Giới phân tích cảnh báo châu Á đang sa vào một cuộc chạy đua vũ trang nguy hiểm khi những quốc gia nhỏ hơn từng đứng bên ngoài đang phát triển kho tên lửa tầm xa tiên tiến, theo chân Trung Quốc và Mỹ.
Trung Quốc đang sản xuất hàng loạt tên lửa đạn đạo DF-26 với tầm bắn lên tới 4.000 km trong khi Mỹ đang phát triển vũ khí mới nhằm đối phó tình trạng Trung Quốc gia tăng sức mạnh quân sự ở Thái Bình Dương, theo Reuters. Những quốc gia khác trong khu vực cũng đang mua hoặc tự phát triển tên lửa, vì quan ngại về an ninh liên quan Trung Quốc và muốn giảm dựa vào Mỹ.
Trước khi thập niên này kết thúc, châu Á sẽ đầy đủ với các loại tên lửa quy ước có thể bay xa hơn, nhanh hơn, gây thiệt hại nhiều hơn và tinh vi hơn bao giờ hết. Giới phân tích, nhà ngoại giao và sĩ quan quân đội cảnh báo đây là một sự thay đổi nguy hiểm từ những năm gần đây. “Bức tranh tên lửa đang thay đổi ở châu Á và đang thay đổi rất nhanh”, ông David Santoro, chủ tịch Diễn đàn Thái Bình Dương, một tổ chức nghiên cứu chính sách ở Mỹ, nhận định.
Giới phân tích cho rằng những vũ khí như trên ngày càng chính xác và giá cả có thể chấp nhận được nên khi có vài nước sở hữu chúng, những nước láng giềng không muốn bị bỏ lại phía sau. Các tên lửa cung cấp nhiều lợi ích chiến lược như răn đe kẻ thù và là mặt hàng xuất khẩu béo bở.
Tuy nhiên, ông Santoro nhận định hệ quả lâu dài không chắc chắn và có một cơ hội mong manh rằng những vũ khí mới có thể cân bằng căng thẳng và hỗ trợ duy trì hòa hình. “Ngày càng có khả năng rằng sự gia tăng tên lửa sẽ tạo thêm sự nghi ngờ, gây ra cuộc chạy đua vũ trang, gia tăng căng thẳng và cuối cùng gây ra cuộc khủng hoảng và thậm chí chiến tranh”, ông cảnh báo.
Tự phát triển kho tên lửa
Theo tài liệu quân sự mà Reuters có được, Bộ Chỉ huy Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (INDOPACOM) của Mỹ có kế hoạch triển khai vũ khí tầm xa mới, trong đó có vũ khí bội siêu thanh tầm xa (LRHW), dọc chuỗi đảo thứ nhất, bao gồm Nhật Bản, Đài Loan và một số đảo quốc ở Thái Bình Dương. Một phát ngôn viên INDOPACOM cho hay bộ chỉ huy này chưa có quyết định triển khai vũ khí mới đến đâu. Lâu nay, hầu hết các đồng minh của Mỹ lưỡng lự trong việc cho phép chứa những vũ khí mới của Mỹ. Nếu được bố trí ở đảo Guam, LRHW không thể vươn tới đất liền của Trung Quốc.
 Mô phỏng các hệ thống vũ khí bội siêu thanh tương lai của lục quân Mỹ LOCKHEED MARTIN |
Hiện nay, một số đồng minh của Mỹ đang tự phát triển kho vũ khí cho riêng mình. Trong đó, Nhật đã chi hàng triệu USD cho việc phát triển vũ khí phóng từ trên không tầm xa và tên lửa chống hạm Type 12, với tầm bắn 1.000 km. Úc gần đây cũng đã thông báo sẽ chi 100 tỉ USD trong vòng 20 năm để phát triển tên lửa tiên tiến.
Trong số các đồng minh của Mỹ, Hàn Quốc có chương trình tên lửa đạn đạo nội địa mạnh nhất, với tên lửa Hyunmoo-4 có tấm bắn lên tới 800 km, đủ để tấn công sâu trong lục địa Trung Quốc. “Khi các khả năng tấn công tầm xa bằng vũ khí quy ước của các đồng minh gia tăng, cơ hội cho những khả năng này được sử dụng trong một cuộc xung đột khu vực cũng tăng theo”, chuyên gia an ninh chiến lược Triệu Đồng ở Bắc Kinh bình luận.
Dù có quan ngại như trên, Washington “sẽ tiếp tục khuyến khích các đồng minh và đối tác đầu tư vào những khả năng phòng thủ tương thích với những chiến dịch phối hợp”, hạ nghị sĩ Mike Rogers, thành viên cấp cao của Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ, khẳng định với Reuters.
Những lằn ranh mơ hồ
Hồi tháng 12.2020, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phê chuẩn đề nghị của Đài Loan mua hàng chục tên lửa đạn đạo tầm ngắn do Mỹ sản xuất, dù Đài Bắc lâu nay không công khai chương trình tên lửa đạn đạo của mình. Giới chức cho hay Đài Bắc cũng đang sản xuất hàng loạt các loại vũ khí và phát triển nhiều tên lửa lửa hành trình, như tên lửa siêu thanh Vân Phong có thể tấn công tới tận thủ đô Bắc Kinh.
Theo một nguồn tin ngoại giao ở Đài Bắc, lực lượng phòng vệ Đài Loan lâu nay tập trung vào khả năng bảo vệ vùng lãnh thổ này và ngăn chặn một cuộc tấn công từ quân đội Trung Quốc, nhưng bây giờ bắt đầu hướng tới khả năng tấn công. “Lằn ranh giữa tính năng phòng thủ và tấn công của các loại vũ khí ngày càng mỏng”, nguồn tin nhận định.
Trong khi đó, Hàn Quốc đang có cuộc đua tên lửa quyết liệt với CHDCND Triều Tiên. Bình Nhưỡng gần đây được cho là đã thử phiên bản cải tiến của tên lửa KN-23 với đầu đạn nặng 2,5 tấn mà giới phân tích cho là nhằm vượt hẳn đầu đạn 2 tấn được gắn cho tên lửa Hyunmoo-4 của Hàn Quốc.
“Tuy Triều Tiên vẫn là yếu tố tác động chính đứng sau việc mở rộng khả năng tên lửa của Hàn Quốc, Seoul đang theo đuổi các hệ thống với tầm hoạt động vượt mức cần thiết để đối phó Triều Tiên”, ông Kelsey Davenport, giám đốc về chính sách giải trừ vũ khí hủy diệt hàng loạt tại Hiệp hội Kiểm soát vũ khí ở Mỹ, nhận định.
Khi số lượng tăng nhanh, giới phân tích cho rằng những tên lửa gây lo lắng nhất là những tên lửa có thể mang đầu đạn hạt nhân hoặc đầu đạn phi hạt nhân. Trung Quốc, Triều Tiên và Mỹ đều có những loại tên lửa như thế.
“Thật khó, nếu không muốn nói là không thể, để xác định liệu một tên lửa đạn đạo được trang bị đầu đạn hạt nhân hay phi hạt nhân cho đến khi nó bắn trúng mục tiêu”, ông Davenport bình luận. Khi số vũ khí như thế gia tăng, “thì cũng có sự gia tăng về nguy cơ leo thang thiếu thận trọng dẫn tới một cuộc tấn công hạt nhân”, theo ông Davenport.