Ngày 26/5, Tổng thống Mỹ Biden đã yêu cầu cơ quan tình báo gia tăng nỗ lực thu thập thông tin và phân tích nguồn gốc đại dịch COVID-19 đang hoành hành khắp thế giới, báo cáo kết quả lên Nhà Trắng sau 90 ngày.
Đêm cùng ngày 26/5, Thượng viện Mỹ cũng đã thông qua dự luật yêu cầu Giám đốc Tình báo Quốc gia giải mật “bất kỳ và mọi thông tin tình báo” về Viện Virus Vũ Hán liên quan đến nguồn gốc của SARS-CoV-2 trong vòng 90 ngày.
Các nghị sĩ của cả hai đảng nói, vẫn chưa có kết luận rõ ràng về nguồn gốc của virus, nhưng họ bất bình với việc Trung Quốc “liên tục cản trở các cuộc điều tra về nguồn gốc thực sự của virus”. Một số nghị sĩ Đảng Cộng hòa thẳng thừng nói rằng họ hoàn toàn “không tin tưởng Trung Quốc” và “không loại trừ bất cứ khả năng nào”.
Hiện tại, về nguồn gốc của đại dịch COVID-19, ở Mỹ chia thành hai giả thuyết chính: do con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh và do sự cố trong phòng thí nghiệm. Giả thuyết virus đã bị rò rỉ từ phòng thí nghiệm từng được giới khoa học và truyền thông chính thống ở Mỹ coi là thuyết âm mưu, nhưng hiện nay ngày càng nhiều người trong giới khoa học và chính trị kêu gọi điều tra nghiêm túc về khả năng này.
Trong một tuyên bố đưa ra hôm 26/5, Tổng thống Joe Biden nói rằng tính đến nay, cộng đồng tình báo Mỹ đã “hình thành một sự đồng thuận xung quanh hai kịch bản có thể xảy ra”, nhưng vẫn chưa đưa ra kết luận rõ ràng về vấn đề này. Ông Biden nói, cho đến hôm nay, Cộng đồng Tình báo Mỹ đã “tập hợp xoay quanh hai kịch bản có thể xảy ra” nhưng vẫn chưa đưa ra kết luận chính xác cho câu hỏi này. Quan điểm hiện tại của họ là: “trong khi hai bộ phận trong Cộng đồng Tình báo nghiêng về kịch bản đầu tiên (con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh) và một bộ phận nghiêng về kịch bản sau (sự cố trong phòng thí nghiệm) nhiều hơn – mỗi kịch bản đều có độ tin cậy thấp hoặc trung bình – thì đa số các bộ phận không tin rằng có đủ thông tin để đánh giá khả năng nào cao hơn khả năng khác”. Biden nói trong tuyên bố: “Tôi hiện đã yêu cầu cộng đồng tình báo tăng gấp đôi nỗ lực của họ để thu thập và phân tích thông tin có thể đưa chúng ta đến gần hơn một kết luận rõ ràng và báo cáo cho tôi sau 90 ngày”.
Các nghị sĩ: Không loại trừ mọi khả năng nhưng vẫn chưa có kết luận
Vào đêm Tổng thống Biden ra tuyên bố, Thượng viện đã thông qua dự luật yêu cầu Giám đốc Tình báo Quốc gia giải mật thông tin về nguồn gốc của SARS-CoV-2, bao gồm những nghiên cứu của Viện nghiên cứu Virus Vũ Hán cho PLA (Quân đội Trung Quốc) và nghiên cứu về loại virus SARS-CoV-2 của Viện này trước khi đại dịch bùng phát.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Josh Hawley, một trong những người đề xuất dự luật, nói trong cuộc tranh luận tại Thượng viện, “Người dân Mỹ cần được biết nguồn gốc của SARS-CoV-2. Họ cần biết đại dịch này đã gây hại nghiêm trọng như thế nào cho quốc gia chúng ta và toàn thế giới, cần được biết đại dịch bắt đầu như thế nào và vai trò của Trung Quốc”.
