Mặc cho các nước láng giềng phản đối, Trung Quốc vẫn liên tục gây căng thẳng trên Biển Đông. Để “chữa cháy”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc“nhiệt tình” mời ngoại trưởng các nước Đông Nam Á: Singapore, Malaysia, Indonesia và Philippines đến thăm Trung Quốc vào đúng dịp “Ngày nói dối” 1/4, nhằm “tăng cường hợp tác, hữu nghị và hiểu biết lẫn nhau”.
Đây không phải là chiến thuật ngoại giao mới mà là thói ứng xử xảo quyệt của con cháu Khổng Mạnh từ ngàn năm trước. Giờ đây thì quốc gia lớn như Mỹ, như các nước trong “Bộ tứ kim cương” và các nước trong khối ASEAN đã quá thuộc bài ngoại giao hai mặt của Bắc Kinh. Bắt tay cứ bắt tay, tay còn lại phải thủ cho chắc quả lựu đạn.
Hôm 29/3, các quan chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản và các quan chức Bộ Quốc phòng Trung Quốc đã có buổi họp trực tuyến. Bỏ qua màn chào hỏi mang tính nghi lễ, đại diện Bộ Quốc Phòng Nhật Bản lên tiếng phản đối những hành động gây căng thẳng của Trung Quốc ở biển Hoa Đông và Biển Đông trong thời gian qua.
Trước đó, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản cũng đã có cuộc hội đàm với người đồng cấp Indonesia. Hai bộ trưởng khẳng định sẽ sát cánh, phản đối mạnh mẽ những hành động làm leo thang căng thẳng của Trung Quốc trên Biển Đông. Hai bên cũng thống nhất rằng, thời gian tới sẽ tổ chức tập trận chung ở quy mô lớn hơn, nhằm tăng cường hợp tác quân sự và răn đe Bắc Kinh.
Cùng với Nhật Bản và Indonesia, Philippines tiếp tục lên án việc hơn 200 tàu cá Trung Quốc đã nằm lì ở đá Ba Đầu hàng chục ngày qua, với lý do lãng xẹt, do “thời tiết xấu”. Bộ trưởng Quốc phòng Philippines, ông Delfin Lorenzana, hôm 27/3 thông báo: Nước này đã đưa nhiều tàu chiến và máy bay quân sự theo dõi chặt chẽ nhóm tàu cá của Trung Quốc. Manila kiên quyết giữ lập trường của mình, yêu cầu Bắc Kinh phải rút ngay tàu khỏi đá Ba Đầu.
Trong khi các nước Ở Đông Nam Á liên tục bị Trung Quốc vây hãm và ngày càng điên cuồng lấn tới trên Biển Đông, Mỹ cũng đã tỏ thái độ mạnh mẽ hơn. Xét về tương quan lực lượng, chỉ có Mỹ là cường quốc duy nhất hiện diện ở Biển Đông có đủ khả năng ngoại giao và quân sự để “vào trận” với Trung Quốc.
Điều mà các nước Đông Nam Á băn khoăn là: Chính quyền của ông Joe Biden vẫn chưa làm rõ cách tiếp cận mới về vấn đề Biển Đông. Sức mạnh Mỹ vẫn chỉ được thể hiện thông qua việc gửi máy bay quân sự, tàu chiến đến tuần tra bảo đảm hàng hải ở vùng biển này. Đây cũng là cách mà các đời Tổng thống Mỹ từng làm.
Tại sao Tân Tổng thống Mỹ không tỏ thái độ cứng rắn hơn trong những sự việc vi phạm luật pháp quốc tế trắng trợn của Bắc Kinh, như việc tàu Trung Quốc tụ tập trái phép ở đá Ba Đầu? Mỹ cần có đối sách hữu hiệu cho các chiến thuật mới mà Bắc Kinh đang tận dụng, đó là chiến thuật dân quân biển.
Dân quân biển Trung Quốc không chỉ đông về người, nhiều về tàu bè, trang bị, mà còn là lực lượng bán vũ trang, sẵn sàng nhận lệnh thực hiện nhiệm vụ bảo vệ cái gọi là “chủ quyền quốc gia của Trung Quốc”. Lực lượng “ngư dân” này thường tổ chức tuần tra ở các vùng biển có tranh chấp.
Theo các nhà phân tích, Mỹ cần có hành động khẩn trương hơn, không để Trung Quốc triển khai lực lượng dân quân biển một cách ngang nhiên như thế. Có như vậy mới ngăn chặn được những kiểu hành xử có thể còn liều lĩnh và nguy hiểm hơn trong tương lai. Chẳng hạn “tàu cá” Trung Quốc viện cớ “tránh thời tiết xấu” để tiếp tục chiếm đóng lâu dài tại các thực thể trên Biển Đông. Sau đó, họ sẽ tìm cách ngăn chặn tàu nước khác tiếp cận và khai thác tài nguyên. Cuối cùng là chiếm đóng và quân sự hóa thành tiền đồn mới.
Việc Washington có thể làm trong lúc này là, Mỹ và đồng minh, cùng các đối tác thiết lập một mạng lưới giám sát trải khắp Biển Đông cũng những vùng biển khác có sự hiện diện của Trung Quốc. Theo dõi chặt chẽ mọi di biến động sẽ có sự phản ứng mau lẹ.
Đối với Trung Quốc, lời khuyên của các nước láng giềng là: Nếu anh muốn được đối xử như một cường quốc có trách nhiệm thì không nên đội lốt “dân sự” cho dân quân biển. Đó là ngụy quân tử, là tiểu bá. Không bao giờ được coi là cường quốc!