Trong một động thái mạnh mẽ nhất từ trước đến nay, Australia vừa gửi công hàm lên Liên Hợp Quốc phản đối các yêu sách của Trung Quốc ở Biển Đông.
Máy bay chiến đấu và tuần thám của không quân Australia bay qua đội hình nhóm 5 tàu chiến của hải quân Australia trong sứ mệnh
đảm bảo sự hiện diện ở Đông Nam Á tháng 7/2020. Ảnh: Bộ Quốc phòng Australia
Quan điểm của Australia được cho là mạnh mẽ và rõ ràng hơn quan điểm mà Mỹ đưa ra trước đó. Dưới đây là bản lược dịch của văn kiện này.
Australia phản đối bất kỳ yêu sách nào của Trung Quốc không phù hợp với Công ước của LHQ về Luật biển 1982 (UNCLOS), đặc biệt là các yêu sách biển không tuân thủ các quy định của UNCLOS về đường cơ sở, vùng biển và phân loại các thực thể.
Australia phản đối các yêu sách của Trung Quốc về “quyền lịch sử” hoặc là “quyền và lợi ích biển” được thiết lập thông qua (cái gọi là) “thực tiễn lịch sử lâu dài” ở Biển Đông. Tòa trọng tài trong Phán quyết về Vụ kiện Biển Đông năm 2016 khẳng định, các yêu sách này không phù hợp với UNCLOS và trong phạm vi đó, nó không có giá trị.
Không có cơ sở pháp lý cho việc Trung Quốc vẽ đường cơ sở thẳng nối các điểm ngoài cùng của các thực thể hoặc nhóm đảo ở Biển Đông, bao gồm “Tứ Sa” hoặc “lục địa” hoặc “các quần đảo xa bờ”. Australia bác bỏ yêu sách đối với vùng nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa dựa trên các đường cơ sở thẳng này. Chính phủ Australia lưu ý các quốc gia chỉ có thể vẽ đường cơ sở thẳng trong một số trường hợp nhất định.
Về cơ bản, Điều 7, khoản 1 UNCLOS quy định việc sử dụng đường cơ sở thẳng chỉ có thể được áp dụng ở các địa phương nơi bờ biển bị lõm sâu hoặc bị lấn sâu, hoặc nếu có một chuỗi đảo chạy dọc theo và gần sát bờ biển. Thêm vào đó, Điều 47, khoản 1 của UNCLOS giới hạn việc sử dụng đường cơ sở thẳng quần đảo cho các quốc gia quần đảo, như được định nghĩa trong Điều 46. Trong trường hợp không đáp ứng được các yêu cầu này, các quốc gia phải vẽ đường cơ sở bình thường, dựa theo Điều 5, trong đó bao gồm cả các đảo.
Australia cũng phản đối yêu sách của Trung Quốc đối với vùng biển được tạo ra bởi các thực thể chìm hoặc các thực thể nửa chìm, nửa nổi không phù hợp với UNCLOS. Các hoạt động bồi đắp hoặc bất kỳ các hoạt động xây đảo nhân tạo nào không làm thay đổi phân loại của thực thể đó theo quy định của UNCLOS. Không có căn cứ pháp lý để thực thể có thể đòi hỏi nhiều quyền hơn quy định của UNCLOS đối với trạng thái tự nhiên của nó.
Vì lý do này, chính phủ Australia không chấp nhận các thực thể được thay đổi một cách nhân tạo được hưởng quy chế áp dụng cho một hòn đảo theo Điều 121, khoản 1 của UNCLOS. Hơn nữa, Điều 60, khoản 8 của UNCLOS quy định các đảo nhân tạo không được hưởng quy chế đảo. Đảo nhân tạo không có lãnh hải riêng và sự hiện diện của nó không ảnh hưởng đến việc phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế hoặc thềm lục địa.
Chính phủ Australia không chấp nhận khẳng định của Trung Quốc trong công hàm ngày 17/4/2020 rằng chủ quyền đối với quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được cộng đồng quốc tế công nhận rộng rãi (lưu ý các phản đối của Việt Nam (Số 22/HC-2020, Số 24/HC-2020 và Số 25/HC-2020) và của Philippines (số 000192-2020) về vấn đề này. Chính phủ Australia bày tỏ sự quan ngại sâu sắc liên quan đến yêu sách của Trung Quốc đối với việc thực thi chủ quyền “liên tục và thực tế” đối với các thực thể nửa chìm, nửa nổi do chúng không tạo thành một phần của lãnh thổ đất liền của một quốc gia.
Chính phủ Australia cũng phản đối yêu sách của Trung Quốc rằng Trung Quốc không bị ràng buộc bởi phán quyết của Tòa Trọng tài. Lý do mà Trung Quốc đưa ra để giải thích cho việc nước này không tuân thủ phán quyết của Tòa trọng tài không có căn cứ pháp lý. Căn cứ vào Điều 296 và Điều 11 của Phụ lục VII của UNCLOS, quyết định của Tòa trọng tài là cuối cùng và có tính chất ràng buộc với tất cả các bên tranh chấp.
Chính phủ Australia khuyến khích các bên có yêu sách ở Biển Đông, trong đó có Trung Quốc làm rõ các yêu sách biển và giải quyết các tranh chấp một cách hòa bình, phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS.
Chính phủ Australia bảo lưu quan điểm của mình đối với các khía cạnh khác trong các yêu sách của Trung Quốc trong ba công hàm được nêu ở trên.