Trong một bài viết dài đăng ngày 3-8 trên tạp chí Foreign Affairs, cựu thủ tướng Úc Kevin Rudd cảnh báo nguy cơ Mỹ và Trung Quốc đụng độ trên Biển Đông ngày càng cao, đặc biệt trong những tháng cận kề bầu cử Mỹ.
Xét ở góc độ nhà lãnh đạo quốc gia, ông Rudd đánh giá cả Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đều đối mặt với các áp lực lớn trong nước. Những căng thẳng chính trị nội bộ đó có thể chuyển hóa thành các cuộc xung đột bên ngoài lãnh thổ.
Cựu thủ tướng Rudd, người đang làm công việc của một nhà nghiên cứu quan hệ Mỹ – Trung, cho rằng Washington có thể làm leo thang căng thẳng trước bằng việc cử một tàu chiến đến thăm Đài Loan.
“Giới lãnh đạo Trung Quốc sẽ không bỏ qua một hành động như vậy. Bắc Kinh có thể trả đũa bằng cách phát động một cuộc xung đột ở “cường độ thấp”, tập trung vào các đảo ngoài khơi của Đài Loan, như quần đảo Đông Sa (ở Biển Đông) hoặc đảo Ô Khâu (ngay ngoài khơi đại lục)”, ông Rudd vẽ ra viễn cảnh.
Một kịch bản khác được cựu thủ tướng Úc đưa ra là máy bay quân sự hoặc tàu chiến của một trong hai bên va chạm, hư hỏng nặng trên Biển Đông. Trong tình huống này, ông Rudd cho rằng cả Bắc Kinh lẫn Washington đều khó kiềm chế trước áp lực từ dư luận trong nước.
Trong diễn biến liên quan, bản tin ngày 4-8 của Hoàn Cầu thời báo khiến một số người lo ngại tình hình trên Biển Đông có dấu hiệu căng thẳng vượt tầm kiểm soát. Hôm 2-8, Trung Quốc đã kết thúc cuộc tập trận dài hơn một tuần, huy động cả máy bay ném bom chiến lược H-6G và H-6J.
Theo giới quan sát quân sự, các oanh tạc cơ của Trung Quốc đã tấn công các mục tiêu trên biển trong cuộc tập trận ở Vịnh Bắc Bộ, mô phỏng tình huống đánh chiếm quần đảo Đông Sa nằm trên Biển Đông.
Nhóm đảo Đông Sa hiện đang do Đài Loan quản lý và nằm gần Trung Quốc đại lục hơn đảo Đài Loan. Đài Bắc đã tăng cường năng lực phòng thủ tại đây trước các động thái quân sự của Bắc Kinh.
Đông Sa án ngữ eo biển Ba Sĩ – một trong những con đường tiến ra Thái Bình Dương của hải quân Trung Quốc.
Song Zhongping, một chuyên gia quân sự Trung Quốc, nhận định với vị trí địa lý như vậy, quần đảo Đông Sa có ý nghĩa chiến lược và sẽ là một nguy cơ “nếu chính quyền Đài Loan cho phép Mỹ triển khai quân tới các đảo này”.
Philippines không tập trận hải quân với nước khác trên Biển Đông
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Delfin Lorenzana ngày 3-8 tuyên bố hải quân nước này sẽ không tập trận chung với các nước khác trong khu vực Biển Đông, kể cả đó là Mỹ. Ông Lorenzana khẳng định trừ khi cuộc tập trận đó “nằm trong vùng biển của Philippines hoặc cách bờ biển của chúng tôi 12 hải lý”.
Theo bộ trưởng Lorenzana, đây là chỉ đạo của Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte trong nỗ lực tránh leo thang căng thẳng trên Biển Đông.
Trong một cuộc phỏng vấn với đài CNN Philippines hồi đầu tháng 7 rồi, khi được hỏi về khả năng hải quân Ấn Độ sẽ hiện diện trên Biển Đông, ông Lorenzana cho rằng Manila không cản được chuyện đó “nhưng tàu chiến Ấn Độ xuất hiện chỉ làm tăng thêm căng thẳng khu vực”.