Trang tin Hoa ngữ Đa Chiều ngày 11/9 đã đăng bài viết dài của Giáo sư Tiêu Công Tần, học giả nổi tiếng ở Khoa Lịch sử Đại học Sư phạm Thượng Hải viết về quan hệ Trung – Mỹ và nguy cơ xảy ra chiến tranh giữa Trung Quốc và Mỹ hiện nay.
Giáo sư lịch sử Trung Quốc Tiêu Công Tần cho rằng quan hệ Trung – Mỹ hiện đang ở trong tình trạng
như quan hệ Nhật – Mỹ thời điểm trước Sự kiện Trân Châu Cảng khi xưa
Cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa ở Mỹ đã đồng lòng chống TQ
Ba năm trước, một giáo sư lịch sử người Mỹ thân thiện với Trung Quốc đã nói với học giả Tiêu Công Tần rằng quan hệ Mỹ với Trung Quốc đang xảy ra sự đảo ngược, và một khi nó đã kết thúc, về cơ bản là không thể thay đổi được.
Vấn đề tồi tệ hơn là, do sự lây lan toàn cầu của dịch bệnh COVID-19, và gần như cả thế giới đổ tội cho TQ cũng đã lan rộng.
Kể từ đầu năm nay, quan hệ Trung-Mỹ đang đi vào trạng thái giống như những tháng trước khi xảy ra cuộc Chiến tranh Thái Bình Dương tháng 9/1941. Điều đáng lo ngại là hiện không có bất cứ nhân tố mạnh mẽ nào có thể đảo ngược được xu thế này.
Mới đây nhất, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper đã có bài phát biểu trên chiến hạm Missouri ở Trân Châu Cảng, Hawaii, rằng: “Cam kết của Hoa Kỳ với thế giới giống như năm 1941. Hoa Kỳ sẽ sẵn sàng chiến đấu với bất kỳ kẻ thù nào và bảo vệ bất kỳ đồng minh nào”, “Ngày nay chúng ta cần tìm kiếm hòa bình bằng sức mạnh”, “một quốc gia tự do không thể ngồi nhìn chủ nghĩa phát-xít cướp quyền”.
Những lời lẽ cao giọng này của những người nắm quyền ở Mỹ ngụ ý mạnh mẽ rằng Mỹ đã coi Trung Quốc như Nhật Bản trước khi xảy ra sự kiện Trân Châu Cảng.
Bộ Quốc phòng Mỹ ngày 1/9 cũng công bố một báo cáo về sức mạnh quân sự của Trung Quốc. Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tuyên bố rằng quân đội Mỹ chuẩn bị sẵn sàng tuân theo mệnh lệnh của Tổng thống Mỹ bất cứ lúc nào; tỏ vẻ như sắp chiến đấu với đối thủ của mình.
Trong điều kiện hai bên mất lòng tin cao độ, cần đề phòng chiến tranh trực tiếp giữa hai nước
Kể từ khi Mỹ tuyên bố đóng cửa Tổng lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston, các chính trị gia bảo thủ hiện tại của Mỹ đã ở trong giai đoạn chủ động tìm cớ để tấn công.
Hầu hết mọi người đều cho rằng khả năng xảy ra chiến tranh trực tiếp giữa Trung Quốc và Mỹ là rất nhỏ, đây quả thực là một nhận định dựa trên lẽ thường. Tuy nhiên hầu hết các cuộc chiến tranh trong lịch sử đều xảy ra một cách bất ngờ khi cả hai bên đều cho rằng cuộc chiến không thể xảy ra nhưng lại xảy ra ngoài ý muốn do sự tương tác xấu trong quá trình ra quyết sách của hai bên.
Giữa Trung Quốc và Mỹ, với tiền đề là Mỹ đã định vị Trung Quốc là một “đế quốc đỏ” nguy hiểm “đe dọa lợi ích và an ninh của Mỹ”, do sự kiểm soát của hai bên không phù hợp, không nên đánh giá thấp khả năng xung đột cục bộ bùng phát thành chiến tranh toàn diện.
Việc Nhật Bản tập kích căn cứ Trân Châu Cảng ngày 7/12/1942 đã trực tiếp gây nên Chiến tranh với Mỹ
Điều đặc biệt được nhấn mạnh ở đây là xét từ nền tảng của giới tinh hoa nắm quyền ở Mỹ, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo, Thứ trưởng Ngoại giao Brian Bulatao, Tham tán Bộ Ngoại giao Ulrich Brechbuhl, Bộ trưởng Quốc phòng Mark Esper, gần như toàn bộ họ đều xuất thân từ Trường quân sự West Point. Với việc hệ thống Ngoại giao và hệ thống Quốc phòng quan trọng nhất của Mỹ đều đã được thay thế bằng những nhân vật siêu diều hâu, khả năng xảy ra chiến tranh giữa Trung Quốc và Mỹ ngày càng gia tăng. Điều này nhất định phải được chú ý và cảnh giác nghiêm túc.
Thật phù hợp là trong vài năm qua, những lời lẽ công khai kiểu “Chiến lang” (ý nói hung hăng) ở Trung Quốc cũng đang tăng cường và thịnh hành. Những nhân vật của Trung Quốc lớn giọng nhất không phải là những nhà chiến lược am hiểu nhìn sâu sắc về các vấn đề quốc tế phức tạp mà họ chỉ là những kẻ tuyên truyền và kích động thù địch. Ai có hiểu biết một chút cũng có thể thấy rằng những nhân vật nổi tiếng cao giọng này có những nhận định rất nông cạn hời hợt về tình hình thời cuộc, đôi khi rất nực cười.
