ngoài cũng như không có giấy phép cư trú ở nước ngoài, không chỉ vào thời điểm bầu cử mà còn từ đó trở về trước.Theo hiến pháp hiện nay, bất kỳ công dân Nga nào sống ở đất nước này không dưới 10 năm đều có thể ra ứng cử Tổng thống Nga. Ông cũng đề nghị thay đổi phương thức bổ nhiệm chính phủ theo cách Quốc hội đề xuất các ứng cử viên và Tổng thống không có quyền từ chối đề cử của Quốc hội vào các cương vị Thủ tướng, Phó Thủ tướng và bộ trưởng thay cho việc Tổng thống bổ nhiệm Thủ tướng. Tuy nhiên, Tổng thống vẫn giữ quyền xác định các ưu tiên của chính phủ và quyền bãi nhiệm các thành viên chính phủ. Tổng thống vẫn kiểm soát trực tiếp hệ thống phòng thủ. Đồng thời, việc bổ nhiệm người đứng đầu các bộ sức mạnh sau khi tham khảo ý kiến với Hội đồng Liên bang (Thượng viện). Cuối cùng, ông đề nghị đưa ra trưng cầu dân ý về những sửa đổi Hiến pháp.
Về kinh tế, ông Putin khẳng định tình hình về cơ bản khác hẳn tình hình khó khăn 10 năm trước. Và nay, dựa vào nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định, cần đảm bảo cải thiện đời sống người dân và đây là ưu tiên của chính phủ. Ông Putin yêu cầu thay đổi cấu trúc trong nền kinh tế quốc gia để tốc độ tăng trưởng GDP cao hơn mức trung bình trên thế giới và để làm như vậy, từ năm 2020, Nga sẽ nỗ lực để tăng đầu tư hằng năm đạt ít nhất 5%. Ông cho biết Nga sẽ không tăng thuế doanh nghiệp trong ít nhất 20 năm, đẩy nhanh việc áp dụng gói các dự luật để tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.
Về đối ngoại, Tổng thống Putin cho rằng trên thế giới đang nổi lên những sự kiện không thể đoán trước, không thể kiểm soát được như các sự kiện xảy ra ở Trung Đông và Bắc Phi trong những tuần và ngày cuối cùng năm 2019. Xung đột khu vực leo thang thành mối đe dọa đối với an ninh toàn cầu. Do vậy, cần thể hiện ý chí chính trị, lòng can đảm. Thời điểm này đòi hỏi phải có hành động thực sự. Các nước sáng lập Liên hợp quốc (LHQ) cần nêu gương và 5 ủy viên thường trực HĐBA LHQ cần chịu trách nhiệm cho sự ổn định trên hành tinh. Nga sẵn sàng tăng cường hợp tác với tất cả các đối tác quan tâm. Nga không tìm cách áp đặt ý chí của mình và đã tăng cường an ninh cho mình một cách kịp thời và đầy đủ.
Về tình hình nhân khẩu học Nga, ông Putin cho biết ông không hài lòng với tỷ lệ sinh của Nga; nhấn mạnh tổng tỷ suất sinh là 1,5 vào năm 2019, con số này cho thấy tỷ lệ sinh của Nga trong những năm 90 còn tệ hơn cả số liệu sinh sản trong Thế chiến thứ 2. Theo ông Putin, thu nhập thấp của hầu hết các gia đình có trẻ em đe dọa trực tiếp đến tương lai nhân khẩu học của Nga và ông đề xuất một số biện pháp hỗ trợ các gia đình. Trong đó, Tổng thống Nga đề nghị trợ cấp hàng tháng cho trẻ em từ 3 đến 7 tuổi từ ngày 1/1/2020. Theo đó, các gia đình có thu nhập không vượt quá mức lương của một người sẽ được nhận khoản tiền này. Ngoài ra, chương trình trợ cấp thai sản sẽ được gia hạn đến cuối năm 2026 và khoản tiền thanh toán sẽ tăng lên 616,617 rúp (10.028 USD).
