Theo một báo cáo mới, hàng trăm triệu USD từ tiền thuế của Hoa Kỳ đã được chuyển từ Chương trình bảo vệ tiền lương (PPP) đến các công ty Trung Quốc. Được biết khoản tiền này được thiết lập để giúp các doanh nghiệp nhỏ sống sót trong đại dịch.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tập Cận Bình.
Công ty tư vấn Horizon Advisory đã thực hiện một đánh giá dựa trên dữ liệu cho vay công khai của PPP. Báo cáo đánh giá cho thấy, khoản vay trị giá 192 triệu USD (khoảng 4,44 nghìn tỷ VNĐ) đến 419 triệu USD (khoảng 9,7 nghìn tỷ VNĐ) đã được trao cho hơn 125 công ty thuộc sở hữu hoặc có cổ phần đầu tư của Trung Quốc đang hoạt động tại Hoa Kỳ. Nhiều khoản vay có trị giá rất lớn, ít nhất 32 công ty thuộc sở hữu của Trung Quốc nhận được hơn 1 triệu USD (khoảng 23 tỷ VNĐ) từ chương trình PPP, với tổng số tiền lên tới từ 85 triệu USD (khoảng 1,96 nghìn tỷ VNĐ) đến 180 triệu USD (khoảng 4,16 nghìn tỷ VNĐ).
Các công ty được nhận khoản vay trong chương trình PPP bao gồm các doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc, các công ty hỗ trợ chương trình phát triển quân sự Bắc Kinh, các công ty trong danh sách mối đe dọa an ninh quốc gia của Hoa Kỳ và các cơ quan truyền thông do Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) kiểm soát.
Nhiều công ty trong số này chuyên về các ngành công nghiệp quan trọng như hàng không vũ trụ, dược phẩm và sản xuất chất bán dẫn. Đây là những lĩnh vực mà ĐCSTQ xem là ưu tiên để phát triển, nhằm phục vụ cho tham vọng thống trị toàn cầu của chế độ này, với mục tiêu thay thế các đối thủ cạnh tranh ở Hoa Kỳ và các quốc gia khác.
Báo cáo kết luận rằng, “nếu không có sự bảo vệ và giám sát phù hợp với [việc thực hiện] các chính sách về tiền thuế của Hoa Kỳ nhằm cứu trợ, phục hồi, và tăng trưởng nền kinh tế Hoa Kỳ; thì có một rủi ro lớn là các quỹ hỗ trợ [sẽ chảy vào túi] các đối thủ chiến lược nước ngoài, cụ thể là Trung Quốc”.
Phần nhiều trong số các công ty có liên kết với Trung Quốc này có thể đã khai thác các nguồn vốn khác từ các thị trường công cộng hoặc tư nhân để hỗ trợ các hoạt động của họ tại Mỹ, báo cáo cho biết.
“Sự tham gia vào chương trình PPP đã cứu [các công ty Trung Quốc] tại Hoa Kỳ, nhưng có thể là lấy từ chi phí của các doanh nghiệp nhỏ khác của Hoa Kỳ”, theo báo cáo đánh giá.
Những phát hiện của công ty Horizon Advisory được đưa ra trong bối cảnh các công ty Trung Quốc đang ngày càng bị giám sát chặt chẽ tại Hoa Kỳ, đặc biệt là đối với các công ty công nghệ.
Ngày 3/8, Tổng thống Donald Trump thông báo sẽ cấm ứng dụng video TikTok của Trung Quốc vào ngày 15/9 nếu ứng dụng này không được bán cho Microsoft hoặc một công ty khác của Mỹ. Chính quyền Tổng thống Trump cũng đang xem xét việc cấm các ứng dụng mạng xã hội khác của Trung Quốc, vì quan ngại rủi ro an ninh quốc gia.
Các quan chức Hoa Kỳ đã đưa ra cảnh báo rằng các ứng dụng này có thể được sử dụng để giám sát người Mỹ, vì luật pháp Trung Quốc quy định tất cả các công ty phải hợp tác với các cơ quan an ninh khi được yêu cầu.
Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Trump cũng đang xem xét liệu việc yêu cầu các công ty Trung Quốc được niêm yết trên các sàn giao dịch chứng khoán của Mỹ phải tuân thủ luật kiểm toán của Hoa Kỳ. Chính quyền Trung Quốc từ chối cho phép các nhà quản lý Hoa Kỳ truy cập vào sổ sách kiểm toán của các công ty Trung Quốc, với lý do đó là thông tin thuộc về bí mật quốc gia.
