Hải quân Trung Quốc (PLAN) vừa tổ chức diễn tập phòng không tại Thái Bình Dương. Tham gia cuộc tập trên, Trung Quốc đã điều nhiều phương tiện, vũ khí hiện đại như tàu khu trục lớp 052D trang bị tên lửa dẫn đường, tàu hộ tống tối tân lớp 054A, tàu trinh sát điện tử, tàu tiếp dầu.
Theo thông tin trên, hải quân Trung Quốc (PLAN) đã bí mật tổ chức tập trận trên Thái Bình Dương, song không thông báo địa điểm cụ thể. Thời báo Hoàn Cầu của Trung Quốc (17/2) cho biết, cuộc tập trận không chỉ quy tụ tàu khu trục lớp 052D trang bị tên lửa dẫn đường, tàu hộ tống tối tân lớp 054A mà còn có cả tàu trinh sát điện tử, tàu tiếp dầu.
Type 052D là thế hệ khu trục hạm lớn và hiện đại nhất của Hải quân Trung Quốc. Được mệnh danh là “Aegis Trung Hoa”, lớp tàu chiến này có cấu trúc rất giống Arleigh Burke của Hải quân Mỹ, trong đó nổi bật là radar mảng pha quét điện tử chủ động H/LJG-346A “Dragon Eye” bao gồm 4 mảng radar quay về 4 hướng, cho khả năng bao quát trọn vẹn 360 độ. Nhiệm vụ chính của Type 052D là phòng không hạm đội, do vậy nó được lắp đặt 64 bệ phóng thẳng đứng (VLS) tương tự Mk 41 của Mỹ, mang theo tên lửa đánh chặn tầm xa HHQ-9B tầm bắn 200 km. Tuy nhiên thực chất phải coi Type 052D là một khu trục hạm đa năng, nó mạnh toàn diện cả về công lẫn thủ khi hệ thống VLS này còn triển khai được cả tên lửa hành trình tấn công mặt đất CJ-10 lẫn tên lửa chống hạm tầm xa. Đã có khá nhiều suy đoán về chủng tên lửa chống hạm mà Type 052D sẽ mang, trong đó có cả vũ khí cơ bản của Hải quân Trung Quốc là YJ-83, loại tên lửa siêu âm mới phát triển YJ-12A, hoặc một phiên bản sao chép từ 3M-54E của Nga. Và mới đây, một bức ảnh xuất hiện trên các trang mạng quân sự Trung Quốc đã cho câu trả lời rõ ràng, tên lửa chống hạm trang bị cho Type 052D chính là YJ-18. Ưng Kích 18 (Ying Ji-18 – YJ-18, NATO gọi bằng cái tên CH-SS-NX-13) là một gia đình tên lửa chống hạm và tấn công mặt đất do Trung Quốc chế tạo dựa trên nguyên mẫu Klub của Nga, được thiết kế với khả năng triển khai từ bệ phóng thẳng đứng trên tàu mặt nước hoặc từ ống phóng lôi của tàu ngầm. Thông số của YJ-18 tương đối giống với Klub nguyên bản, đó là có chế độ bay kết hợp cận âm Mach 0,8 trong giai đoạn tiếp cận mục tiêu, rồi đột ngột tăng vọt lên tới Mach 2,5 – Mach 3 khi bước vào chế độ công kích. Phạm vi hoạt động của YJ-18 dao động trong khoảng 220 – 540 km (tùy chế độ bay và phiên bản), mang theo đầu đạn trọng lượng 140 – 300 kg. YJ-18 sẽ sử dụng hệ dẫn đường Bắc Đẩu do chính Trung Quốc phát triển để dẫn hướng cho tên lửa trước khi đầu dò radar chủ động phát huy tác dụng.