Tuy nhiên, khi phe bảo thủ của Mỹ cần nhất quyết chia tay với Trung Quốc, những kẻ cao giọng này lại không ngừng “tiếp đạn” cho họ. Phe bảo thủ chống Trung Quốc của Mỹ có thể càng kiên quyết cho rằng họ đang đúng đắn khi coi Trung Quốc là “kẻ thù số một” của mình.
Mặt khác, phản ứng dữ dội của phe bảo thủ ở Mỹ cùng sự can thiệp và gây áp lực liên tục đối với Trung Quốc lại không ngừng gây nên cảm giác về cuộc đàn áp bi kịch lịch sử trong người dân Trung Quốc. Những người dân hiền lành chất phác, hiểu biết có hạn đã trở thành những người ủng hộ cốt cán của phái cao giọng (“Chiến lang”) và có lợi thế được đa số dư luận ủng hộ, lại được phái này liên tục sử dụng để chứng minh lập trường chính trị của họ là rõ ràng và đúng đắn như thế nào. Để có thêm nhiều người hâm mộ, họ thậm chí coi thường chính sách quốc gia, kích động tình cảm dân túy, làm gia tăng sự đối kháng Trung – Mỹ.
Những gì mà phái cao giọng (“Chiến lang”) đang làm chính là những gì mà những người bảo thủ ở Mỹ chủ trương “tách rời” Trung – Mỹ đang muốn Trung Quốc làm. Sự lên giọng và đàn áp của phái bảo thủ Mỹ càng làm cho phái cao giọng như cá gặp nước trong công chúng. Những tiếng nói sáng suốt, ôn hòa, hợp lý đều bị coi là “thân Mỹ” và bị gạt ra ngoài lề xã hội ở Trung Quốc. Trung Quốc và Mỹ đã rơi vào một vòng tuần hoàn xấu như vậy trong những năm gần đây. Tình trạng tương tác giữa hai phái cứng rắn và những người theo chủ nghĩa duy lý ôn hòa bị gạt ra bên lề khá gần với tình hình giữa Nhật Bản và Mỹ trước Chiến tranh Thái Bình Dương.
Đối với quan hệ Trung – Mỹ, nguy hiểm nhất không phải là vấn đề Đài Loan, mà là vấn đề Biển Đông. Nếu ứng phó không cẩn thận, khi tình hình xấu đi đột ngột Mỹ có thể khiêu khích Trung Quốc hơn nữa trong vấn đề Biển Đông.
Ông Tiêu Công Tần cho rằng Mỹ có khả năng sẽ ra tối hậu thư buộc Trung Quốc rút khỏi và ném bom phá hủy các cơ sở,
thiết bị quân sự trên các đảo nhân tạo xây dựng trái phép trên Biển Đông
Chúng ta phải cảnh giác với khả năng phe diều hâu cực đoan của Mỹ thực hiện một số biện pháp cực đoan trước cuộc bầu cử. Chẳng hạn, Mỹ trực tiếp ra tối hậu thư cho Trung Quốc, yêu cầu Trung Quốc rút hết thiết bị quân sự ra khỏi các bãi đá ngầm ở Biển Đông, nếu không sẽ tiến hành loại bỏ. Họ có thể lấy cớ sử dụng phán quyết “trọng tài” của Tòa án La Hay làm cơ sở và sử dụng điều này để lôi kéo các nước láng giềng xung quanh Biển Đông cùng đối phó Trung Quốc.
Một khi Mỹ ngang nhiên phá hủy các đảo đá ngầm đã được mở rộng của TQ ở Biển Đông, liệu Trung Quốc có thể phản ứng mạnh mẽ bằng cách ăn miếng trả miếng hay không? Liệu người Trung Quốc có thể sử dụng “áp lực tối đa” của mình để chống lại “áp lực tối đa” của Mỹ?
Cách đây không lâu, tác giả thấy trên một kênh video có tầm ảnh hưởng, một giáo sư quân sự có quyền uy tuyên bố công khai rằng nếu Mỹ ném bom một cách ngang nhiên các đảo mới xây dựng của chúng ta ở Biển Đông, chúng ta có thể ném bom trực tiếp căn cứ quân sự của họ ở Guam để trả thù kiểu đối đẳng (có đi có lại).
Nếu điều này thực sự trở thành sự lựa chọn của Trung Quốc, thì chúng ta hãy dùng cách suy luận sa bàn để xem điều gì sẽ xảy ra.
Một khi Trung Quốc ném bom Guam, đó sẽ là tình trạng chiến tranh trực tiếp giữa Trung Quốc và Mỹ, đây chính là điều mà những người bảo thủ chống Trung Quốc nắm quyền ở Mỹ mong muốn. Điều chắc chắn là với tình trạng thù địch hiện nay giữa Trung Quốc và Mỹ, việc ném bom căn cứ ở Guam chắc chắn sẽ gây kích động dư luận Mỹ, Chính phủ Mỹ sẽ xử lý giống như sau sự kiện Trân Châu Cảng, hay như George W. Bush tấn công Iraq năm nào; sẽ rất dễ dàng để được Quốc hội cho phép tiến hành cuộc chiến chống lại Trung Quốc với số phiếu cao.