Các đảng viên Cộng hòa từ lâu đã hướng mục tiêu nghi ngờ của họ vào phòng thí nghiệm ở Vũ Hán, Trung Quốc. Đầu tháng này, một số dân biểu đảng Cộng hòa đã gửi thư cho Ngoại trưởng Mỹ yêu cầu giải mật các tài liệu liên quan đến Viện nghiên cứu Virus Vũ Hán.
Thành viên chính người Đảng Cộng hòa của Ủy ban Tình báo Hạ viện, Hạ nghị sĩ Devin Nunes và các nghị sĩ Đảng Cộng hòa trong ủy ban cho biết trong một báo cáo hôm thứ Tư tuần trước rằng, có “bằng chứng rất quan trọng” cho thấy sự bùng phát của dịch bệnh coronavirus mới năm 2019 đã được gây ra do rò rỉ từ Viện nghiên cứu Virus Vũ Hán.
Thượng nghị sĩ Marco Rubio, thành viên chính của Đảng Cộng hòa trong Ủy ban Tình báo Thượng viện, nói ông từ đầu đến cuối đều cho rằng không nên loại trừ bất cứ giả thuyết nào về nguồn gốc virus, trong đó có khả năng virus rò rỉ ở Viện Virus Vũ Hán.
“Tôi nghĩ mọi người nên cho rằng có một số bằng chứng mạnh mẽ ở đó”, Rubio nói: “Những gì tôi đã nói trong vài tháng qua là không có lý do gì để bỏ qua giả thuyết đó….Bởi vì có ai đó đã bị nhiễm virus trong phòng thí nghiệm, sau đó mang nó ra ngoài; hoặc nó xảy ra từ chợ động vật, đó là điều các quan chức Trung Quốc đã nói khi mới xảy ra dịch”.
Sau khi nhóm chuyên gia của Tổ chức Y tế Thế giới tiến hành khảo sát tại Trung Quốc, tổ chức này đã đưa ra một báo cáo chung với các quan chức Trung Quốc nói rằng “cực kỳ khó xảy ra” chuyện SARS-CoV-2 có nguồn gốc từ một sự cố trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, lãnh đạo WHO Tedros Adhanom sau đó lại tuyên bố rằng tất cả các giả thuyết về nguồn gốc của virus phải được điều tra thêm.
Hôm Chủ nhật 23/5, The Wall Street Journal trích dẫn một báo cáo tình báo cho biết ba nhà nghiên cứu ở Viện nghiên cứu Virus Vũ Hán “xuất hiện triệu chứng bệnh nghiêm trọng” và được nhập viện vào tháng 11/2019, sớm hơn một tháng trước khi bùng phát dịch bệnh COVID-19 ở Trung Quốc.
Chính phủ Trung Quốc không công nhận rằng SARS-CoV-2 nhất định có nguồn gốc từ Trung Quốc, và tuyên bố rằng họ đã hợp tác với cuộc khảo sát của WHO. Các quan chức Trung Quốc còn nhiều lần cho rằng Mỹ hoặc Châu Âu có thể là nguồn lây virus. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên nói hôm 24/5 rằng “có nhiều tin tức về dịch bệnh và virus xuất hiện ở nhiều nơi vào thời điểm nửa cuối năm 2019”, ông ta một lần nữa chuyển sự chú ý đến điều mà ông gọi là “những nghi ngờ về căn cứ Sinh học Fort Detrick” của Lục quân Mỹ.
Về giả thuyết này của quan chức Trung Quốc, Thượng nghị sĩ Marco Rubio nói rằng ông không quan tâm Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói gì, “Họ là những kẻ dối trá. Họ chưa bao giờ minh bạch về điều này. Mọi người trên thế giới đều biết điều đó”.
Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa John Cornyn bang Texas nói “virus có nguồn gốc từ Trung Quốc là một sự thật không thể nghi ngờ”. Ông nói rằng với tư cách là thành viên của Ủy ban Tình báo, ông không thể thảo luận công khai một số nội dung, nhưng, “Chúng tôi biết rằng có một số nghiên cứu về coronavirus tại phòng thí nghiệm (Vũ Hán). Câu hỏi đặt ra là, liệu nó có phải thoát ra ngoài do tai nạn hay bị rò rỉ từ các nguồn khác? Chúng tôi biết nó (virus) đến từ Vũ Hán, và chúng tôi biết nó đến từ Trung Quốc”.
Thượng nghị sĩ John Cornyn và Marco Rubio đều thừa nhận rằng họ “chưa thấy một kết luận mang tính quyết định nào”.
Thượng nghị sĩ Bob Casey người đảng Dân chủ, đồng thời là thành viên của Ủy ban Tình báo, nói rằng ông chưa xem xét chi tiết báo cáo về nguồn gốc của virus. “Tôi chưa đọc (những tài liệu đó), có thể có một số bằng chứng nhưng tôi chưa biết”, Casey nói.
Thượng nghị sĩ Todd Young đảng viên Đảng Cộng hòa từ bang Indiana, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với CNN hôm 26/5, sau khi xem xét thông tin công khai, ông thực sự nghi ngờ rằng loại virus SARS-CoV-2 cực kỳ nguy hại có thể đã thoát ra từ phòng thí nghiệm Vũ Hán.
Todd Young nói trong cuộc phỏng vấn: “Là một cựu sĩ quan tình báo của Thủy quân lục chiến, tôi xem bằng chứng trực tiếp và bằng chứng tình huống. Hiện ở đó có một phòng thí nghiệm virus học và nó đang nghiên cứu các biến thể của loại coronavirus mới”, “Nó đã phá hủy nền kinh tế thế giới và gây ra cái chết cho hàng triệu người. Do đó, lẽ đương nhiên là mọi người phải có được dữ liệu liên quan về SARS-CoV-2 và mọi người có thể được gặp nhân viên phòng thí nghiệm. Những nội dung này cần phải được cung cấp một cách nhanh chóng”.
Hai đảng cùng ủng hộ Nhà Trắng triển khai điều tra truy tìm nguồn gốc SARS-CoV-2
Qua tuyên bố của Tổng thống Biden về cuộc điều tra truy xuất nguồn gốc SARS-CoV-2 hôm 26/5, Nhà Trắng rõ ràng đã chuẩn bị sẵn sàng để gia tăng áp lực buộc Trung Quốc công bố thông tin về virus và dữ liệu liên quan.
Tuyên bố nêu rõ: “Mỹ sẽ tiếp tục hợp tác với các đối tác cùng chí hướng trên toàn thế giới để thúc giục Trung Quốc tham gia vào một cuộc điều tra quốc tế toàn diện, minh bạch và dựa trên chứng cứ và cung cấp tất cả các dữ liệu và bằng chứng liên quan”.
Trong tuyên bố, ông Biden cũng yêu cầu Phòng thí nghiệm Quốc gia Hoa Kỳ và các cơ quan chính phủ khác hỗ trợ cộng đồng tình báo tiến hành điều tra và thông báo cho Quốc hội về tiến độ công việc.
Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, đảng viên Dân chủ Adam Schiff hôm 26/5 đã ca ngợi quyết định của chính quyền Biden trong việc điều tra thêm nguồn gốc của SARS-CoV-2 trong một tuyên bố. Ông đồng thời phê phán chính quyền Trung Quốc thiếu minh bạch, cản trở công việc tìm kiếm sự thật của cộng đồng quốc tế.