Trong khi đó, Type 054A là thế hệ tàu hộ vệ đầu tiên của Trung Quốc có khả năng tàng hình và tác chiến biển xa. Hiện Trung Quốc có 26 tàu được chế tạo và biên chế cho hải quân, trong đó Hạm đội Nam Hải được biên chế 10 tàu. Các tàu Type 054A có lượng giãn nước 4.000 tấn, dài 134m, rộng 16m, mớn nước 4,5m; trang bị động cơ diesel 25.300 mã lực; tốc độ 27 hải lý/h; tầm hoạt động 4.000 hải lý. Trên các tàu Type 054A được trang bị 2 bệ phóng tên lửa YJ-83, 1 bệ phóng tên lửa HQ-16, pháp cao xạ, 2 bệ phóng ngư lôi, 2 bệ phóng bom nhiễu điện tử, 01 trực thăng săn ngầm. Ngoài ra, Type 054A được trang bị hệ thống khí tài điện tử tiên tiến, trong đó có hệ thống dữ liệu chiến đấu, hệ thống thông tin vệ tinh, radar cảnh giới 3D, radar quan sát mặt biển, radar điều khiển hỏa lực, radar hàng hải… Ngoài các tàu Type 054A được biên chế cho Hạm đội Nam Hải, Trung Quốc còn thường xuyên huy động một lượng lớn tàu Type 054A của Hạm đội Đông Hải và Hạm đội Bắc Hải tới tuần tra, tập trận phi pháp trên Biển Đông.
Ngay sau khi có thông tin về cuộc tập trận trên, giới nghiên cứu khu vực và quốc tế nhận định, cuộc tập trận trên diễn ra trong bối cảnh Băc Kinh đang phải gồng mình xử lý dịch bệnh COVID-19 là một dấu hiệu bất thường, nhằm gửi “thông điệp” cứng rắn đối với các nước trong khu vực, cũng như Mỹ. Tiến sỹ Swee Lean Collin Koh, chuyên gia quốc phòng thuộc Trường Nghiên cứu quốc tế S.Rajaratnam (Singapore) cho rằng cuộc tập trận là động thái rất đáng quan tâm. Theo ông Collin Koh, những năm qua, PLAN thường xuyên tập trận ở vùng biển phía tây Thái Bình Dương, đặc biệt là ở phía đông chuỗi đảo thứ nhất (bắt đầu tại quần đảo Kuril/Chishima, kết thúc ở đảo Borneo/Kalimantan và phần phía bắc của Philippines). Gần đây, các lực lượng tác chiến trên không và trên biển của PLAN đã thể hiện khả năng hoạt động vượt qua chuỗi đảo thứ nhất khi điều động phương tiện đi qua eo biển Miyako, eo biển Đài Loan. Tuy nhiên, các học giả và chiến lược gia Trung Quốc cho rằng hải quân Mỹ vẫn chiếm nhiều ưu thế ở khu vực tây Thái Bình Dương, nên PLAN vẫn còn phải vượt qua nhiều thách thức để có thể hoạt động ổn định, lâu dài ở ngoài chuỗi đảo thứ nhất. Vì thế, thời gian gần đây, PLAN tiến hành nhiều hoạt động nhằm tăng cường sức chiến đấu ở ngoài chuỗi đảo thứ nhất. Để thực hiện điều đó, trong cuộc tập trận trên, PLAN tăng cường tích hợp nhiều lực lượng. Bước thứ nhất là tăng cường khả năng phòng thủ trước các cuộc tấn công công nghệ cao từ Mỹ, có thể là chống lại các hình thức gây nhiễu điện từ. Trong tương lai, PLAN sẽ bổ sung các hoạt động tấn công chiến thuật khi tập trận. Xa hơn nữa, việc tập huấn tác chiến ở khu vực này có thể quy tụ cả tàu sân bay chứ không chỉ giới hạn lực lượng như đội tàu trên.