Khoảng 517 tỷ USD (tương đương 11,9 triệu tỷ VNĐ) cho vay từ Chương trình hỗ trợ PPP đã được giải ngân kể từ tháng Ba. Chương trình cứu trợ này được đưa ra để hỗ trợ các doanh nghiệp có ít hơn 500 công nhân thanh toán lương cho nhân viên và chi trả các hóa đơn của họ trong thời kỳ suy thoái kinh tế do đại dịch viêm phổi Vũ Hán.
Chương trình cứu trợ này đã vấp phải nhiều chỉ trích sau khi các báo cáo cho thấy rằng các công ty lớn đã được hưởng các hình thức tín dụng khác cũng được duyệt vay từ chương trình của PPP. Bộ Tài chính Hoa Kỳ cảnh báo rằng, các công ty lớn đã tham gia vay vốn từ chương trình này có thể phải đối mặt với các hình phạt nếu các công ty đó không thể chứng minh được các khoản vay đó là cần thiết.
Báo cáo đánh giá của công ty Horizon Advisory cho thấy, các khoản vay đã được chuyển đến các chi nhánh của 3 công ty Trung Quốc bị liệt vào “danh sách đen” của Lầu Năm góc, gồm 20 công ty thuộc sở hữu hoặc chịu sự kiểm soát của quân đội Trung Quốc.
Báo cáo đánh giá cũng cho thấy, có 6 công ty nhận khoản vay từ chương trình PPP liên kết với các công ty nhà nước cung cấp vũ khí cho Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA), trong đó có: Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC), Công ty Khoa học và Công nghiệp Hàng không Vũ trụ Trung Quốc (CASIC) và Tập đoàn Công nghiệp Bắc Trung Quốc (Tập đoàn Norinco).
Các công ty công nghệ sinh học liên kết với nhà nước Trung Quốc cũng đã được xác định, trong đó có công ty Dược phẩm Dendreon có trụ sở tại California đã nhận được từ 5 triệu (khoảng 115,6 tỷ VNĐ) đến 10 triệu USD (khoảng 231,2 tỷ VNĐ) từ các khoản vay theo hình thức PPP. Công ty Dendreon thuộc sở hữu của Nanjing Xinbai – một công ty trực thuộc một tập đoàn công nghệ có quan hệ chặt chẽ với ĐCSTQ.
Công ty chế tạo robot và AI có trụ sở tại California, CloudMinds Technology Inc. đã nhận được khoản vay từ 1 triệu (khoảng 23,12 tỷ VNĐ) đến 2 triệu USD (khoảng 46,24 tỷ VNĐ). Đây là một công ty con của CloudMinds có trụ sở tại Bắc Kinh -vốn bị Bộ Thương mại Hoa Kỳ đưa vào danh sách đen hồi tháng Năm do công ty này có các mối quan hệ với PLA.
Một công ty con tại Mỹ của Phoenix TV cũng đã nhận được các khoản vay theo hình thức PPP. Được biết, Phoenix TV có trụ sở tại Hong Kong và là một hãng truyền thông ủng hộ chính quyền Bắc Kinh. Tuy Phoenix TV là một công ty tư nhân, nhưng theo một báo cáo năm 2019 của Viện Hoover thuộc Đại học Stanford cho biết, Phoenix TV “được kiểm soát hoàn toàn bởi chính phủ Trung Quốc”.
Quốc hội Hoa Kỳ và chính quyền Tổng thống Trump hiện đang thảo luận gói kích thích kinh tế thứ 2 có khả năng bao gồm nhiều nguồn tài trợ hơn chương trình PPP. Một nghị sĩ thuộc đảng Cộng hòa mới đây đã đề xuất dự luật về các gói kích thích kinh tế nhằm gạt bỏ các công ty có liên kết với chính quyền Trung Quốc khỏi các chương trình cho vay. Tuy nhiên, hiện chưa rõ liệu dự luật này có được bao gồm trong gói cứu trợ sắp tới hay không. Bộ Tài chính Hoa Kỳ vẫn chưa đưa ra bình luận nào về vụ việc này.