Schiff nói trong tuyên bố, “Bắc Kinh tiếp tục cản trở cuộc điều tra minh bạch và toàn diện về các sự kiện và dữ liệu liên quan đến nguồn gốc của virus vương miện mới. Điều này sẽ chỉ làm trì hoãn tiến độ của công việc quan trọng sẽ giúp ích cho thế giới chuẩn bị tốt hơn đối phó các đại dịch tiềm ẩn trong tương lai”.
Văn phòng của Hạ nghị sĩ Michael McCaul, thành viên chính của Đảng Cộng hòa trong Ủy ban Đối ngoại Hạ viện, đã tuyên bố trong một văn bản cung cấp cho VOA rằng Mỹ phải điều tra chính xác và khách quan về nguồn gốc của SARS-CoV-2 mới tránh được đại dịch tiếp theo.
Các nghị sĩ Mỹ: Không tin Trung Quốc sẽ hợp tác đầy đủ
Tuy nhiên, cũng có thành viên Đảng Cộng hòa nói rằng quyết định của Nhà Trắng đưa ra quá chậm. Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Tom Cotton, người đã chỉ ra nghi ngờ về Phòng thí nghiệm virus Vũ Hán ngay từ đầu vụ dịch năm ngoái, đã nói trên Twitter về quyết định của ông Biden vào hôm thứ Tư: “Quá ít, quá muộn”.
Thượng nghị sỹ Rubio nhấn mạnh với VOA rằng vấn đề truy xuất nguồn gốc virus không nên là vấn đề tình báo, mà là vấn đề sức khỏe toàn cầu.
“Trung Quốc cần hoàn toàn minh bạch về điều này. Cũng có thể chính phủ Trung Quốc không biết chính xác sự việc xảy ra như thế nào, nhưng họ sợ rằng việc tiết lộ sự việc này sẽ khiến họ mất mặt”, Rubio nói khi trả lời phỏng vấn VOA.
“Vấn đề là rất nhiều người trên toàn thế giới đang chịu khổ vì điều này, cả thế giới đang bị xáo trộn. Phòng thí nghiệm Vũ Hán không chỉ thực hiện nghiên cứu tương tự về loại virus này mà còn nghiên cứu nhiều loại vi rút khác. Chúng ta có cơ hội để tình trạng này không xảy ra nữa, vì vậy tôi nghĩ rằng sự minh bạch của họ (Trung Quốc) là điều chúng ta thực sự cần”.
Tuy nhiên, Corning cho biết ông không kỳ vọng vào việc liệu Trung Quốc có hợp tác với cuộc điều tra hay không. “Không, tôi không tin họ”, Corning nói thẳng với VOA.
Corning cũng nói rằng ông hoài nghi liệu Tổ chức Y tế Thế giới có thể tiếp tục đóng một vai trò khách quan và công bằng trong vấn đề truy xuất nguồn gốc của SARS-CoV-2.
“Tôi nghĩ nếu chúng ta dựa vào Tổ chức Y tế Thế giới và giờ chúng ta biết rằng Tổ chức Y tế Thế giới đang làm những gì Trung Quốc muốn, thì tôi không tin tưởng lắm vào việc liệu họ có thể báo cáo chính xác hay không. Vì vậy, tôi cho rằng chúng ta cần tiếp tục gây áp lực buộc Trung Quốc phải cung cấp thông tin và buộc Trung Quốc phải chịu trách nhiệm ”, ông Corning nói với VOA.
Corning kêu gọi các nhà chức trách Trung Quốc cần hợp tác với các cuộc điều tra quốc tế, nói rằng làm như vậy phù hợp với lợi ích quốc gia của Trung Quốc. Ông nói, “Nó (dịch bệnh) cũng có tác động tiêu cực rất lớn đến đất nước của họ, và họ cũng bị ảnh hưởng sâu sắc bởi virus. Vì vậy, tôi cho rằng họ sẽ hợp tác với chúng ta để tìm ra nguồn gốc và đảm bảo rằng tình trạng này sẽ không xảy ra nữa. Điều này phù hợp với lợi ích của chính họ”.