Về vũ khí Nga, Tổng thống Putin cho rằng lần đầu tiên trong lịch sử, Nga đi đầu thế giới về vũ khí tiên tiến; nhấn mạnh Nga “không đe dọa ai, hoặc tìm cách áp đặt ý chí của mình” và đảm bảo rằng các bước đi của Nga nhằm tăng cường an ninh quốc gia được đưa ra đúng thời điểm và với một lượng vừa đủ.
Về kỷ niệm 75 ngày chiến thắng, Tổng thống Putin cho biết, “năm nay Nga kỷ niệm 75 năm Chiến thắng trong Cuộc chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Ngày 9/5 ở Nga sẽ là ngày lễ lớn nhất và bất khả xâm phạm. Chúng ta tự hào về thế hệ của những người chiến thắng, chúng ta ghi nhớ chủ nghĩa anh hùng của họ. Ký ức của chúng ta không chỉ để tôn trọng quá khứ anh hùng, nó còn phục vụ cho tương lai của chúng ta, truyền cảm hứng cho chúng ta và củng cố sự đoàn kết của chúng ta. Chúng ta có nghĩa vụ bảo vệ sự thật về chiến thắng này. Nếu không, chúng ta có thể nói gì với con em mình nếu những lời nói dối về thế giới bị lan truyền như bệnh dịch”.
Về y tế, Tổng thông cho biết từ năm 2020, ngành y tế sẽ áp dụng hệ thống lương mới với một khoản cố định, các khoản bổ sung và phụ cấp nhằm khuyến khích người lao động; đồng thời yêu cầu trang bị máy móc phương tiện mới cho các cơ sở y tế, đẩy mạnh đào tạo ngành y.
Về ngân sách liên bang, Tổng thống Putin cũng thông báo ngân sách liên bang tiếp tục thặng dư, đồng thời hoạt động của chính phủ và Ngân hàng trung ương đã giúp bình ổn giá, dự kiến lạm phát ở mức thấp.
Về môi trường, Tổng thống Putin cho biết, Nga cần đưa ra một hệ thống giám sát môi trường hoàn chỉnh và đến cuối năm, ít nhất 80 trong số 300 nhà sản xuất cần cải tiến công nghệ để nhận được giấy phép về môi trường. Ông cho rằng cần tăng cường phân loại rác thải và chuyển sang nền kinh tế chu trình kín. Đã đến lúc áp dụng nguyên tắc rằng chính các nhà sản xuất phải trả tiền cho việc xử lý bao bì hàng hóa của họ. Nga cần hỗ trợ các công nghệ định hình tương lai.
Chính giới Nga phản ứng tích cực
Ngay sau thông điệp của Tổng thống gửi Quốc hội Liên bang, Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev tuyên bố toàn bộ chính phủ từ chức. Trong Tuyên bố nhấn mạnh: “Ngài Vladimir Vladimirovich đã phác thảo một số thay đổi cơ bản đối với Hiến Pháp… Đây là những thay đổi đáng kể không chỉ đối với một số điều khoản của Hiến pháp, mà còn đối với toàn bộ cán cân quyền lực. Cơ quan hành pháp, ngành lập pháp, ngành tư pháp. Trong bối cảnh này, rõ ràng là chính phủ nên cung cấp cho Tổng thống của đất nước ta cơ hội để đưa ra tất cả các quyết định cần thiết cho việc này. Và trong những điều kiện này, tôi tin rằng điều đó là đúng đắn, theo Mục 117 của Hiến pháp, Chính phủ với thành phần đương nhiệm xin từ chức”.
Sau khi không còn làm Thủ tướng, ông Medvedev dự kiến sẽ nhận chức Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga – một cơ quan tham vấn quyền lực chuyên cố vấn cho Tổng thống về các vấn đề an ninh quốc gia. Ông Medvedev đã đồng ý nhận vị trí mới này.
Tổng thống Putin cảm ơn các thành viên của chính phủ đã làm việc cùng nhau, “mặc dù không phải mọi thứ đều ổn”. Nhà lãnh đạo Nga cũng cho biết, trong tương lai gần, ông sẽ gặp gỡ từng thành viên của Nội các. Hiện tại ông yêu cầu họ hoàn thành nhiệm vụ của mình một cách đầy đủ. Ngoài ra, Tổng thống Putin cũng thông báo ý định giới thiệu chức vụ Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh và đề cử ông Medvedev vào vị trí đó. Tại vị trí đó, theo ông Putin, người đứng đầu hiện tại của Nội các có thể giải quyết các vấn đề về quốc phòng và an ninh.
