Những động thái phi pháp mới đây của Trung Quốc ở Biển Đông đang được các nhà quan sát tại Australia theo dõi chặt chẽ.
Tiến sỹ Lê Thu Hường, nhà phân tích cao cấp thuộc Viện chính sách chiến lược Australia vừa có bài viết đăng trên trang điện tử Sáng kiến minh bạch hàng hải Châu Á trong đó khẳng định, các hành động phi pháp liên tiếp gần đây tại Biển Đông đang làm cho Trung Quốc tự cô lập mình hơn nữa và làm giảm lòng tin của khu vực đối với nước này.
Trong bài biết của mình, Tiến sỹ Lê Thu Hường nhắc lại việc Trung Quốc đơn phương tuyên bố thành lập cái gọi là “hai đơn vị hành chính mới ở Biển Đông” trên quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam. Tiến sỹ Lê Thu Hường khẳng định, hành động này của Trung Quốc là nhằm “tạo điều kiện cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng và tăng cường sự hiện diện quân sự của Trung Quốc trong khu vực.”
Năm 2020 là một năm quan trọng của Việt Nam khi cùng lúc đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN và Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đồng thời đây cũng là năm Việt Nam chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tiến sỹ Lê Thu Hường khẳng định năm 2020 càng có nhiều thách thức với Việt Nam khi Trung Quốc gia tăng sức ép với Việt Nam trước và ngay trong năm Việt Nam đảm nhận vai trò Chủ tịch ASEAN.
Tuy vậy, Tiến sỹ Lê Thu Hường cho biết: Việt Nam đang nhận được sự ủng hộ quan trọng trong việc đấu tranh chống lại những hành động tái diễn của Trung Quốc. Philipines, thành viên ASEAN và Mỹ đều lên tiếng ủng hộ Việt Nam. “Mỹ đã có hành động quyết đoán hơn bình thường” khi Bộ Ngoại giao nước này ra tuyên bố khẳng định việc tàu Trung Quốc đâm tàu cá Việt Nam tại vùng biển quần đảo Hoàng Sa là “nằm trong chuỗi hành động nhằm khẳng định các yêu sách hàng hải bất hợp pháp và gây bất lợi cho các nước Đông Nam Á nằm bên bờ Biển Đông”.
Lý giải cho những hành động hung hăng gần đây của Trung Quốc trên Biển Đông, Tiến sỹ Lê Thu Hường nhận định, “có thể do Trung Quốc đang phải đối mặt với hệ quả của dịch bệnh và những ảnh hưởng tới kinh tế nên nước này cần có một cái gì đó để có thể đóng vai trò là một người chiến thắng ở trong nước”.
Bài viết cũng khẳng định, “việc tuyên bố thành lập các đơn vị hành chính mới ở Biển Đông khác với chiến dịch gây áp lực trên biển hoặc tập trận quân sự. Nó gây hậu quả lâu dài hơn khi đặt mục tiêu chính thức hóa việc kiểm soát của Trung Quốc với hiệu ứng vĩnh viễn…và tạo nền tảng để khẳng định các yêu sách tài phán” của Trung Quốc. Bài báo nhấn mạnh, mặc dù biết rõ là cộng đồng quốc tế không công nhận các đơn vị hành chính mới song “với Trung Quốc, việc thiếu (hoặc hạn chế) sự phản đối là đủ”.
Tiến sỹ Lê Thu Hường nhận định, việc Trung Quốc tận dụng “cơ hội chiến lược và tạo ra thực tế mới trên Biển Đông” “chỉ làm suy giảm uy tín của nước này. Hành động của Trung Quốc đã chứng tỏ nước này không tôn trọng luật pháp quốc tế. Phán quyết của Tòa trọng tài quốc tế năm 2016 đã bác bỏ các yêu sách đường 9 đoạn của Trung Quốc. Việc tạo ra các đơn vị hành chính mới cho thấy Trung Quốc không có ý định thực thi cơ chế giải quyết tranh chấp thông qua các quy trình của ASEAN, đi ngược lại với Tuyên bố của các bên về cách ứng xử ở Biển Đông giữa ASEAN và Trung Quốc cũng như tinh thần của Bộ Quy tắc ứng xử mà hai bên đang đàm phán”.
Tiến sỹ Lê Thu Hường cũng nhận định, “Trung Quốc đang tự làm hại mình với hành động thiển cận, gia tăng lợi ích bằng sự kiểm soát hoàn toàn. Kết quả là Trung Quốc ngày càng bị cô lập và uy tín ngày càng giảm trong khu vực và với cả với những nước nhận được các thiết bị y tế mà Trung Quốc viện trợ trong đợt dịch bệnh này.”
Tiến sỹ Lê Thu Hường cũng không loại trừ khả năng: Các hành động hung hăng của “Trung Quốc có thể thúc đẩy Việt Nam đi đến các hành động pháp lý, điều mà Việt Nam luôn kiềm chế vì lợi ích của mối quan hệ song phương. Nếu Trung Quốc thành công trong việc kích động không chỉ một (trước đây là Philippines) mà là hai nước láng giềng chính thức có các hành động pháp lý chống lại mình thì điều này sẽ nói lên khả năng lãnh đạo trong khu vực của nước này chứ chưa nói đến tham vọng toàn cầu”