Các quan chức chính phủ Biden liên tiếp bày tỏ không loại trừ khả năng virus rò rỉ từ phòng thí nghiệm
Đại dịch COVID-19 bùng phát đầu tiên ở Vũ Hán, Trung Quốc vào năm 2019, đã cướp đi sinh mạng của gần 600.000 người Mỹ. Tất cả các vùng của Mỹ đang từng bước xây dựng lại và phục hồi cuộc sống trước dịch bệnh sau khi gần như ngừng hoạt động kinh tế trong nhiều tháng.
Tại buổi điều trần của Ủy ban Tài chính Thượng viện hôm 26/5, Thượng nghị sĩ Marco Rubio đã chất vấn Tiến sĩ Anthony Fauci, Cố vấn y tế chính của Tổng thống Joe Biden, người có mặt để làm chứng, về việc liệu SARS-CoV-2 có khả năng thoát ra từ phòng thí nghiệm hay không.
Ông Fauci trả lời: “Điều mà tôi luôn nói là mức độ cao (virus) sinh ra trong tự nhiên. Tôi không phủ nhận bất cứ điều gì, tôi chỉ nói rằng mức độ cao có thể đến từ một vật chủ động vật mà chúng ta không biết trong tự nhiên. Tôi vẫn khẳng định điều này”.
Ông tiếp tục nói: “Nhưng như tôi đã nói trước đó khi trả lời các câu hỏi khác, bởi vì không ai trong chúng ta biết về điều này 100%; bởi vì không có ai, kể cả tôi, không ai biết được 100% nguồn gốc, vì vậy đó là nguyên nhân chúng tôi tán thành tiếp tục điều tra thêm”.
Nhiều nhà lãnh đạo giới tình báo và y tế Mỹ gần đây đã công khai thừa nhận khả năng tồn tại của giả thuyết SARS-CoV-2 có nguồn gốc từ việc rò rỉ trong phòng thí nghiệm.
Giám đốc Tình báo Hoa Kỳ Avril Haines khi ra làm chứng trong một phiên điều trần tại Thượng viện vào ngày 14/4 đã nói: “Cộng đồng tình báo không biết chính xác nơi, khi nào hoặc bằng cách nào mà dịch COVID-19 lây lan ban đầu. Về cơ bản, các giả thuyết đều xoay quanh hai khả năng khác nhau, bao gồm tự nhiên sinh ra sau khi con người tiếp xúc với động vật bị nhiễm bệnh, và sự cố trong phòng thí nghiệm”.
Tiến sĩ Rochelle Walensky, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, cũng trực tiếp trả lời câu hỏi của các thành viên Thượng viện tại một phiên điều trần khác vào ngày 19/5: rò rỉ phòng thí nghiệm là “một khả năng”. Tuy nhiên, bà cũng đề cập rằng hầu hết các coronavirus thường có nguồn gốc từ động vật.
Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Xavier Becerra hôm thứ Ba đã kêu gọi WHO tiến hành một cuộc điều tra thứ hai, toàn diện hơn và minh bạch hơn về nguồn gốc của SARS-CoV-2.
Trừng phạt hay Chế tài? Nhà Trắng: Điều tra trước đã
Phó Thư ký Báo chí của Nhà Trắng Karine Jean-Pierre trong cuộc họp báo hôm thứ Tư 26/5 đã từ chối nói rõ liệu chính quyền Biden sẽ tìm kiếm trừng phạt hoặc biện pháp chế tài nếu kết quả điều tra về nguồn gốc của SARS-CoV-2 là rò rỉ từ phòng thí nghiệm Trung Quốc.
Bà nói với các phóng viên: “Chúng tôi vẫn chưa đạt đến bước đó. Chúng tôi cần phải hoàn thành 90 ngày xem xét trước. Khi đã có 90 ngày cân nhắc, chúng tôi mới có thể đưa ra đánh giá khác”.