Trong một động thái liên quan, sau khi Thủ tướng Nga Dmitry Medvedev tuyên bố toàn bộ chính phủ từ chức để tạo điều kiện thuận lợi cho Tổng thống sửa đổi Hiến pháp, ông Putin đã đề cử ứng viên Mikhail Mishustin vào vị trí Thủ tướng. Ông Mishustin đã đồng ý với đề xuất nói trên, đồng nghĩa với việc ông có thể sớm trở thành lãnh đạo mới của chính phủ Nga. Theo Sputnik, việc bổ nhiệm ông Mishustin sẽ được mang ra thảo luận ở Hạ viện Nga vào ngày hôm nay 16/1. Ông Mishustin sinh năm 1966 tại Moscow. Ông bắt đầu làm việc cho chính phủ Nga vào năm 1998 tại Cơ quan thuế liên bang Nga (khi đó có tên là cơ quan thuế nhà nước). Sau đó, ông Mishustin được bổ nhiệm thành người đứng đầu Cơ quan đăng ký đất đai liên bang vào năm 2004. Năm 2006, ông trở thành người đứng đầu Cơ quan Quản lý vùng kinh tế đặc biệt. Năm 2008, ông Mishustin rời khỏi các vị trí trong chính phủ và trong 2 năm sau đó, ông giữ chức lãnh đạo bộ phận quản lý tài sản và vốn cổ phần tư nhân của tập đoàn UFG Asset Management có trụ sở tại Moscow, Nga. Năm 2010, ông Mishustin trở lại đảm nhận vị trí người đứng đầu Cơ quan thuế liên bang Nga. Dưới sự lãnh đạo của ông, cơ quan này được đánh giá đã tạo nên cơ chế tương tác thuận lợi hơn với công chúng và khiến người dân hài lòng. Ông Mishustin cũng cam kết sẽ tiếp tục cải tiến chất lượng dịch vụ thuế số hóa và nỗ lực trong việc chống lại tham nhũng.
Trong khi đó, trước khi Tổng thống đọc Thông điệp Liên bang, dư luận Nga cho rằng, thông điệp của Tổng thống V. Putin tập trung nhiều vào các vấn đề đối nội, đặc biệt là các vấn đề xã hội như giảm nghèo đói, cụ thể là sự trì trệ trong thu nhập thực tế của người dân, việc giảm số người sống ở dưới mức lương tối thiểu, các biện pháp ổn định kinh tế vĩ mô, tập trung vào các giải pháp cụ thể và hỗ trợ cho các tầng lớp nhân dân, khả năng phát triển môi trường doanh nghiệp. Bên cạnh đó, người dân mong muốn lắng nghe về những giải pháp cải cách trong lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khoẻ cho người già, dịch vụ y tế ở vùng sâu, vùng xa. Dư luận cũng hy vọng Tổng thống Putin sẽ đề cập đến việc thực hiện sắc lệnh tháng 5, cụ thể là cách thức triển khai các dự án quốc gia theo 12 hướng phát triển chiến lược đến năm 2024, các giải pháp cải thiện sự phối hợp hoạt động của chính phủ liên bang và chính quyền khu vực thực hiện các dự án.
Thông điệp năm nay được kỳ vọng sẽ tập trung vào các lĩnh vực mới nhất của nền kinh tế như sự phát triển của ngành công nghiệp số, mở rộng mạng lưới các trung tâm khoa học ở Nga. Bên cạnh đó chủ đề về nhân khẩu học và hỗ trợ cho các gia đình đông con; hỗ trợ cho các cựu chiến binh, kỷ niệm 75 năm Chiến thắng phát xít… Mặt khác, các định hướng cơ bản về chính sách đối ngoại cũng được mong chờ từ thông điệp của Tổng thống Nga, đặc biệt trong bối cảnh nước Nga ngày càng đóng vai trò lớn hơn vào các vấn đề thế giới.