Cùng quan điểm trên, Tiến sỹ James R.Holmes, Đại học Hải chiến Mỹnhận định, cuộc tập trận của PLAN nhằm khẳng định với Mỹ cùng các đồng minh rằng Trung Quốc có khả năng tác chiến bên ngoài chuỗi đảo thứ nhất, để hoạt động mạnh mẽ ở tây Thái Bình Dương. Lâu nay, Washington cùng các đồng minh cũng tổ chức tập trận ở khu vực này nhằm thể hiện đủ sức đánh bại Bắc Kinh tại đây. Ngay trước cuộc tập trên của Trung Quốc, Mỹ – Nhật cũng tiến hành một cuộc tập trận đổ bộ bên bờ Thái Bình Dương. Đó cũng là thông điệp rằng Mỹ và Nhật Bản đủ sức bảo vệ các đảo mà Tokyo tuyên bố chủ quyền, hay tiến hành đổ bộ tái chiếm.
Trong khi đó, Phó Giáo sư Stephen Robert Nagy, Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế (Nhật Bản), nhận định cuộc tập trận mới đây nói riêng hay những cuộc tập trận thời gian qua nói chung của Trung Quốc đều nhằm củng cố mục tiêu lâu dài là đẩy mạnh sự hiện diện trong khu vực. Theo đó, mục tiêu dài hạn này được xây dựng từ thập niên 1950 bởi tướng Lưu Hoa Thanh. Chiến lược này nhằm hướng đến việc Bắc Kinh thống trị vùng biển tây Thái Bình Dương. Và chiến lược này nhấn mạnh sự kiểm soát cả chuỗi đảo thứ nhất lẫn chuỗi đảo thứ hai (từ quần đảo Ogasawara và quần đảo Volcano của Nhật Bản đến quần đảo Mariana thuộc Mỹ). Sự kiểm soát đó nhằm đảm bảo ngoại vi Trung Quốc khỏi sự phong tỏa. Bên cạnh đó, ông Stephen Robert Nagy cho rằng thực tế thì quy mô tập trận chưa đủ để chứng minh cho năng lực đủ sức thay đổi cán cân quân sự ở vùng biển tây Thái Bình Dương. Bởi Mỹ vẫn có một vị thế áp đảo tại đây, đồng thời có nhiều kinh nghiệm hoạt động ở vùng này. Tuy nhiên, nhìn lại thì lợi thế của Trung Quốc hiện tại là ngoại vi trực tiếp, tức các vùng biển lân cận mà Bắc Kinh đã triển khai vũ khí, tên lửa cùng khí tài chống tiếp cận, nhằm đảm bảo hải quân Mỹ không đến quá gần. Trong tương lai, Trung Quốc có lẽ sẽ tiếp tục điều động hạm đội ra ngoài chuỗi đảo thứ nhất, nhưng thực lực chủ yếu vẫn dựa vào phương tiện chống tiếp cận như vũ khí không gian, máy bay không người lái, tên lửa…”.
Trước đó, Tiến sỹ Patrick Cronin, Chủ tịch chương trình An ninh châu Á – Thái Bình Dương, Viện Nghiên cứu Hudson (Mỹ) cho rằng việc tập trận thường xuyên của PLAN là sự răn đe mà Bắc Kinh muốn gửi đến các nước láng giềng rằng Trung Quốc có nhiều công cụ để áp đặt theo ý riêng. Lâu nay, Trung Quốc vẫn tập trung vào những cách thức phi quân sự, nhưng cuộc tập trận cũng là dấu hiệu cho thấy sự tập trung có thể chuyển hướng sang hình thức sử dụng quân sự. Chính vì thế, các nước láng giềng của Trung Quốc cần nhận thức rõ sự quan trọng của việc cũng phải tăng cường thực lực chống phong tỏa, chống tiếp cận trên biển.
Được biết, trong những năm gần đây, PLAN nhiều lần tổ chức tập trận tại vùng biển Thái Bình Dương nhằm “cải thiện sức mạnh chiến đấu và năng lực hoạt động ở những khu vực chưa quen thuộc”. Tuy nhiên, trên thực tế những cuộc tập trận trên của Trung Quốc không ngoài mục đích nâng cao năng lực tác chiến, làm quen với địa hình mới, chuẩn bị sẵn sàng đáp trả cũng như phá vỡ các vòng vây của Mỹ và đồng minh trên biển.